واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به مناسبت سالروز درگذشت علامه دهخدا؛ بزرگمرد عرصه ی فرهنگ و ادب تهران- ایرنا- هفتم اسفند سالروز درگذشت علی اکبر دهخدا است، بزرگمردی که با قلم شیوا و آثار ارزنده اش به فرهنگ این کشور خدمات ارزنده ای را ارایه داد و همواره علیه استبداد و واپس گرایی به مبارزه پرداخت.
2روز قبل از مرگ دهخدا بود به دیدارش رفته بودم، حالش سخت بود. در بیهوشی سختی فرو رفته بود. واد اتاق شدم، چشم های استاد بسته بود... هر چند دقیقه یک بار چشمانش را می گشود و اطراف را نگاه می کرد و باز چشم فرو می بست. مدتی گذشت، چشمانش را بازگشود، مرا شناخت و با دستش اشاره کرد که در کنارش بنشینیم. بستر کوچکی بود. همان تشکچه ای را که روی آن می نشست، بسترش کرده بود. حتی نمی خواست تا واپسین دم زندگانی از آنچه که او را به کارش می پیوست جدا باشد. این بخشی از سخنان محمد معین درباره ی واپسین روزهای زندگی علی اکبر دهخدا است.
یکی از چهره های ماندگار و برجسته علمی و فرهنگی ایران علی اکبر دهخدا محسوب می شود. لغت نامه دهخدا وی از مهم ترین گنجینه های فرهنگی زبان و ادبیات فارسی به شمار می رود که توجه دانشجویان، محققین، علاقه مندان ادب فارسی و دانش پژوهان را به خود جلب کرده است.
علی اکبر دهخدا در 1257 هجری خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. در حالی که دوره ی کودکی را سپری می کرد، پدرش دار فانی را وداع گفت و با حمایت مادرش به تحصیلاتش ادامه داد.
او علوم دینی و زبان عربی را نزد شیخ غلامحسین بروجردی نخستین معلم و مربی خود فراگرفت. پس از تشکیل مدرسه سیاسی در تهران، دهخدا در این مدرسه به مدیریت حسن پیرنیا(مشیر الدوله) به تحصیل پرداخت و زبان فرانسه را در آنجا یاد گرفت. علامه دهخدا حافظه ای قوی داشت. محمد حسین فروغی(ذکاء الملک) استاد ادبیات فارسی، گاهی تدریس کلاس را به عهده ی وی می گذاشت.
علاوه بر جنبه ی فرهنگی شخصیت دهخدا، وی به فعالیت های سیاسی نیز علاقه داشت، انقلاب مشروطه این فرصت را برای او به وجود آورد. در این دوره هم زمان با آغاز نهضت مشروطه، دهخدا در کنار جهانگیر خان شیرازی و میرزا قاسم خان تبریزی با انتشار روزنامه صور اسرافیل به نویسندگی پرداخت. می توان گفت حضور دهخدا در این روزنامه به عنوان آغاز فعالیت های سیاسی وی محسوب می شود.
روزنامه صور اسرافیل مهم ترین روزنامه در دوره ی نخست نهضت مشروطه به شمار می رود، ستون طنزی با عنوان چرند و پرند به قلم دهخدا و با امضای دخو(مخفف دهخدا) سبب شهرت او شد. وی با شجاعت و جسارت مثال زدنی در مقالات خود با استبداد و استکبار مبارزه می کرد. او مفاسد سیاسی و اجتماعی را در قالب طنز و با زبان ساده و مردمی می نوشت که با نفوذ در روح و جان مردم مورد استقبال قرار می گرفت تا اینکه محمدعلی شاه به سلطنت رسید و به مخالفت با مشروطه پرداخت.
علی اکبر دهخدا که در قالب جنبش مشروطه به مبارزه با استبداد و استکبار پرداخته بود، ابتدا به فرانسه و سپس به سوئیس تبعید شد. او مبارزه ی خود را علیه روش استبدادی محمد علی شاه با انتشار روزنامه صور اسرافیل در آن دیار ادامه داد. مرکز انتشار این روزنامه به عنوان پایگاهی برای گردآمدن مشروطه طلبان تبدیل شده بود.
پس از فتح تهران و خلع محمد علی شاه با تقاضای مشروطه طلبان به ایران بازگشت و به عنوان نماینده ی مجلس شورای ملی به مجلس راه یافت.
پس از مدتی از فعالیت های سیاسی کناره گرفت و تا پایان عمر خود به تحقیق و پژوهش به ویژه در زبان و ادبیات فارسی پرداخت.
دهخدا در نخستین کنگره نویسندگان ایران در مقام هیات رییسه حضوری فعال داشت و از اعضای فعال در تاسیس جمعیت مبارزه با بی سوادی بود.
استاد علی اکبر دهخدا آثار ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته که مهم ترین آن لغت نامه ی دهخدا است. تنظیم و چاپ لغت نامه ی بزرگ دهخدا بیش از 35 سال به طول انجامید و او تا روز آخر حیاتش به کار جمع آوری این لغت نامه ادامه داد و از آن پس به وسیله ی همکاران وی محمد معین و سید محمد جعفر شهیدی این کار دنبال شد تا اینکه لغت نامه دهخدا در 16 جلد به چاپ رسید. این لغت نامه شرح و معنی واژگان آثار ادبی و تاریخی زبان فارسی را شامل می شود که چاپ آن ابتدا در چاپخانه بانک ملی صورت گرفت و پس از آن دانشگاه تهران عهده دار چاپ این لغت نامه ی ارزشمند شد.
از آثار گرانبهای دیگر وی می توان به ترجمه عظمت و انحطاط رومیان، ترجمه روح القوانین، ترجمه فرهنگ فرانسه به زبان فارسی، ابوریحان بیرونی، تعلیقات بر دیوان ناصر خسرو، دیوان سید حسن غضنوی، تصحیح دیوان حافظ، تصحیح دیوان منوچهری، تصحیح دیوان فرخی، مجموعه مقالات، پندها و کلمات قصار و... اشاره کرد.
علی اکبر دهخدا در هفتم اسفند 1334 هجری خورشیدی در 77 سالگی چشم از جهان فروبست، پیکر این عالم فرهیخته در ابن بابویه شهر ری و در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.
با الهام از:علامه علی اکبر دهخدا
گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9348**9131
07/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 64]