واضح آرشیو وب فارسی:مهر: آقاخاني در گفتگو با مهر:متن نمايشنامه "رودكي" منهدم شده و اجراي آن مورد تأييد من نيست
ايوب آقاخاني با بيان اينكه اجراي نمايش "رودكي، جادوگر واژگان سبز" به كارگرداني علي پويان مورد تأييد وي نيست، دليل آن را تغييرات اساسي متن و منهدم شدن نمايشنامه ذكر كرد.
اين نويسنده و كارگردان تئاتر درباره مراحل نگارش اين اثر به خبرنگار مهر گفت: ماه مبارك رمضان سال گذشته از بنياد رودكي با من تماس گرفتند. ظاهرا محمد ابراهيميان متن تراژدي "رودكي" را نوشته و در اختيار پويان گذاشته بود. ولي گويا در زمان تمرينهاي نمايش نويسنده مجوز اجراي متن را پس گرفت و دلايل خود را نيز رسما اعلام كرد.
آقاخاني ادامه داد: شايد آن روز منتقد عملكرد ابراهيميان بودم، زيرا فكر ميكردم اين عملكرد كمي شمايل غيرحرفهاي دارد. ولي امروز كه "رودكي، جادوگر واژگان سبز" اجرا شده تصور ميكنم ابراهيميان سنجيده و دقيق عمل كرده است. من تجربه و حس ايشان را به دورنماي آينده كار خود ستايش ميكنم كه به موقع جلو تخريب متن خود و بيحرمتي به عرقريزان روح را گرفتند.
نويسنده نمايشنامه "رودكي" درباره تاريخي از زندگي رودكي كه در اين نمايشنامه به نگارش درآورده گفت: وقتي به دعوت بنياد رودكي براي تحقيق و نگارش نمايشنامه درباره زندگي اين شاعر پارسي لبيك گفتم، فرصت مطالعاتي يكماهه درخواست و پس از تحقيق از تمام منابع موجود درباره رودكي و دوران زندگي وي پيرنگ اثر را انتخاب كردم.
ايوب آقاخاني نويسنده نمايشنامه "رودكي، جادوگر واژگان سبز"
وي افزود: رودكي در 329 هجري قمري فوت ميكند و من سه سال آخر زندگي وي را مد نظر قرار دادم. يعني زمان به وزارت رسيدن شخصي به نام جيحاني كه اصولا در آن دوران است كه جهان بر رودكي تنگ و اين دگرگوني سبب ميشود از يك چهره جذاب و ارزشمند ادبي و تاريخي در مملكت و دوران خود تبديل به چهرهاي شود كه به هر نحو ميخواهند تخريبش كنند.
آقاخاني تأكيد كرد: رودكي را بعد از مطالعات يكماهه با پيرنگ تخيلي شروع كردم و شخصيتهايي كه در مطالعه تاريخي خيلي نتوانسته بودم به نكات روشن در رابطه با آنها دست يابم به ضرورت دراماتيك درشت كردم؛ مانند قطران مادر رودكي و ماج كه راوي اشعار است. ماج كسي است كه با ساز و سرود اشعار رودكي را در زمان حيات وي به مخاطبان منتقل ميكرده است.
نويسنده "رودكي" گفت: فضايي كه من تصوير كردم پس از مرگ رودكي است و جسدي كه درياچه به مردمان كنار آب ميدهد متعلق به ماج است. ماج يكسال بعد از مرگ رودكي خود را غرق كرده ولي هنوز جسدش سالم است. اين در حد يك معجزه بوده و به همين خاطر مردم به تفسير آن مينشينند و اين تفسير سبب نقب زدن به گذشته زندگي رودكي و ماج ميشود.
وي اظهار داشت: به نظر من گزارش تاريخي براي درام هرگز جذاب نيست و آثاري كه صرفا در بستر درام گزارش تاريخي شدهاند هرگز آثاري موفق نبودهاند. هميشه گرفتن معدل ميان ضرورتهاي دراماتيك و تاريخ سببساز ماندگاري بيشتر يك اثر شده است.
آقاخاني با اشاره به اينكه رسيدن به اين پيرنگ تخيلي و اختصاص بخش اعظم نمايشنامه به فصل دادگاه يا محاكمه رودكي چالشي بزرگ برايش بوده، گفت: چالش بزرگتر من ساختن زبان مناسب براي نمايشنامه بود. زباني كه ميبايست در درجه اول فاخر ميبود چون درباره گذشته ايران و پدر شعر پارسي صحبت ميكرد و رسيدن به اين زبان كاري آسان نبود.
وي ادامه داد: مطالعه و رجوع به آثار نمايشنامهنويسان ايراني كه زباني درخور را در آثار خود تجربه كردهاند و مراجعه به آثار مكتوب دوره سامانيان باعث شد من به يك كليد واژگاني برسم كه در ساخت دستور زبان دوران خود مرا راهنمايي كنند. با اين تاكيد كه مخاطب آن را پس نزند و ثقيل به نظر نرسد. زيرا اين عارضه دامن بسياري از آثار نمايشي را زمان اجرا گرفته است.
اين نمايشنامهنويس درباره منابع مورد استفاده در نگارش متن گفت: من تقريبا هر منبعي درباره دوره سامانيان و خود رودكي را بررسي كردم، ولي منابع اصليام عبارتند از "تاريخ سامانيان عصر طلايي ايران بعد از اسلام" جواد هروي، "محيط زندگي و احوال و اشعار رودكي" سعيد نفيسي، "ياد يار مهربان، سيري در زندگي و سروده هاي رودكي" گردآوري علي دهباشي.
