تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835988713
در اقتصاد آب از همه کشورها عقب‌تر هستیم!
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
در اقتصاد آب از همه کشورها عقب‌تر هستیم!
کاهش حدود 40 درصدی بارندگی و افت سطح آب‌های زیر زمینی که بر اساس برخی از آمارها نسبت به دهه 1330 به طور میانگین درکشور به 60 متر و حتی بیشتر می‌رسد زنگ خطر را برای متولیان بخش آب کشور به صدا در آورده است.
اکنون این پرسش معماگونه در پیش روی مدیران بخش آب کشور قرار دارد که افت 60 متری سطح آب‌های زیرزمینی نسبت به چند دهه گذشته، بالاخره تا کجا ادامه خواهد داشت و این روند چه زمانی و چگونه می‌خواهد متوقف می شود؛ مدیران ذیربط در وزارتخانه‌های نیرو و همچنین جهادکشاورزی که مسئولیت تامین پایدار آب و آبخیزداری را برعهده دارند، چه تدابیری برای حل این مساله درنظردارند. این‌ها پرسش‌هایی است که طی گفت و گو یک ساعته با مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران درمیان گذاشتیم، هرچند مهندس محمد حاج رسولی ها درپاسخ، برخی از مسایل و مشکلات نظیر کاهش میزان بارندگی در سطح کشور، خشکسالی هفت ساله و نبود مدیریت یکپارچه و آمایش سرزمین را جزء علل اصلی وضعیت موجود می داند اما هنوز برخی از پرسش‌ها و دغدغه‌ها هست که جای تامل بیشتری دارد که در این گفت‌وگوی صریح خواهید خواند. با توجه به شرایط بحرانی که کشور به لحاظ منابع آب دارد یک دغدغه اصلی به موضوع مدیریت منابع آب باز می‌گردد. چه اقداماتی در این عرصه انجام داده‌اید به ویژه در مورد جبران بیلان منفی دشت‌های آبی کشور که شاهد افت قابل ملاحظه سطح آب‌های زیرزمینی هستیم؟ یکی از بحث‌هایی که باید به جدیت در مورد آن کار کرد، بحث ساختار کلان مدیریت آب کشور است که می‌دانید فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است. سال 1305 بنگاه مستقل آبیاری تعریف و در مراحل بعدی وزارت آب و برق تشکیل شد، بعد هم وزارت نیرو به وجود آمد و داخل این وزارتخانه معاونت آب و همچنین آب و آبفا تشکیل شد؛ بعد هم بحث‌هایی در مورد استانی شدن شرکت‌های آب منطقه‌ای مطرح شد که ساختار شرکت مدیریت منابع آب نیز نقش گرفت. با توجه به این سیری که داشته‌ایم، متاسفانه مدیریت و یکپارچگی بخش آب را به مرور از دست دادیم؛ یعنی نکته‌ای که در واقع در همه جوامع بین‌المللی به عنوان یک الزام در خصوص مدیریت به هم پیوسته منابع آب است. هرچه گذشت این به هم پیوستگی را کمتر شاهد بودیم، بالتبع باید در این بحث کار جدی می‌کردیم؛ مدیریت به هم پیوسته منابع آب یک فرآیندی است که از طریق ارتقای هماهنگی‌هایی که بین توسعه و مدیریت منابع آب، زمین و سایر نهاده‌ها با هدف به حداکثر رساندن رفاه اقتصادی و اجتماعی با یک شیوه عدالت محور و توام با پایداری اکوسیستم انجام می‌شود؛ وقتی ما به این تعریف کمتر توجه کردیم شاهد آن بودیم که حاکمیتی که بخش آب باید داشته‌باشد، کمرنگ‌تر شد و در واقع مدیریت‌های استانی بر مدیریت حوضه‌ای حاکم و فرهنگ چانه زنی بیشتر شد. منظورتان چانه زنی در بودجه گرفتن است؟ نه، چانه‌زنی در برداشت منابع آب، یکی از مباحث جدی برنامه پنجم آن بود که بتوانیم این را مدیریت و کنترل کنیم، بنابراین ساختار مدیریت حوضه‌ای را در راس فعالیت‌های خودمان در برنامه پنجم توسعه قرار دادیم تا بتوانیم یک حاکمیت موثر بر آب، تعادل بین منابع و مصارف و بیلان‌ها و توازن و هماهنگی میان توسعه و بهره‌برداری و نظارت بر توزیع عادلانه آب و درنتیجه کاهش تعارضات داشته باشیم، اکثر نقاط کشور بین استان‌ها و شهرستان‌ها شاهد تعارضاتی هستیم که باید آن‌ها را کاهش دهیم و بتوانیم ذی نفعان را در مباحث حقوق آب درگیر کنیم و با رعایت حقوق آنان، توسعه داشته‌باشیم؛ این دیدگاه کلی است که بخش آب کشور به دنبال آن است البته این چند رکن اصلی دارد، این که فرهنگ آن میان آحاد مردم و مسئولان باشد و عزم سیاسی نیز برای آن وجود داشته‌باشد و بالتبع مشارکت ذی‌نفعان را به همراه داشته‌باشد، این سیاست را در چند سال اخیر سرلوحه کار خود قرار داده‌ایم و امیدواریم بتوانیم به هم پیوستگی مدیریت منابع آب را ساماندهی کنیم. متاسفانه در سال‌های اخیر عدم مدیریت به هم پیوسته موجب شده که خیلی از ذخایر و منابع آب دچار دستبردهای غیر ضابطه‌مند قرار گیرد، چه در آب‌های سطحی و چه در آب‌های زیرزمینی. البته نباید غافل شد که هفت سال است که دچار خشکسالی شدید در کشور هستیم، این مساله پیچیده‌ای نیست که کسی بتواند اعداد و ارقام آن را زیر سوال ببرد. بالتبع این موضوع اثرات خودش را روی آبخوان‌ها و منابع آب می‌گذارد. از طرفی نوع بارندگی‌ها نیز فرق کرده‌است، بارندگی‌ها نیز به موثر و غیرموثر تقسیم می‌شوند؛ یک بارندگی 10 میلیمتری با پنج بارندگی 2 میلیمتری اثر متفاوتی دارند، وقتی یک بارندگی 10 میلیمتری اتفاق می‌افتد یک بخشی از آن تبخیر می‌شود ویک بخش نیز در آبخوان نفوذ می‌کند ولی همه پنج بارندگی 2 میلیمتری تبخیر می‌شود. یک بخشی نیز به عدم ضابطه‌مندی چاه‌های مجاز و غیرمجاز برمی‌گردد، وقتی ارتباط ما با کشاورزان در مورد معرفی، پروانه‌ها، نهاده‌ها و غیره از سال 85 به بعد با تصویب قوانینی کمتر و کمرنگ‌تر شد، میزان تخلفات درمورد چاه‌ها بیشتر شد. با وجود دغدغه‌هایی که درمورد چاه‌های آب می‌فرمایید اما می‌بینیم که برای آب شرب مجوز چاه داده می‌شود! همان طور که گفتید، برای شرب است. فکر نمی کنید به لحاظ مدیریتی باید یک چاره ای دیگر اندیشید و فکر دیگری کرد، به طور نمونه به سمت آبخیزداری رفت و تدابیری اندیشید که سطح آب‌های زیرزمینی را حفظ کنیم، چون مدام پایین‌تر می‌رود و آمار نشان می‌دهد که نسبت به دوره‌های درازمدت گذشته، در برخی از مناطق حتی 60 متر افت آب‌های زیرزمینی داشته‌ایم. فکر نمی‌کنید به لحاظ مدیریتی طی این سالیان مقداری ضعیف عمل شد و نتوانستیم به آن اهدافی که می‌بایست برسیم، چون در گذشته نیز ما بحث خشکسالی 7 ساله را داشته‌ایم. این برمی‌گردد به سال 1330 بله ولی اگر سطح آب‌های زیرزمینی فعلی ما را با آن موقع مقایسه کنید حدود 60 متر یا حتی در برخی از مناطق بیش از این مقدار، شاهد افت سطح آب‌های زیرزمینی هستیم! اگر آمارهای آن موقع یعنی 30 سال قبل را ملاحظه کنید، در یک مقطعی تعداد چاه‌های مجاز ما 168 هزار حلقه بود که 28 میلیارد متر مکعب از آن برداشت می‌کردیم ولی الان غیر از چهار یا پنج میلیارد برداشت غیرمجاز یا اضافه برداشت، 48 میلیارد مترمکعب برداشت مجاز از چاه‌ها شده که 20 میلیارد مترمکعب بیشتر است یعنی سالانه حدود پنج میلیارد متر مکعب کسری مخزن داریم، البته اضافه برداشت از مخازن بیش از این میزان است ولی مقداری از آن توسط جریان‌های سطحی تغذیه می‌شود و در برآیند عدد کسری مخازن ما را سالانه پنج میلیارد متر مکعب نشان می‌دهد؛ با این حال با اطمینان می‌گویم که 50 تا 60 درصد این کسری مخازن، ناشی از کاهش