محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832483342
باید بر موج تحریم سوار شویم
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: کارشناس اقتصادی: باید بر موج تحریم سوار شویم «اقتصاد مقاومتی» یکی از کلیدواژه هایی است که رهبر انقلاب در چند سال اخیر به طور مکرر بر آن تأکید داشته اند. اقتصاد مقاومتی اگرچه نگاهی به شرایط تحریمی کشور در حال حاضر دارد، اما فراتر از آن است؛ در حقیقت مهم ترین مسأله در اقتصاد مقاومتی، تکیه بر عوامل درون زای قدرت و استحکام ساخت درونی است.
رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با اعضای مجمع عالی بسیج مستضعفین، بار دیگر بر این موضوع تأکید کرده و گفتند: «راه حل همین اقتصاد مقاومتی است که ضربه های دشمن را اول کم اثر می کند، کاهش می دهد که این مال کوتاه مدت است، در میان مدت و بلندمدت به حرکت عظیم مردم اوج می دهد.»
چگونه می توان «با فرض وجود تحریم ها»، «اقتصادی پویا و پیشرو» داشت را زمینه گفت وگو با دکتر عادل پیغامی استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام است که در پایگاه حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای انتشار یافته است.
* معمولاً زمانی که صحبت از روابط خصمانه ی غرب و در رأس آن آمریکا با ایران می شود، از جنبه ی سیاسی یا فرهنگی آن را تحلیل می کنیم و توجهی به ابعاد اقتصادی آن نداریم. از نظر جناب عالی در حوزه ی اقتصادی، این نگاه خصمانه به ایران از چه زمانی آغاز شد؟
انقلاب اسلامی ایران ماهیت انسانی و اسلامی دارد و طبیعتاً پیش از پیروزی انقلاب و در ابتدای آن، این پیش بینی بود که این انقلاب با برخی از نظام ها و ساختارهای استکباری، طاغوتی و باطل امروز جهان، سر سازش ندارد. در دنیایی که به سمت مادی گرایی محض پیش می رفت و جنگ دو قطب چپ و راست به نوعی ارزش های انسانی و دینی را زیر سؤال برده بود، به تعبیری انقلاب ما انفجار نور بود. طبعاً نظام اقتصادی چنین انقلابی هم با نظام های اقتصادی دنیای غرب سر سازش ندارد و بالعکس. برای همین، جنگ اقتصادی دنیای استکبار با انقلاب اسلامی، از همان روزهای اول شکل گیری انقلاب واضح بود. اولین مثالی که می توانیم از تحریم در تاریخ انقلاب اسلامی ایران بزنیم، بلوکه شدن سرمایه های ایران، چند روز پس از پیروزی انقلاب است؛ یعنی حتی قبل از تسخیر لانه ی جاسوسی. از پیروزی انقلاب تا فتح لانه ی جاسوسی، حدود 9 ماه طول کشید و در این 9 ماه، چه بسا دولت وقت رابطه ی حسنه ای با سفارتخانه ی آمریکا به لحاظ دیپلماتیک داشت اما تحریم های اقتصادی ایران از جانب آمریکا در این 9 ماه نیز اتفاق افتاده بود.
حتی اگر نگاه تاریخی کامل تری بکنیم، می بینیم که اقتصاد آمریکا با اقتصاد ایران حتی در دوران شاهنشاهی، تعامل دوستانه ای نداشته است و قرار بود که اقتصاد ایران صرفاً اقتصادی مصرفی و استثمارشده برای اقتصاد آمریکا باشد. آمریکا در سال 1940، خودش را به سوی دانش بنیان شدن پیش برد، در حالی که حتی اقتصاد ما را صنعتی هم نکردند. البته یک سری صنایع مثل ذوب آهن را از روسیه و به صورت دست دوم وارد کردیم. هرچه جلوتر می رفتیم، منابع معدنی ما اعم از نفت و فلزات و همچنین بازار مصرف ایران، برای آمریکا و کشورهای اطراف هدف بود.
