واضح آرشیو وب فارسی:مهر: دارنده نشان ملی مرغوبیت:
اگر میتوانستم کنسرت بدهم، دست به سنباده نمیزدم
شناسه خبر: 2432583 تاریخ مخابره: یکشنبه ۹ آذر ۱۳۹۳ - ۱۲:۱۸
فرهنگ > صنایع فرهنگی
دارنده نشان ملی مرغوبیت برای ساخت ساز «دمام» گفت: در سازمان فنی-حرفهای، شغلی به عنوان سازنده ساز تعریف نشده و برای همین هیچ امکاناتی اعم از بیمه و... در اختیار سازندگان این صنعت دستی قرار نمیگیرد. محمود ذوالقدر، نوازنده و سازنده سازهای کوبهای در گفتگو با خبرنگار مهر از اعطای نشان ملی مرغوبیت کالا به دمامی که ساخته خبر داد و افزود: نام این دمام کوچک، «مُرباس» است از این ساز در مجالس شادی برای شکاندن ریتم استفاده میشود. سازی است که در هرمزگان و در «رِزیفخوانی» و در کشورهای حاشیه خلیج فارس کاربرد بیشتری دارد. من این ساز را ساختم و موفق به دریافت نشان مرغوبیت از سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی شدم. این نوازنده سازهای کوبهای به روند انتخاب ساز «مرباس» اشاره و بیان کرد: هر سال، سازمان میراث فرهنگی، محصولات استانهای همجوار را گردآوری و بررسی میکند. امسال نیز کارشناسان به شیراز آمدند و ساختههای صنعتگران در استانهای فارس و بوشهر و خوزستان و هرمزگان و کهکیلویه و بویراحمد را مورد بررسی قرار دادند. به دمامی که من ساخته بودم، نشان ملی دادند اگر نمره من کمی بیشتر میشد ساز مرا به یونسکو معرفی میکردند اما متاسفانه آن زمان من شیراز نبودم و نمایندگان اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر نتوانسته بودند توضیحات لازم را به خوبی ارائه دهند چون تخصصی نداشتند. به گفته ذوالقدر خوب است تمهیداتی فراهم شود تا خود صنعتگران بتوانند در مراسم شرکت و ساخته خود را معرفی کنند. برای مثال در مراسم اعطای نشان مرغوبیت که در شیراز برگزار شده بود از مسئولان میراث فرهنگی استان بوشهر پرسیده بودند چرا پوست این قسمت متفاوت با بخش دیگر است و حاضران نتوانسته بودند بگویند این ویژگی همه سازهای دورویه پوستی است. در دمام هم آن قسمتی که با چوب نواخته میشود ضخیمتر از رویهای است که با انگشت به صدا درمیآید. سازندگی ساز در سازمان فنی- حرفهای تعریف نشده است«مرباس» یا همان دمام کوچکی که محمود ذوالقدر ساخته، از سوی داوران نشان ملی مرغوبیت را به خاطر اصالت، نوآوری در طرح و اجرا، قابلیت حضور در بازار، سازگاری با محیط زیست و... از آن خود کرده است.
ذوالقدر در پاسخ به اینکه با دریافت نشان ملی مرغوبیت چه امکاناتی در اختیارت قرار میگیرد گفت: هیچ؛ فقط در خانواده و بین دوستانم میتوانم به داشتن این نشان پز بدهم. وگرنه نه بیمهای وجود دارد و نه حقوق ثابتی. حتی مرا برای بیمه به سازمان فنی- حرفهای کشور ارجاع دادند. جالب اینکه در این سازمان چیزی به عنوان سازنده ساز تعریف نشده است. اصلا وقتی در رسانه ملی، تصویر ساز را نشان نمیدهند چگونه میتوان انتظار داشت که سازندگانش را به رسمیت بشناسند!؟ این نوازنده سازهای کوبهای که تاکنون کنسرتهای مختلفی در ایران و خارج از کشور برای معرفی موسیقی سرزمینش داشته با اشاره به اینکه اگر زندگیاش از راه نوازندگی میگذشت، سراغ ساخت ساز نمیرفت بیان کرد: من جوشکار و نجار نیستم و چون در سازمان فنی- حرفهای، شغلی به عنوان سازنده ساز تعریف نشده نه بیمه دارم و نه حقوق ثابت. ساختن ساز کار مورد علاقه من نیست. گرچه همه تلاش خود را به کار میبرم تا آنچه میسازم بهترین باشد اما واقعیت این است که اگر میتوانستم به راحتی کنسرت برگزار کنم و بنوازم، هرگز دست به سنباده نمیزدم. حتی درجه نوازندگی بر ساختن ساز تاثیر میگذاردمحمود ذوالقدر در پاسخ به اینکه دانستن رمز و راز نوازندگی تا چه اندازه به ساختن آن کمک میکند گفت: من ابتدا فکر میکردم کسی که ساز میسازد لازم نیست نوازنده خوبی باشد اما حالا به این نتیجه رسیدهام که حتی درجه نوازندگی بر ساخت ساز تاثیر میگذارد. برای مثال محرم و صفر در بوشهر مراسم سنج و دمام برگزار میشود. آن دمامی که برای این مراسم ساخته میشود متفاوت ساخت با دمامی است که برای اجرای دونوازی و نواختن همراه با سازی چون سه تار در نظر گرفته شده است. محدودیت صدای سهتار باعث میشود تو نتوانی با همه دست بر دمام بکوبی و تا نوازنده نباشی این ظرافتها را درنمییابی. او در ساخت دمام از پوست طبیعی استفاده میکند چون این پوستها، لهجه ساز را به خوبی به گوش میرسانند و مثل پوستهای مصنوعی، تحت تاثیر شرایط آب و هوایی، منبسط و منقبض نمیشوند.
