واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: دوشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۳ - ۱۳:۰۷
نشست نقد و بررسی کتاب «پنج اقلیم» اثر داریوش شایگان در تالار باستانی پاریزی دانشگاه تهران برگزار شد. به گزارش خبرنگار ادبیات و نشر ایسنا، در این نشست علاوه بر نقد و بررسی این کتاب، شایگان به پرسشهای دانشجویان پاسخ گفت و با اظهار شادمانی از اینکه بعد از 37 سال در دانشگاه تهران حاضر میشود، لوحی را از انجمن علمی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد. در این مراسم که علی دهباشی اجرای آن را برعهده داشت، ایرج پارسینژاد - نویسنده و منتقد ادبی - سخنان خود را با اشاره به اهمیتی که ایرانیان به شاعران میدهند آغاز کرد و گفت: رویکرد شایگان، رویکرد اهل فکر و فلسفه است که در تفکر شاعران لحظات حکمی و فلسفی میبیند و سعی میکند آن را برای خواننده بازگو کند. کتاب او با فردوسی شروع میشود و او شاهنامه را اوج حماسه ایرانی میبیند. بعد از آن به خیام میرسد و نظر شایگان درباره خیام این است که خیام منطق افلاطونی را بر هم زده است، مولوی هم از نظر شایگان عصاره تفکر خودش را در چند بیت اول مثنوی بیان میکند؛ «بشنو از نی چون حکایت میکند...» و سایر مثنوی قصص و حکایت است و این دیوان شمس است که مولوی خودش را نشان میدهد. او افزود: به نظر شایگان سعدی هم مردی است جهاندیده که حکمتهایی را به صورت نظم و نثر در بوستان و گلستان آورده است؛ او آدم را به تامل در مصائب دعوت میکند. غزلهای او هم نمونه زیبایی و موسیقی در کلام است و چهره زیبای سعدی را نشان میدهد. پارسینژاد در ادامه گفت: از نظر شایگان حافظ چکیده نبوغ ایرانی است و این حرف حرف درستی است، چون علاوه بر ویژگیهای شاعری حافظ که دیگران هم آن را دارند، غزل حافظ آنچنان است که هر آدمی را به خودش جلب میکند، اما راز حافظ چیست؟ چرا با حافظ فال میگیرند؟ به گمان شایگان فرهنگی که حافظ با زبان آمیخته قابل ترجمه نیست و چندوجهی است و همه را شیفته خودش کرده است. او دو وجه متناقض را هم در شعر خودش آورده و به اوج رسانده است. خود حافظ میگوید «خرقه زهد و جام می هر دو نه درخور هماند، این همه رنج میبرم از جهت رضای تو» این تناقضی است که او در جمع نقیضین به دست میدهد.
رونمایی کتاب داریوش شایگان
این منتقد ادبی زیبایی کار شایگان را یافتن لحنی مدرن در آثار این پنج شاعر خواند و گفت: زیبایی کار در این نیست که تفسیر شعر کرده باشد، این کار را فضلا و ادبا انجام دادهاند. زیبایی کار در این کتاب این است که در زبان حافظ و دیگران لحنی مدرن سراغ میگیرد. این نگاه خاص شایگان است و به همین دلیل این کتاب نکتههای خواندنی بسیار دارد. شعر مانند دارو در ادامه حامد فولادوند با بیانی طنزآمیز سخنان خود را آغاز کرد و با اشاره به اهمیتی که شعر برای فارسیزبانان و ایرانیان داشته است، گفت: تاریخ ما آنقدر تراژیک و مصیبتبار است که شعر برای ما مانند دارویی است که وحشی نشویم. چون اگر شعر نبود نمیتوانستیم مقاومت کنیم و این تاریخ پر از فراز و نشیب را تحمل کنیم. او با اشاره به نگاه شایگان به پنج شاعر در این کتاب گفت: از نظر شایگان این پنج شاعر در اندیشه ایرانی نقشی اساسی دارند و درواقع این کتاب باعث میشود ما اروپایی فکر نکنیم و ویژگیهای اندیشه و فرهنگ خودمان را پیدا کنیم، زیرا این ویژگیها ما را متفاوت میکنند و به ما