پس اگر کسی فکر کند چون شاه رفته است و به این دلیل که ما لانه ی جاسوسی آمریکا را فتح کرده ایم، کنگره ی آمریکا با اقتصاد ایران دشمن شده است و اگر این کارها را نمی کردیم، رابطه ی خصمانه ی اقتصادی آمریکا و غرب با ایران به وجود نمی آمد، ناشی از بی اطلاعی او از تاریخ است.
* یعنی نگاه خصمانه ی آمریکا علیه ایران حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هم وجود داشته است؟
بله، دقیقاً؛ درست از همان زمان که برنامه های سوم و چهارم توسعه در دوران پهلوی نوشته شد و مشاوران هارواردی در اقتصاد ما حضور پیدا کردند، تعامل خصمانه ی آمریکا با اقتصاد ایران نیز شروع شد. البته در ظاهر اقدامات مفیدی هم انجام شد، مثلاً نظام بودجه ریزی ایران را سامان دادند، ولی می بینیم ساختار اقتصادی ایران، که به اصلاحات ارضی و انقلاب سفید شاه منجر شد، نه تنها با تئوری های علم اقتصاد در تضاد بود، بلکه حتی با تاریخ خود اقتصادهای غربی هم در تضاد بود. یعنی آن مسیری که برای کشاورزی و صنعتی شدن خودشان رفتند، اجازه ندادند که ما نیز آن مسیر را طی کنیم. به ما اجازه ندادند از آن انقلابی که آمریکا در سال 1885 در آموزش و پرورش خود انجام داد تبعیت کنیم، بلکه دقیقاً برعکس آن را در آموزش و پرورش این جا اجرا کردند.
جالب است بدانید در سال 1885، فردی به نام "سیمون پاتن" در آمریکا یک انقلاب آموزشی به پا کرد و آن انقلاب این بود که بچه های آمریکایی به جای اینکه فیزیک، شیمی و ریاضی را بیش از حد بخوانند، به مطالعه ی اقتصاد، حقوق و تاریخ آمریکا پرداختند. اما هنوز هم بچه های ما در مدرسه به خوبی، اقتصاد، حقوق و تاریخ ایران را نمی خوانند. چون غربی ها نمی خواستند که ما این ها را بخوانیم. یا در سال 1960، یعنی همان زمانی که گروه هاروارد تازه از ایران رفته بود، یک گروه ضربت در آموزش و پرورش آمریکا به وجود آمد و در آنجا تصمیم گرفتند که بچه ها باید تاریخ کارآفرینان آمریکایی را بخوانند. اما تاریخ ما هنوز هم مبتنی بر تاریخ سیاسی و نظامی سلاطین است. این ها بذرهایی است که آن ها در این جا کاشته و رفته اند.
به عنوان اقتصاددان، دشمنی آمریکا را با اقتصاد ایران، هم در لایه ی واقعی اقتصادی (اعم از نفت و کشاورزی) و هم در لایه ی دانشگاهی می بینم. زمانی که آقای هیکسِ معروف از انگلستان به ایران آمد تا به سازمان برنامه مشاوره بدهد، هم زمان برنامه ی درسی دانشکده های اقتصاد ایران را نوشت.
* موضوع تحریم دقیقاً از چه زمانی آغاز شد؟
موضوع «تحریم» ایران از سوی آمریکا به همان منوال است. ما نسبت به خیلی چیز ها از قبل از انقلاب نیز تحریم بودیم. واضح ترین مثال، تحریم تکنولوژی و تحریم سرمایه های اقتصادی است. ما در هیچ کدام از قراردادهای صنعتی، تکنولوژیکی، فنی و نفتی که پیش از انقلاب نوشتیم، دانش فنی و انتقال تکنولوژی، که جزء بندهای رایج قراردادهای خارجی است، به ما داده نشد. یا اینکه مثلاً اگر کالای الف بیش از کالای ب وارد کشور شود، این نیز نوعی تحریم است و اینکه کالایی که ما در داخل تولید کنیم با قیمت پایین تری در بازار پیدا شود و به تعبیر رایج «دامپینگ» شود، این نیز نوعی از تحریم است. «دامپینگ» در کشور ما فراوان وجود داشت. در صنایع نظامی، ما فقط مصرف کننده ی محض بودیم. حتی کارشناس های ما اجازه نداشتند بالای سر کارشناس آمریکایی بایستند و کار را از او یاد بگیرند؛ یعنی تا این حد ما در تمام تحولات اقتصادی بین المللی، تحریم بودیم. اگر تاریخ اقتصادی پهلوی را مرور کنیم، به فهرست بلندبالایی از تحریم های آمریکا علیه ایران در آن دوره برمی خوریم. متأسفانه این مسائل را نمی گوییم، چون اقتصاد ایران رسانه ندارد.
