واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: آئينه دغدغههاي حفظ حوزه
نویسنده : مصطفي قليزادهعليار
بيشك تداوم جريان اسلامي و نشر معارف دين محمدي(ص) در بستر تاريخي ملتها، مرهون عالمان و فرهيختگان قرآني، محدثان و فقهاست و دستكم سهم اينان بيشتر از ديگران بوده است. اين عالمان و انديشمندان ديني، در پديد آمدن و گسترش انديشههاي فلسفي، عرفاني، هنري و ساير شاخههاي علوم انساني و در بسط و نضج يافتن ديگر دانشهاي بشري نيز نقش بنيادي داشتهاند و در اين واقعيت جاي هيچ انكار نيست، اما آنچه علماي ديني را از ديگر صاحبان مشارب فكري و علمي ممتاز ميكند، احساس و انجام وظايف ديني- اجتماعي است، زيرا علماي دين به مصداق كلام نوراني نبوي «العلماء ورثه الانبياء» همزمان با تبليغ تعاليم ديني و آسماني و نشر و ترويج فرهنگ حياتبخش اسلام، خود را متعهد به انجام رسالت حفظ اساس دين و اصول اعتقادي و حراست از كيان آئين الهي و جهاد در راه پاسداري از مرزهاي معنوي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و بايستههاي فرهنگي و باورداشتهاي مذهبي امت اسلامي ميدانند و دفاع از اعراض و نفوس مسلمانان را براي خود يك فريضه خدايي تلقي ميكنند. علماي راستين اسلام، در طول دوازده قرن تاريخ غيبت حضرت صاحبالزمان(عج) براي انجام آن رسالت مقدس خويش از هيچ تلاش و جهادي دريغ نداشته، حتي بسياري از آنها گوهر جان خود را نيز در اين راه نثار كرده، مشعل هدايت مردمان را همچنان فروزنده نگه داشتهاند. مراجع تقليد شيعه بحق در نقطه اوج اين حماسه شكوهمند تاريخي، ديني و علمي قرار گرفته، خورشيدوار روشني دادهاند تا مردمان راه را از چاه بازشناسند. نهاد مرجعيت تداوم خط رهبري فكري و سياسي پيامبر اكرم(ص) و ائمهاطهار(ع) بر جامعه شيعي است كه ضمن پرداختن به تربيت فقها و اداره مدارس ديني، دخالت در امور سياسي و اجتماعي را نيز وجهه همت خود قرار داده و در هر دوره به حكم اقتضائات خاص زمان وارد صحنه شده و به تمشيت امور پرداخته است. اين روند در تاريخ معاصر بنا به تحولات سياسي و فرهنگي مختلف از جمله انقلاب مشروطه و شكلگيري حكومت پهلوي با ايدئولوژي غربي براي كشاندن جامعه به ارزشهاي رايج در غرب شدت بيشتري گرفت. شكلگيري حكومت پهلوي بر مبناي ناسيوناليسم ايراني و سعي و تلاش رضاشاه و كارگزارانش در محو و نابود ساختن فرهنگ بومي و سنتي ايران از مظاهر بزرگ اين تحول است. در اين دوره بهرغم تضييقات رژيم پهلوي حوزه علميه قم بنيانگذاري شد و قوام يافت. هرچند روحانيت به حكم سياستهاي دينزدايي رضاشاه در روزگار عسرت به سر بردند. اصطلاح معروف و تاريخي «مراجع ثلاث» به سه فقيه بزرگ كه از مراجع تقليد مشهور شيعه در قرن چهاردهم اسلامي بودند، يعني آيتالله سيدمحمدتقي خوانساري، آيتالله سيدمحمد حجت كوهكمري و آيتالله سيدصدرالدين صدر اطلاق ميشود كه علاوه بر تصدي مقام فتوا و مرجعيت، زعامت و سرپرستي حوزه علميه قم را به صورت مشترك بعد از وفات مؤسس حوزه، مرحوم شيخ عبدالكريم حائرييزدي از سال 1315 تا 1323ش كه زعيم بزرگ آيتالله بروجردي به قم آمد، به مدت هشت سال به عهده داشتند. اين هشت سال مصادف با اواخر دوران حاكميت استبدادي پهلوي اول و اوايل سلطنت پهلوي دوم بود و شيرازه استقلال كشورمان از هم گسيخته بود و سرنوشت مردم ايران به دست هرج و مرجطلبان رقم ميخورد. مراجع ثلاث با همه فراز و نشيبهاي آن سالهاي خاكستري توانستند با همتي بلند و به شيوه مديريت شيخ مؤسس، حوزه علميه را از هجوم توفانهاي سهمگين سياسي و موانع بازدارنده اجتماعي گذر دهند و نگذارند چراغي كه شيخ روشن كرده بود، خاموش شود و اين كار بزرگي بود كه آن سه مرجع بزرگوار در سايه هوشياري، مديريت مشترك و توكل و اخلاص از عهدهاش برآمدند و بالاخره اين مسئوليت سنگين و طاقتفرسا را براي تداوم راه شيخ مؤسس و تقويت حوزه با هدف ايجاد زعامت واحد به آيتالله بروجردي سپردند. بازخواني تاريخ حوادث آن دوران و تأمل و دقت در رويدادها و پيشامدهاي مختلف مرتبط با زعامت مراجع ثلاث، ما را بيشتر با تاريخ كشورمان آشنا و زواياي مبهم را روشن ميكند. سعي قاصر مؤلف در كتاب حاضر بر آن است كه زاويه ديد خواننده را به سوي شناخت روش علمي و سيره عملي سه تن از علماي صالح امت در رويارويي با پيشامدها متوجه سازد. نگارنده، اين كتاب را طرحي ميداند كه ميتواند با دقت و پژوهش بيشتر و جامعتر جرح و تعديل شود، افزايش يا كاهش يابد و با راهنمايي و پيشنهادهاي اهل نظر از نواقص و كاستيها عاري شود و انسجام و انتظام بيشتري پذيرد. پيشاپيش از همه كساني كه اينجانب را در تأليف اين كتاب ياري كردهاند، بهخصوص همكاران محترم مركز اسناد انقلاب اسلامي قم تقدير و تشكر ميكنم و توفيق همه عزيزان را از خداوند متعال خواستارم.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۲ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۶:۴۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]