وي افزود: همچنين همايش هزار و صدمين سالگرد رودكي كمي به من كمك كرد. درباره رسيدن به نثر سنجيده براي اين متن نيز مرهون آثار مكتوب از نويسندگان عزيزي نظير بهرام بيضايي، حميد امجد، نادر ابراهيمي و احمد شاملو هستم كه براي نوشتن يك صحنه، جمله و حتي كلمه در اين نمايشنامه به مددم آمدند تا نبض اصلي درام را پيدا كنم.
آقاخاني با اشاره به اينكه متن بعد از حدود دو ماه نوشته و به بنياد رودكي تحويل شد گفت: علي پويان به عنوان كارگردان روي متن شروع به تمرين كرد و من امتياز اجرا در تالار وحدت و كارگردان مورد تأييد بنياد رودكي را تأييد كردم. پويان نيز تا حدي محترمانه برخورد كرد. كار را واگذار كردم و تا امروز كه آخرين روزهاي اجرا سپري ميشود دخالتي در آن نداشتهام.
وي خاطرنشان ساخت: من اعلام آمادگي كرده بودم در زمان نياز با حضور در تمرينها و تغيير متن در صورت ضرورت به كارگردان كمك مي كنم. ولي هرگز دعوت نشد و در تمرينها حضور نداشتم و تنها خروجي نهايي را متوجه شدم. با كمال تعجب اتفاقهايي ديدم كه برايم خوشايند نبود، ولي از شأن حرفهاي درامنويسي تصميم گرفتم دخالت نكنم.
اين مدير تئاتر يادآور شد: كارگرداناني كه در گذشته با آنها كار كردهام شاهدند در مقابل تغيير در متن نمايشيام نظر ميدهم ولي مقاومت نميكنم. نظير كار با استاد سياوش تهمورث كه وي آخر نمايشنامه "روياهاي رامنشده" را تغيير داد كه مورد قبول من نبود، ولي از من خواست موافقت كنم و من پذيرفتم. چون برخورد ايشان با من و نمايشنامه و متقابلا من با ايشان حرفهاي بود.
اين نمايشنامهنويس جوان گفت: درباره متن "رودكي، جادوگر واژگان سبز" متوجه شدم تغييرات كلان در متن شالوده آن را منهدم كرده و چيزي از ارزشهاي آن باقي نمانده است. ولي از همه اينها ناگوارتر اينكه كارگردان اعلام كرده تمام تغييرات با مشورت من بوده است. اين يك شوخي غيرقابل بخشش و از غيرحرفهايترين كارهايي است كه من در اين مدت ديده و تجربه كردهام.
آقاخاني تأكيد كرد: انهدام متن و اجراي بد آن زياد برايم مهم نيست، چون اين سرنوشت تلخ درامنويسي ماست. به اين خاطر است كه گاهي آقاخاني را ميبينيد كه كارگردان آثار خود است. وقتي انسان مفتخر به مشورتهايي مي شود كه انجام نداده مشكلات آغاز ميشود. من اينجا از تريبون خبرگزاري مهر اعلام ميكنم اجراي "رودكي" مطلقا و ذرهاي مورد تأييد من نيست.
نويسنده رودكي افزود: آن متن با شالوده منهدم خود اصلا متن من نيست و تمام كساني كه دوست دارند اثبات اين مدعا را از طريق پيگيري شخصي شاهد باشند ميتوانم متن مكتوب را در اختيارشان بگذارم تا آن را با اين اجراي كودكانه و دبستاني در بنياد رودكي مقايسه كنند.
صحنهاي از نمايش "رودكي"
وي در ادامه سخنان خود گفت: مشكل بنيادين من حذف صحنههايي است كه به گمانم صحنههاي مهمي بودند. همچنين تغيير نثر نمايشنامه به طريقي كه حتي در اين تغييرات ساختار درست زبان فارسي نيز رعايت نشده است. مشكل ديگر من اين است كه نثر به نفع ناتواني بازيگر در صحنههايي از نمايش تغيير كرده است.
به گفته آقاخاني، مجموعه اين تغييرات اتفاقي نيست كه براي اولين بار براي وي افتاده باشد و اصليترين دليل لحن ناراحت و كلافه او در اين گفتگو دوري كارگردان كار از قاعدههاي حرفه اي و رعايت نكردن اخلاق حرفهاي است و حرفهاي كذبي كه نسبت به تغييرات متن به وي نسبت دادهاند.
مدير چهار فصل تئاتر تصريح كرد: اين آخرين تجربه من بود كه بدون اطلاع صد درصد از توان كارگردان امتياز متن خود را در اختيار وي قرار دهم. حداقل در تهران اين كار را نخواهم كرد، زيرا خيلي از دوستان شهرستاني به من رجوع مي كنند و جواب رد نميگيرند. به واسطه اينكه خود من نيز به نوعي از فعالان شهرستاني هستم سعي ميكنم از بچههاي شهرستاني حمايت كنم.
آقاخاني در پايان گفت: البته اين انتقاد و ناراحتيها كه عنوان شد به هيچكدام از عزيزان و بزرگاني كه در اين نمايش به ايفاي نقش پرداختند برنميگردد. هنرمنداني نظير ايرج راد، اصغر همت، الهام پاوهنژاد و ديگر عزيزان كه در اين كار حضور داشتند و به دفعات نشان دادهاند كه از لياقت و كرامات بسيار برخوردارند و من در مقابل همه آنها سر تعظيم فرود ميآورم.
نمايش "رودكي، جادوگر واژگان سبز" با بازي ايرج راد، اصغر همت، الهام پاوهنژاد و حسين محب اهري تا امروز جمعه 27 ارديبهشت در تالار وحدت روي صحنه است و زندگي شاعر بلندآوازه ايراني را روايت ميكند.
جمعه 27 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3435]