البته در 20 سال اخیر تحریم ها جلوه ی بیشتری پیدا کرده اند، چون دانش تحریم، دانش جدیدی است. مسأله ی دیگر درباره ی تحریم ها، آشنا نبودن ما با ابزار تحریم ها است. تحریم یک ابزار رایج متعارف در رقابت اقتصادی بین دو رقیب است. تا وقتی که مثلاً دو کشور بنگلادش و آمریکا به همین صورت فعلی باشند، تحریم بین آن ها خیلی مطرح نیست، چون بین یک کشور قدرتمند و یک کشور ضعیف، تحریم اساساً لازم نیست، ولی اگر بنگلادش تقویت شود و شروع به رشد اقتصادی کند و بخواهد در حوزه هایی با قدرت های اقتصادی دیگر رقابت کند، آن گاه ابزار تحریم به عنوان ابزار متعارف رقابتی وارد کار می شود. آن تحریم هایی که پیش از انقلاب به ما تحمیل می شد، تحریم های تضعیف کننده با این هدف که اساساً نتوانیم بلند شویم بود، اما تحریم هایی که الان می شویم ماهیت متفاوتی دارد؛ ما امروز به یک رقیب تبدیل شده ایم و حال به این علت باید تحریم شویم.
* پس با این حساب، کشورهای قدرتمند و رقیب نیز علیه یکدیگر تحریم وضع کرده و می کنند.
بله، جالب است بدانید تعداد تحریم هایی که کشورهای مختلف علیه همدیگر وضع کرده اند، حدود 50 تحریم بالفعل است که اتفاقاً کمترین فراوانی تحریم ها مربوط به منطقه «غرب آسیا» است. شاید مردم ندانند که حتی کشور های پیشرفته هم علیه همدیگر تحریم دارند، چون تحریم ابزاری رقابتی است. من دقیقاً منطقه به منطقه و موردبه مورد می توانم آمارش را به شما بدهم که الان چه کشورهایی همدیگر را تحریم کرده اند. حتی آمریکا هم رژیم صهیونیستی را تحریم کرده است. در حالی که هیچ وقت این دو با هم دشمن نبوده اند و در واقع اسرائیل زاییده ی آمریکا است. اما وقتی در جایی به لحاظ بازار اقتصادی، رقابتی صورت بگیرد، تحریم نیز اتفاق می افتد.
مفهوم حرفم این است که اولاً چون اقتصاد کشورمان رشد و پیشرفت داشته، مورد تحریم قرار گرفته است. ثانیاً آگاه باشیم که ابزار تحریم تمام شدنی نیست و هرچه پیشرفته تر باشیم، تحریم ها نیز بیشتر است. اگر فکر می کنید به دنیایی خواهید رسید که در آن تحریم نباشد، اشتباه فکر کرده اید.
نکته ی بعدی هم این است که در ده بیست سال آینده، ابزار تحریم برای کشورها شدید تر هم خواهد شد و برای من مایه ی خوشبختی است که بگویم کشورم سه دهه است تحریم را تجربه می کند و دانش فنی نرم مقابله با تحریم را پیدا کرده است. مطمئناً در دو دهه ی آینده که هم اقتصاد ما پیشرفته تر می شود و هم ابزارهای تحریم برّان تر خواهد بود، ما از خیلی از کشورهای دیگر که تحریم را تجربه نکرده اند (مثل ترکیه و مالزی) موفق تر خواهیم بود.