ریتم: اساس موسیقی بوشهرذوالقدر به نقش مهم و اساسی ریتم در موسیقی بوشهر اشاره و بیان کرد:در موسیقی ملی، نقش اصلی با سازهای ملودیک است نه سازهای ریتمیک چون دف و تنبک اما در بوشهر، آنچه اهمیت دارد و بستر اصلی موسیقی را دربرمیگیرد ریتم است نه ملودی. از اینرو سازهایی چون دمام و و دایره و تمپو در این نوع موسیقی، نقش و تاثیر بسزایی دارند. به گفته این نوازنده و سازنده سازهای کوبهای، موسیقی بوشهر نشاندهنده فرهنگ و آداب و رسوم و سبک زندگی مردم این دیار است. مردمی که ریتم زندگیشان، بهخاطر وضعیت آب و هوا و شرایط جغرافیایی، تند است. اصلا مگر میتوان ساعتها در گرمای 50 درجه بوشهر ایستاد و از هر دری سخنی گفت؟ از سوی دیگر بندر بوشهر همواره محل رفت و آمد اقوام و فرهنگهای مختلف بوده و تاثیر فرهنگ آفریقایی و هندی را بر موسیقی آن میتوان یافت. محمود ذوالقدر با اشاره به نقش دمام در موسیقی مذهبی بوشهر گفت: مراسم سنج و دمام، از جمله آداب و آیینهایی است که پیش از مراسم عزاداری و نوحهخوانی در بوشهر انجام میشود تا مردم را از آغاز مراسم باخبر کند. برای اجرای این مراسم، دستههای سنج و دمام، کار خود را از نقطهای مشخص در محل آغاز میکنند بهگونهای که همه اهالی محل بتوانند صدای آن را بشنوند.پس از چند دقیقه گروه در حالی که مشغول نواختن سنج و دمام است به طرف مسیر مشخص شده خود حرکت و بعد از رسیدن به محل برگزاری مراسم سوگواری، قطعه خود را تمام میکنند. او به اهمیت سازهایی چون دمام نزد مردم بوشهر اشاره و بیان کرد: سازهایی که در مراسم سنج و دمام مورد استفاده قرار میگیرد، در نظر مردم بوشهر مقدساند و هر کدام، جایگاه و ارزش خاص خود را دارند. مساجد، بهترین و مطمئنترین اماکن برای نگهداری سنج و دمام هستند. در تمام مساجد، اتاقی به نام «گدام» وجود دارد که دمامها را در آن نگه می دارند و از سقف می آویزند. کلید این اتاق در دست مرید مجلس است و کسی اجازه ورود به آن را ندارد. دمامهایی در بوشهر و مساجد آن وجود دارد که تنها چند شب در سال از جمله شب عاشورا و یکی دو شب دیگر کهبه قول مردم بوشهر، شبهای سنگینی است نواخته میشوند. این دمامها از چوبهای یکتکه ساخته شده وبسیار قدیمیاند؛ گاه قدمت این دمامها به بیش از 100 سال هم میرسد.
ذوالقدر از نوازندگانی است که به ساختن ساز لیوا هم پرداخته است. اگر به موزه موسیقی بروید میتوانید لیواهایی که او ساخته را ببینید و یا دمامهایش را. دمام، ساز استوانهای شکلی است که دو طرف آن را با پوست بز پوشاندهاند. لیوا از جمله سازهایی است که در اجرای مراسم شیخ فرج یا لیوا مورد استفاده قرار میگیرد. مراسم شیخ فرج یا زار یا لیوا از جمله آیینهایی است که در بخشی از بوشهر، جزیره خارگ همراه با حرکات موزون برای درمان بیماریهای روانی کسانی که به این نوع موسیقی باور دارند، اجرا میشود.
یکشنبه ۹ آذر ۱۳۹۳ - ۱۲:۱۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]