نزولات جوی است؛ ولی در خصوص آب شرب ما نمی‌توانیم محدودیتی را اعمال کنیم، درسال‌هایی مثل الان که نسبت به سال گذشته 30 درصد ورودی سدهای ما کمتر شده‌است، بالتبع 30 درصد باید بیشتر از آب‌های زیرزمینی استفاده کنیم یعنی اگر قبلا به طور متوسط 14 مترمکعب در ثانیه از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کردیم الان به 16 مترمکعب در ثانیه رسیده است یعنی حدود 12درصد با حفر چاه‌های جدید تامین آب کرده‌ایم که عدد معناداری نیست و از کل مصرف حدود 87 میلیارد مترمکعبی، حدود 6 یا 7 میلیارد مترمکعب آن آب شرب است و این یک امر اجتناب ناپذیر می‌باشد. ولی سوال این است که بالاخره ما چقدر می‌توانیم به منابع آب‌های زیرزمینی دست اندازی داشته باشیم وتاچه حدی سطح آب‌های زیرزمینی ما باید پایین برود؟دربحث آبخیزداری نیز می‌بینیم که متولی آن وزارت جهادکشاورزی است و آیا هماهنگی بین شما و آن ها وجود دارد؟ همان طوری که اشاره کردید چه ما و چه وزارت جهادکشاورزی باید وظایفی را برای کنترل این موضوع داشته باشیم. وزارت جهادکشاورزی بحث‌های آبخیزداری را پیگیری می‌کند. آن چیزی که باید سریعتر وارد موضوعش شویم و کوتاهی در آن جایز نیست، آن است که سریعتر چاه‌هایمان را مجهز به سیستم‌های اندازه‌گیری کنیم که قطعاً کنترل مضاعفی را بر آب‌های زیرزمینی خواهیم داشت و الان نصب کنتورهای هوشمند از برنامه‌های جدی وزارت نیرو است چون تجربیات خوبی نیز در برخی از دشت‌هایی که نصب شده، شاهد بوده‌ایم، مثلاً دشت اسفراین؛ در همین دشت قبل از آن که ما همه منطقه را مجهز به سیستم کنترل هوشمند کنیم شاید افت آب‌های زیرزمینی حدود 50 یا 60 سانتی متر در هر سال بوده‌است ولی الان هرسال به مرور زمان این افت کمتر می‌شود و گزارش‌هایی که ما داریم حدود 30 سانتی‌متر است با این که دو یا سه سال از نصب آن نمی‌گذرد. ما می‌توانیم تا آن حدی که به تعادل آبخوان برسیم با این کنتورها میزان مصرف را کنترل کنیم و این به نفع خود کشاورزان است، شاید پذیرش آن در نگاه اول مقداری برایشان سنگین باشد ولی اگر به افق پنج سال آینده نگاه کنند که مجبور می‌شوند کف شکنی و جابجایی بکنند قطعا خودشان همکاری می‌کنند، چون هزینه کف شکنی و حفاری و جابجایی خیلی بیشتر از نصب یک کنتور هوشمند است؛ راهکار وزارت نیرو در این مقطع نصب ابزارهای اندازه‌گیری و کنتورهای هوشمند است، گام بعدی برخورد با متخلفانی است که مازاد بر مصرف استفاده می‌کنند و برقراری جریمه‌های مازاد بر مصرف که می‌تواند برداشت‌ها را کنترل کند. البته در برخی از مناطق کشور مجوزهای جدیدی برای کشاورزی نیز داده می‌شود، آیا نمی‌توان برای این مساله تدبیری اندیشید؟ ما مجوز جدید برای کشاورزی در مناطق ممنوعه اصلاً نمی‌دهیم، در این مناطق فقط در قالب تامین آب شرب و برای مصارف ناچیز خدمات، در سقف 25 مترمکعب در شبانه روز در مواردی مثل آب شرب و بهداشت دامداری و صنایع کم آب بر. مناطق آزادمان نیز دیگر پتانسیل ندارد و برخی از مناطق نیز داخل کویر هستند و به لحاظ کیفیت شرایط مطلوب ندارد. یک اقدام تاثیرگذار مدیریتی دیگر لایروبی سدها است، زیرا رسوب‌گذاری در مخازن سدها در کاهش حجم آب داخل آن‌ها تاثیر زیادی دارد و لایروبی سدها در مدیریت منابع آبی خیلی می‌تواند مفید باشد. در این زمینه چه اقداماتی انجام شده‌است؟ بدنیست اعداد و ارقام را در این خصوص بگویم تا اذهان روشن شود، ما سدهایی داریم که از دهه 1330 افتتاح شده ولی کل حجم مخازن سدهایی که تا این لحظه ساخته‌ایم و آبگیری شده و بهره‌برداری می‌کنیم یا تا یکسال آینده بهره‌برداری می‌شود، 52 میلیارد مترمکعب است؛ هر10 سال یکبار ما از مخازن سدها هیدروگرافی تهیه می‌کنیم، کل رسوبی که از ابتدا تا امروز در مخازن سدهای ما هست 3 میلیارد و200 میلیون مترمکعب است که نسبت به 52 میلیارد متر مکعب رقم ناچیزی است، البته بیش از یک میلیارد و600 میلیون مترمکعب از رقم 3 میلیارد نیز برای دو سد دز و سپیدرود است که منطقه حوضه آبریز آن‌ها رسوب‌زایی زیادی دارد. سد لتیان و کرج (امیرکبیر) چی؟ اگر منظور رسوب است نه، چون ما در مجموع 152 سد درکشور داریم که اگر این دو سد را خارج کنید، همه رسوبات 150سد دیگر ما یک و نیم میلیارد متر مکعب می‌شود که این حجم رسوب غیر از دو سد مذکور، حجم بالایی نیست که دغدغه ای را داشته باشیم، حجم رسوب ما خیلی معنادار نیست و توجیه نیز ندارد که تخلیه رسوب را داشته باشیم. البته براساس یک مقایسه حجم رسوبی که در سدها ایجاد شده، چند برابر حجم سدی به بزرگی سد کرج است. بله، حجم سد امیرکبیر 180 تا 200 میلیون متر مکعب بیشتر نیست ولی من می‌گویم کل مجموع این ها یک ونیم میلیارد شده است که 10 تا سد امیر کبیر است ولی کل عدد مخازن سدهای ما 52 میلیارد مترمکعب است که رقم 200 میلیون مترمکعبی سد امیرکبیر در برابر آن چیزی است. طی همین 60 سال آیا کار لایروبی سدها انجام شده‌است؟ ما ضرورتی بر لایروبی ندیده‌ایم، آن دو تا سد را هم که عمدتا سد سفید رود است، لایروبی می‌کنیم؛ سد دز چون وظیفه برق- آبی را دارد کمتر فرصت پیدا می‌کنیم ولی لایروبی سدهایی که به این صورت است به صورت باز کردن دریچه‌ها است که سد را کلا تخلیه می‌کنیم که رسوب را تخلیه کند ولی در هیچ جای دنیا این طوری نیست که رسوب سدها را از توی دریاچه جمع کنند. البته عدد آن هم معنی‌دار نیست، مثلا سد زاینده‌رود یک میلیارد و250 میلیون مترمکعب حجم دارد که درسال 49 به بهره‌برداری رسیده‌است که شاید حجم رسوب آن 50 میلیون متر مکعب نباشد، شاید از آن زمان سالی یک میلیون مترمکعب می‌شود، درحالی که ما حدود 600 میلیون مترمکعب کمبود آورد در حوضه زاینده رود داریم. یکی از دغدغه‌های منابع آب کشور، توسعه آب محور است در حالی که در همین حوزه زاینده‌رود که اشاره کردید می‌بینیم، صنایع ذوب آهن مستقر است که به آب زیادی احتیاج دارد و باید در جوار سواحل کشور باشد. این مساله در خواف خراسان رضوی نیز وجود دارد. این بی تدبیری چرا در کشور وجود دارد؟ این مساله به نداشتن آمایش سرزمین برمی‌گردد، البته در سال‌های اخیر خیلی به این مسایل بیشتر توجه می‌شود و این مثال‌هایی که مطرح می‌شود مربوط به بیش از 20 سال گذشته است اما الان حساسیت‌ها خیلی بیشتر شده‌است، قبلاً کشور در دوره ترسالی قرار داشت و پارامترهای دیگری در جانمایی صنعت مثل زمین و نیروی کار متخصص و راه‌های مواصلاتی دیده می‌شد و به آب کمتر توجه می‌شد؛ هنوز هم ما یک طرح آمایش سرزمین مدونی نداریم ولی الان دقت بیشتری در جانمایی این طرح‌های صنعتی وجود دارد و استعلام آب استعلام آخر نیست و استعلام اول شده‌است. یک موضوع دیگری نیز که شاهد هستیم بحث نبود کار کارشناسی کامل در انجام برخی از طرح‌های وزارت نیرو است مثل این که در بالادست دریاچه ارومیه چندین سد زده می‌شود و بعد وزیر نیرو اعلام می‌کند حتی اگر نیاز به تخریب سد باشد این کار را انجام می‌دهیم یا شور شدن آب کارون به دلیل حل شدن سازند نمکی دریاچه سد گتوند.