* آیا وضع این تحریم ها باعث تحمیل هزینه های اقتصادی به کشور نمی شود؟
من نمی گویم که تحریم هزینه ندارد، اساساً اولین درسی که به ما اقتصاددان ها یاد می دهند این است که هر چیزی هزینه دارد؛ اما دومین درس ما این است که بکوش تا فایده ای که به دست می آوری بیشتر از هزینه هایت باشد. تحریم علیه اقتصاد ایران نیز همیشه هزینه داشته و برای ما مشکل زا بوده است و به لایه های مختلف تولیدی، مصرفی، اقتصاد صنعتی، اقتصاد کشاورزی و اقتصاد خانواده ی ما آسیب رسانده است؛ اما نکته ی قابل توجه این جا است که اولاً این آسیب ها و هزینه ها چند درصد بوده است؟ ثانیاً فایده هایی که در عوض این تحریم ها عاید ما شده چقدر بوده است؟ این جاست که من بار ها گفته ام که لازم است مردم ایران دانش اولیه و عمومی اقتصاد تحریم را داشته باشند، چون ما مشغول جنگ با استکبار هستیم. ادبیات علمی اقتصاد تحریم بیان می کند که تحریم شونده و تحریم کننده هر دو هزینه پرداخت می کنند. می توانم آمارهایی به شما ارائه دهم که در تحریم های تحمیلی آمریکا علیه کشورها، خود این کشور چقدر هزینه کرده است و در اعمال تحریم علیه ایران در 30 سال گذشته، اقتصاد آمریکا چقدر هزینه داده و در مقابل، ایران چقدر هزینه داده است.
لذا لازم است حتماً حسابداری تحریم داشته باشیم و آمار هزینه-فایده های خودمان را بدانیم. البته آمریکایی ها برای ما تا حدودی این کار را کرده اند و محاسبه ی هزینه-فایده ی تحریم ها را انجام داده اند. مراکز آماری و تصمیم سازی ما شاخص موفقیت تحریم ندارند، ولی آمریکایی ها این کار را انجام داده اند. آن ها خودشان می گویند که یک شاخص تحریم وجود دارد که چهار تا چهار شاخص را با هم جمع می زنند و حاصلش می شود شانزده؛ مثل زلزله که بزرگ ترین عدد آن هشت ریشتر می شود و بیشتر از هشت ریشتر نداریم. در تحریم هم ضرر بیش از شانزده معنایی ندارد. این یک تعریف علمی است. اتاق فکرهای آمریکایی می گویند که تحریم علیه ایران در 30 سال گذشته، عدد چهار از شانزده بوده است. خودشان نزدیک به 217 تحریم را در 100 سال اخیر مطالعه کرده اند و به طور متوسط و نسبی به این نتیجه رسیده اند که هر تحریمی که بیش از چهار سال طول بکشد و به هدف خودش نرسد (حال این هدف سقوط نظامی، اقتصادی و سیاسی باشد یا تعطیل کردن صنعت)، تبدیل به فایده برای تحریم شونده می شود؛ یعنی نه تنها به کشوری که او را تحریم کرده ای ضرر نزده ای، بلکه باعث رونق و رشد بیشتر او هم شده ای. برای ایران هم بسیاری از صاحبنظران معتقدند که تحریم ها به مرور در حال تبدیل شدن از هزینه به فایده برای ایران است. بنده وقتی همین آمار را به طور سطحی نگاه می کنم، فهرست استفاده هایی که ما از تحریم برده ایم را به وضوح مشاهده می کنم.
برای مثال تحریم، دسترسی بعضی کشورها به کالا، خدمات یا یک تبادل، مثل ورود و خروج سرمایه را ممنوع، سخت یا پرهزینه می کند. مثلاً کالایی که من قبلاً می خریدم 2 هزار تومان، اکنون باید 4 هزار تومان بخرم. حال اگر می توانستیم همان کالا را در ایران با 3 هزار تومان درست کنیم، چون قبلاً مشابه خارجی آن را 2 هزار تومان می خریدیم و به صرفه تر بود، آن را تولید نمی کردیم، ولی اکنون که تحریم شده ایم و قیمت مشابه خارجی آن نیز افزایش پیدا کرده است، خرید کالای 3 هزار تومانی ایرانی به صرفه تر است. در نتیجه، هر تحریمی هم زمان با اینکه برای شما هزینه ایجاد می کند، فایده نیز خواهد داشت. فایده ی آن در علم اقتصاد، خلق «مزیت های نسبی» جدید است. چیزی که قبلاً در مزیت نسبی وجود نداشت، حالا مزیت نسبی می شود و به «جریان درون زای» تولید ملی کمک می کند.
جریان درون زای ملی، جریان یا قاعده ای است که همه ی کشور های پیشرفته ی دنیا در زمانی که می خواستند پیشرفت کنند، مبتنی بر آن کار کرده اند. ما هیچ اقتصاد پیشرفته ای نداریم که از این قاعده استفاده نکرده باشد. آمریکا، انگلیس، آلمان، ژاپن و هر کشوری که جزء هشت قدرت برتر اقتصادی دنیاست، از این قاعده ی اقتصادی، یعنی مسیر تولید درون زایی ملی، استفاده کرده است. از سوی دیگر، اگر هنگ کنگ را مثال بزنید، این کشور اقتصاد «هاب» دارد، چون یک مسیر ورود و خروج است و از این مسیر ورود و خروج چیزی به دست می آورد که آن هم ابعاد درون زا دارد. همچنین می توان به امنیت، شبکه های ارتباطی و ساختارهای خدماتی و... در هنگ کنگ اشاره کرد که آن هم درون زا است، وگرنه فقط تبدیل به یک کریدور می شد، نه یک اقتصاد.
اقتصاد عربستان هم که اقتصاد نیست و ما آن را به عنوان یک اقتصاد نمی شناسیم، چون ساختار ها و شالوده های یک اقتصاد را ندارد. حتی چیزهایی که مردم عادی ممکن است به عنوان نقاط قوت عربستان بشناسند، از نظر من که اقتصاددان هستم، نقطه ضعف محسوب می شود و مثالی از کشوری است که اقتصاد ندارد. مثلاً بعضی از مردم می گویند که 20 سال پیش که ما عازم عربستان شدیم با الان که به عربستان رفته ایم، قیمت یک عدد نوشابه در این کشور تغییری نکرده است و از این موضوع به عنوان نقطه قوت یاد می کنند، ولی من این را نقطه ضعف می دانم، چون عربستان نرخ ارزش پول ملی خود را به دلار میخکوب کرده است؛ یعنی اگر قیمت دلار 10 درصد بالا برود، ریال نیز این افزایش قیمت را خواهد داشت و اگر دلار کاهش یابد، قیمت ریال نیز کاهش می یابد. برای همین است که نوشابه ی پپسی که به دلار وارد عربستان می شود، هیچ تغییر قیمتی با ریال نخواهد داشت و قیمت همانی است که در بازار جهانی است. اگر قیمت در بازار جهانی 20 درصد افزایش پیدا کند، در عربستان نیز این افزایش قیمت وجود خواهد داشت و تورم داخلی دیگر در این کشور مفهومی ندارد.
حال در علم اقتصاد، چه کشورهایی ارزشان را به ارز خارجی میخکوب می کنند؟ هر کسی که درس اقتصاد بین الملل خوانده باشد می داند کشورهایی که توان مدیریت بازار پول خارجی خودشان را ندارند و در واقع بانک مرکزی ندارند، باید خودشان را به سبدی از پول میخکوب کنند. عربستان نیز همین کار را انجام داده است، چون اصلاً اقتصاد، بانک مرکزی، مدیریت پولی و سیاست گذاری پولی ندارد.
* آیا در شرایط تحریم، امکان رشد و پیشرفت اقتصادی وجود دارد؟ چگونه؟
بیایید فرض کنید که مذاکرات ما به نتیجه رسید و به توافق رسیدیم و آن ها همه ی تحریم ها را برداشتند و همه ی پول های ما را که در این سال ها بلوکه کرده بودند پرداخت کردند، در این صورت، ما تازه شبیه یونان، مجارستان و لهستان می شویم. مگر یونان مشکل سیاسی دارد؟ مگر یونان مشکل مذاکرات هسته ای دارد و مگر تحریم بوده که حالا با این همه مشکلات اقتصادی مواجه است؟
ما باید تمرین کنیم که در دریای متلاطم حرکت کنیم. ثانیاً فرضاً تلاطم هم نباشد، آیا مشکلات این کشتی حل می شود؟ حرکت کشتی با موتور خود انجام می گیرد؛ یعنی درون زایی به این موتور بستگی دارد. وقتی کشتی راه نمی رود، آیا می توانیم بگوییم موج های دریا اجازه نمی دهد که ما حرکت کنیم؟ وقتی موج بالاتر می رود و شدیدتر می شود، موتور کشتی شما هم باید قوی تر باشد. این طبیعت زندگی در دنیای واقعی است. الان خود کشور آمریکا با موج های بزرگ می جنگد و کشتی خود را جلو می برد و تلاطم های بزرگی دارد، چون اقتصاد بزرگی دارد. اصلاً پیشرفته شدن یعنی همین.
اینکه شما این تلاطم را به فرصت تبدیل کنید یا به تهدید، به خودتان و به درون زا بودن اقتصادتان برمی گردد. ما در تاریخ خودمان و در تاریخ کشورهای پیشرفته، نمونه هایی را داریم که تلاطم های خارجی را به فرصت تبدیل کرده اند و نمونه هایی را هم داریم که این تلاطم های بیرونی را به تهدید تبدیل کرده اند و به ضررشان تمام شده است. این تلاطم ها ذاتاً تهدید نیستند، بلکه به نحوه ی برخورد ما مرتبط هستند. همان طور که من به عنوان یک برنامه ریز، ممکن است با برنامه های اشتباه، اقتصاد نفتی کشورم را به یک تهدید تبدیل کنم. این در حالی است که کشوری مثل نروژ نفت را به یک فرصت تبدیل می کند. بعضی ها می گویند ای کاش ما نفت نداشتیم، در حالی که این برداشت غلطی است. این خود ما هستیم که نفت را به تهدید تبدیل می کنیم. نفت یک نعمت الهی است. شما می توانید نفت را مایه ی نقمت یا نعمت خود کنید. تحریم هم همین طور است و به برنامه ریزی خود ما برمی گردد.
* برخی این موضوع را مطرح می کنند که اگر تحریم ها برداشته شود، روابط ایران با دنیا بهبود می یابد و این بهبود روابط، موجب سرمایه گذاری خارجی در ایران می شود و در نتیجه، اقتصاد ایران رشد خواهد کرد. این گزاره تا چه اندازه درست است؟
تاجیکستان که درصد بسیار زیادی از مردم آن زیر خط فقر به سر می برند، مگر با جایی از دنیا درگیر است؟ مگر با آمریکا مشکلی دارد؟ مگر آمریکا در این کشور سفارت ندارد؟ پس چرا این قدر درصد فقر در این کشور بالاست؟ ممکن است بعضی افراد بگویند تاجیکستان که کشور مهمی نیست، ولی تاجیکستان منابع مهمی دارد و انسان های باهوشی در این کشور زندگی می کنند. با این اوصاف، تازه ما می شویم شبیه تاجیکستان. شاید به بعضی ها بربخورد که ما خودمان را با تاجیکستان مقایسه می کنیم. می توانیم مجارستان، لهستان، یونان و اسپانیا را مثال بزنیم. در شمال کشور اسپانیا، اکنون نزدیک به 42 درصد مردم بیکار هستند. آیا با آمریکا مشکل دارند؟ نه، مشکل این کشور در موتور ساختارهای درون زایش است. مشکل در اشتباه هایی است که در بازار کار و آموزش و پرورش خود دارد که مردم خود را کارآفرین تربیت نمی کند. مشکلات این کشور ناشی از ضعف در برنامه ریزی اقتصادی کلان است.
اما آلمان در مقایسه با اسپانیا چون دارای اقتصاد درون زا است، این مشکلات را ندارد، وگرنه آلمان و اسپانیا در برخورداری از محیط بین الملل اقتصادی از سهم یکسانی برخوردارند، هر دو با آمریکا دوست هستند، از سوی این کشور تحریم نشده اند و می توانند سرمایه ی اقتصادی خارجی را جذب بکنند. ولی چرا یکی موفق است و دیگری نیست؟ این به همان عناصر و زیرساخت های درون زای اقتصادی آن کشور برمی گردد.
* الگوی اقتصادی ما مونتاژی است، در حالی که الگوی مورد تأکید رهبر انقلاب، دانش بنیان است. مدل اقتصادی دانش بنیان دارای چه ویژگی ها و محاسنی است؟
بحث در این باره بسیار مفصل و طویل است. مزایای مختلفی در الگوی دوم وجود دارد. به عنوان مثال، در علم اقتصاد پیش بینی می شود که در آینده، بچه های اول ابتدایی در مشاغلی کار خواهند کرد که امروز اصلاً وجود ندارند. در 20 سال آینده، اقتصاد بر پایه ی «اقتصاد بی وزن» و «دانش بنیان» خواهد بود و ما هم باید به آن سمت حرکت کنیم، وگرنه عقب خواهیم ماند. البته بخشی از این رویکرد قابل کنترل است و به این سو پیش می رود که از فضای بی وزن، پول تولید کند و از فضای فیزیکی کمتر استفاده نماید.
یکی از موارد و مصادیق اقتصاد دانش بنیان، بی وزنی است. در اقتصاد فیزیکی، اگر بخواهید دو سه تومان کاسب شوید، باید دو سه کیلو جنس معامله کنید، ولی وقتی در ازای خدمات، پول کسب شود، شما با اقتصاد بی وزن کار کرده اید. مثلاً معلمان از قدیم تا امروز با اقتصاد بی وزن کار می کنند. وقتی گفته می شود با علم، ثروت کسب می کند، یعنی از اقتصادِ بی وزن بهره می برد. امکانِ تحریمِ اقتصادِ بی وزن، بسیار اندک است و در عین حال، بازاریابی خیلی آسانی دارد و محدود به مختصات جغرافیایی نیست؛ به راحتی هم در دنیای مجازی در آن طرف دنیا فروخته می شود. به طور کلی، محدودیت ندارد و از این جهت، اهمیتش بسیار زیاد است. اقتصاد بی وزن اقتصاد انسان هاست و در این جا است که علم انسان ها معنا پیدا می کند. این روش یک استراتژی بزرگ اقتصادی محسوب می شود و در واقع یکی از شاخه های اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است.
دیگر این که در اقتصاد دانش بنیان، عنصر اصلی «نوآوری» است. نوآوری یعنی شکستن مسیرهای قبلی و راه اندازی مسیرهای جدید. خود شکست، تلاطم دارد. برخی از بحران های موجود در اقتصاد آمریکا که از جمله بحران های خوب آن کشور محسوب می شود، ناشی از نوآوری فراوان این کشور است و نوآوری زیاد دائماً ساختارشکنی، افول، سقوط، تخریب های سازنده، ورشکستگی، ریزش و رویش دارد. اقتصاد آمریکا پُرریزش ترین و پُررویش ترین اقتصاد دنیاست و ما هم باید یاد بگیریم که ریزش و رویشمان نه تنها در حوزه ی سیاسی، بلکه در سایر حوزه ها افزایش یابد.
اساساً ریزش و رویش ویژگی طبیعی همه ی سیستم های عالم است. آیا امکان پذیر است به درختی بگوییم ریزش و رویش نکن؟ در این صورت، این درخت رشد نمی کند و باید بمیرد. اقتصاد هم همین است. ما باید ریزش هایی داشته باشیم تا در کنار آن، رویش هایی هم اتفاق بیفتد. نباید تصور کنیم اقتصاد ایران با نبود تحریم ها و دشمنی های استکبار علیه ما، راحت رشد می کند. در این صورت، اقتصاد ما به یک اقتصاد مرده تبدیل خواهد شد.
اول**
11/09/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]
-
گوناگون
پربازدیدترینها