آنچه را که داریم نشان میدهند. بسیاری از تحولات فکری ما منشعب از تفکر این شاعران است. این پژوهشگر همچنین به این موضوع اشاره کرد که همسر کازانتزاکیس نویسنده یونانی در دیدار از ایران از توجه ایرانیها به شاعران متعجب شده است. فولادوند با بیان اینکه ایرانیها در توجه به شاعران به یونانیها شباهت دارند گفت: ما مانند یونانیها اهل شعر هستیم و به شعر توجه میکنیم اما مانند یونانیها اهل دروغ هم هستیم. در واقع این آفرینش به شعرپردازی ما را به سوی دروغپردازی هم سوق داده است. شایگان به جنبه مثبت شاعرانگی ما اشاره کرده است اما جنبه منفی شعرزدگی را هم باید دید و ارزیابی درستتری از این موضوع به دست داد. در ادامه حورا یاوری - استاد زبان و ادبیات فارسی و مترجم - به این نکته اشاره کرد که کتاب شایگان امکان نگاه کردن به پنج شاعر متفاوت را فراهم کرده است و گفت: در نگاه شایگان پنج شاعر کنار هم مینشینند و او جواز ورود به دیدگاه مشترک آنها را به ما داده است. بین مولانا و خیام یافتن تفاوت کار آسانی است اما دیدن شباهتها دشوار است. او با اشاره به اهمیت شاعرانگی در اندیشه ایرانی گفت: با شعر زیستن و شعر را دور از اندیشه ندیدن دستاورد بزرگی است که این کتاب فراهم کرده، در طول تاریخ بسیاری از برگزیدگان سیاسی ایران خودشان شاعر بودند و شاعر بودن آنها را از سیاست دور نکرده است، بلکه تلفیق این نگاه سبب شده است که دوران حکومت آنها متمایز باشد. در ادامه محمدمنصور هاشمی هم به این نکته اشاره کرد که کتاب «پنج اقلیم» نگاه اندیشمندانه را به شعر گره میزند و در این کتاب برای اینکه ویژگی شاعران نشان داده شود، جهانبینی هر شاعر با عناصر خاصش برجسته شده است و باعث میشود این پدیدارشناسی در ذهن خوانندهها جلو برود و به شباهتها هم اشاره بشود. او ادامه داد: بین کشورهای جهان اسلام توحش داعش در ایران نمیتواند ادامه پیدا کند و این بیارتباط با این نیست که ما برای شعر احترام قائل هستیم. ما برای رسیدن به تجدد نیاز نداریم که شاعرانگی را نفی کنیم. نقد آن کافی است. شعر و اندیشه در مقابل هم نیستند و کتاب شایگان ما را دعوت میکند به اندیشه در این میراث و دوری از افراط و تفریط. فضولی شایگان! در پایان مراسم داریوش شایگان نگاشتن کتابی در حوزه ادبیات کهن فارسی را فضولی خود در حوزهای خواند که در آن اطلاعاتی ندارد. شایگان در ادامه تاکید کرد: من چون ایرانی هستم و همواره توجه اطرافیانم به شعر را دیده بودم به این موضوع علاقهمند شدم. همیشه فکر میکردم که چرا ملت ایران اینقدر با شاعران ارتباط دارند و چرا شاعران اینقدر برای مردم زندهاند. مردم اروپا شعر کشور خود را نمیفهمند اما ما با فاصله هزارساله از شاعری، شعر او را میفهمیم. همچنین برای ایرانیها ترتیب زمانی شاعران مهم نیست. اینها دائم در ذهن ما حضور دارند اما اروپاییها شاعران را به قرنهای مختلف تقسیم میکنند. او ادامه داد: من در این کتاب سعی کردهام بدیهیاتی را بگویم که البته مستور است و سعی کردم سوال کنم که چرا ما زبان این شاعران را میفهمیم. در پایان این مراسم از طرف انجمن علمی دانشکده ادبیات لوح تقدیری به داریوش شایگان تقدیم شد که این لوح احساسات او را برانگیخت و شایگان ابراز خوشحالی کرد که بعد از 37 سال در دانشگاه تهران حضور پیدا کرده است.
کتاب داریوش شایگان
انتهای پیام
کد خبرنگار:
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]