آیا نباید کار کارشناسی مناسبی قبل از انجام این گونه طرح‌ها انجام شود؟ هر کار مهندسی و سازه‌ای طبیعتاً چند درصدی خطا دارد ولی حتماً برای آن راه حل‌هایی نیز وجود دارد، در موضوع دریاچه ارومیه نیز کارگروهی مستقل از وزارت نیرو تاسیس شد شامل NGO ها، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و همه کسانی که می‌توانند دخیل باشند، در گزارش دانشگاه صنعتی شریف نیز که توسط آقای دکتر عرب تهیه شده‌است، 19 عامل با فراغ بال و جدای از توجه به این که مساله وابسته به وزارت نیرو یا جهاد کشاورزی یا محیط زیست و سایر نهادهاست، رصد شد که بزرگترین دلیل آن توسعه 300 هزار هکتار اراضی کشاورزی است که اگر کمترین آب را بخواهد مصرف کند، سه میلیارد مترمکعب آب می‌شود درحالی که مخازن همه سدهای آن منطقه یک میلیارد و اندی است که بخشی از آن نیز در شبکه مصرفی می‌آید، درحالی که ابتدا در اذهان موضوع سدها به عنوان مساله اصلی مطرح می‌گردید. در بحث گتوند نیز اگر تغییرات کیفیت آب را مشاهده کنید با یکسری کارهای مهندسی الان مشکل جدی نداریم البته در آبگیری اول مشکلاتی داشتیم و کماکان باید مراقبت‌های خودمان را داشته باشیم و از اول نیز این موضوع در بررسی‌ها بود و می‌گفتند که با تمهیداتی جلوی موضوع را می‌گیرند. یکی از مباحث مهم دیگر مدیریت منابع آب مربوط به حکمرانی آب است که عملکرد چندساله وزارت نیرو نشان می‌دهد این حاکمیت اتفاق نیفتاده است، یکی از مصادیق آن تعیین قیمت آب است یا تنظیم نسبت آب شرب و کشاورزی. راه حل این مساله چیست؟ آیا ایجاد یک وزارت مستقل آب می تواند یک راه حل باشد؟ این واقعیت قابل کتمانی نیست که اصلاً در اقتصاد آب موفق نبودیم، به جرأت می‌توانم بگویم از همه کشورها عقب‌تر هستیم، بخشی از آن ناشی از شرایط کشور ماست چراکه ما نسبت به بحث امنیت غذایی همیشه نگران هستیم و چون در معرض تهدیدیم، پس به سمت ارزش واقعی آب نمی‌رویم؛ مقداری هم ملاحظات اقتصادی را در تولید باید مدنظر داشته باشیم مثل بحث آب مجازی که کمتر به آن می‌پردازیم. بخش کشاورزی به خاطر دغدغه امنیت غذایی در بحث هدفمندی وارد نشد و الان نیاز به هماهنگی و همدلی بین مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو است؛ البته اگر می‌خواهیم روی بحث اقتصاد آب کار کنیم باید روی قیمت محصولات نیز مدیریت کنیم به طوری که کشاورز بتواند محصولات خود را به بازارهای داخلی و جهانی عرضه کند. بحث دیگر درباره دیپلماسی آب است، اواخر اردیبهشت ماه شاهد وضعیت بسیار خوبی در حوضه آبریز هامون بودیم به طوری که آب رودخانه زابل در شهر زهک بسیار خروشان بود ولی اخیراً آن رودخانه خروشان تبدیل به یک جوی آب شده است. این خیلی عجیب است و معلوم است که به دیپلماسی آب باز می گردد. درباره این مساله چه باید کرد؟ بله آن موقع هزار مترمکعب بر ثانیه آب داشت، آن رودخانه ماهیتش یک رودخانه سیلابی و فصلی است و اگر الان یک جوی آب وجود دارد هم جای شکرش باقی است. ولی اگر از بالادست آب را رها کنند، شرایط دیگری حاکم می‌شود؟ کلاً یکسری رودخانه‌ها، فصلی است. تا آنجایی که می‌دانم هیرمند رودخانه فصلی نیست. نه، خیلی از جاها این گونه است و البته مسایلی دیگر نیز وجود دارد که به همجواری میان ایران و افغانستان باز می‌گردد. منبع: رصد انتهای متن/
93/08/27 - 06:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها