واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۹ شهريور ۱۳۹۳ (۱۳:۱۲ب.ظ)
ثبت هفت اثر تاريخي ـ فرهنگي يزد در فهرست آثار ملي کشور در نشست کميته ثبت و حريم آثار ملي غيرمنقول هفت اثر تاريخي يزد در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.
به گزارش خبرگزاري موج، معاون ميراث فرهنگي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان يزد گفت: در اين نشست که به رياست مديرکل دفتر ثبت آثار فرهنگي ـ تاريخي سازمان در تهران برگزار شده است هجده اثر تاريخي ـ فرهنگي به ثبت رسيده که هفت اثر متعلق به استان يزد است.
محسن ذاکري نيا افزود: خانه گراميان، خانه بستان، خانه درخشاني، خانه ملک يا نيک فرجام، خانه فرجي، آسياب کوشک نو، شترگلو و پل آبراه خرانق اسامي اين بناهاي ارزشمند هستند.
وي بيان کرد: آسياب آبي کوشکنو، خانه فرجي، خانه گراميان و خانه نيک فرجام متعلق به دوره قاجار مي باشند.
ايشان وجه تسميه آسياب آبي کوشکنو را متأثر از نام محله اي که بنا در آن واقع شده است دانست و افزود: کوشک نو يکي از آسياب هاي ارزشمند استان است و حجم بالاي دست کنده ها و حجم بالاي تنوره آسياب نسبت به ساير تنوره ها منحصر به فرد است.
اين آسياب محل عبور دو قنات اله آباد و قنات ثبتي زارچ است که درحال حاضر اين قنات فعال است و به ميزان بسيارکمي آب آن در آسياب جريان دارد.
متاسفانه دو رشته آب گرم و آب شيرين آن هم اكنون خشك شده و تنها رشته آب شور آن باقي مانده كه هنوز هم قادر است آسياب را به حركت در آورده و گندم مورد نياز را آسياب كند.
خانه فرجي به نحوي مرمت شده است که ضمن حفظ کامل کالبد و حداقل دخل و تصرفات، پاسخگوي زندگي امروزي ساکنين باشد. در خانه گراميان هيچ فضايي به عنوان بادگير وجود ندارد و همچنين شاهد اختلاف سطح هاي زيادي در هر ضلع مي باشيم ضمن اينکه هر ضلع از بنا با ديگر اضلاع اختلاف سطح دارد که خود از ويژگي بنا به حساب مي آيد.
در خانه نيک فرجام تعبيه روزنه هاي مصطلح به تيرکش روي دست انداز پشت بام مشرف به کوچه، احداث فضاها در چهار جبهه حياط و وجود نارنجستان در کنار حياط اصلي و ورودي جدا از ويژگي هاي بنا است که علاوه بر اينکه تأثير اقليم و فرهنگ را نشان مي دهد تا حد زيادي متأثر از منش و شخصيت سازنده و مالک اوليه خانه است.
اين مقام مسئول در ادامه گفت: خانه بستان متعلق به دوره اواخر قاجار و پهلوي اول مي باشد و آنچه اين خانه را متمايز ساخته حرکت در طبقات زمين و دسترسي به آب قنات و تنوع قضاي معماري در ارتباط با حياط اصلي و گودال باغچه مي باشد.
خانه درخشاني نيز متعلق به دوران متأخر اسلامي و معاصر (قاجار و پهلوي) مي باشد که قرار گرفتن در حريم درجه يک بقعه سيدرکن الدين و مسجد جامع يزد که جزء بناهاي منحصر به فرد يزد به شمار مي آيند از ويژگي هاي اين خانه به حساب مي آيد.
ذاکري نيا در مورد پل خرانق گفت: اين پل از قديمي ترين پل هاي کشور و تنها پل آب رو يزد است که در فاصله ۶۰ کيلومتري شرق اردکان و ۸۵ کيلومتري شمال شرقي طبس در نزديکي قلعه خرانق در روستاي کويري خرانق ساخته شده است.
پايه هاي پل از چند لايه سنگ است که آجرها بر روي پايه ها کنار هم چيده شده اند.
ملات ساروج در لابه لاي سنگ ها و آجرها راز ماندگاري و استحکام پل در طول سالهاست.
کالبد اين پل از آجرهاي قرمزگون است که چشمه طاقها به درونش راه باز کرده اند. پل خرانق داراي ۴ چشمه طاق به سبک رومي است. اين پل ۴۰ متر طول؛ 5/1 متر پهنا و 5/7 متر بلندا دارد.
همچنين پل آبرو (آب باره) هيچ گاه محل عبور و مرور فرد يا احشام نبوده است. هدف از ساخت اين پل تنها انتقال آب از يک ساحل به ساحل ديگر رودخانه¬ي کال ميباشد.
با توجه به سازه پل، با يک پايه سنگي ساروجي در امتداد پل روبرو ميشويم که احتمال بند يا سيل شکن بودن پل را نيز ميدهد. سازه آبي خرانق به روايت تاريخ در يک سيل ويرانگر، طاقهاي دهانهها و نيز بخش عمدهاي از سيل بند خود را ازدست داده و در ادوار بعد با افزودن يک سيستم انتقال آب جديد و کمي مهندسي تر از قبل به کار خود ادامه داده است.
پل خرانق مسير انتقال آب ازيک سوي روستا به سوي ديگرآن بوده که درحال حاضر نيز مورد استفاده قراردارد و اين بنا تنها پل موجود در شهرستان اردکان است.
در مورد وجه تسميه پل آبراه کال خرانق يا به زبان محلي پل استرو مي توان چنين گفت که چون اين پل مسير گذر آب بوده است اهالي روستا به آن پل آب رو (آب باره) مي گويند و همچنين نام کال به اين دليل است که به مسير رودخانه کال مي گفتند و در مورد پل استرو، در زبان محلي به زمين هاي آن سوي رود ((استرو)) گفته مي شده و چون اين پل آب رو مسير عبور آب را به زمين هاي آن طرف رود ميسر ميکرده است به آن پل استرو نيز گفته مي شود. شتر گلوي خرانق در واقع پس از فرو ريختن پل آبرو توسط سيل ايجاد شده که ويژگي هاي فني شترگلو اين است که لوله افقي قطر آن را بزرگ مي گرفتند که افت فشار هيدروليکي کم شود و از طرف ديگر بتوان رسوب هاي را که در اين لوله قرار گرفته را لايروبي کرد. هميشه اين شتر گلو پر از آب بوده مگر اينکه آب آن را با وسيله اي خارج و بخواهند داخل آن را تميز کنند.
در مورد قدمت شتر گلو نيز مي توان گفت: اين شترگلو به دليل عدم رعايت مسايل فني متروک شد که مجدداً موجب احياي پل آبرو و استفاده از آن تا به امروز نيز گشته است.
ذاکري نيا خاطرنشان ساخت: هريک از اين بناها داراي ويژگيهاي منحصر به فردي است که ثبت آنها گامي موثر در جهت حفظ و نگهداري از آنها بشمار مي آيد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]