محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832729068
نگاهی به برنامه های چهارم و پنجم توسعه در چشم انداز صنعت نفت
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نگاهی به برنامه های چهارم و پنجم توسعه در چشم انداز صنعت نفت
دستیابی به اهداف برنامه پنجم توسعه و سند چشم انداز ، بدون جذب سرمایه های شرکت های خارجی و حضور جدی بخش خصوصی و استفاده از روش های جدید تامین مالی امکان پذیر نخواهد بود.
چکیده با توجه به اینکه موتور محرکه صنعت و اقتصاد در ایران صنعت نفت می باشد در نتیجه استراتژی ویژه آن در مقابل تحریم ها، محدودیت ها و چشم انداز توسعه این صنعت حائز اهمیت بسیاری است. بعد از تدوین برنامه های پنج ساله اول، دوم و سوم توسعه در خصوص صنعت نفت. در این مقاله در ابتدا به اهداف تعیین شده برای صنعت نفت در برنامه چهارم و پنجم توسعه و سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 اشاره و سپس به چالش های برنامه ریزی و به بررسی و مقایسه برنامه های پیش بینی شده آن می پردازیم و به عواملی که موجب به تحقق نرسیدن این برنامه ها می شود پرداخته و پیشنهادات لازم مطرح میگردد. کلمات کلیدی: برنامه چهارم و پنجم توسعه ،سرمایه گذاری، ، سند چشم انداز 20 ساله مقدمه در نگاهی کلی به حجم منابع هیدروکربوری در کشور عزیزمان به این می رسیم که 151 میلیارد بشکه از ذخایر نفتی جهان، بیش از 10درصد و حدود 33 تریلیون مترمکعب ، معادل 17 درصد از ذخایر طبیعی گاز جهان در ایران جای دارند.به عبارت دیگر ، کشورمان سومین دارنده ذخایر نفت پس از ونزوئلا و عربستان و دومین دارنده ذخایر گاز دنیا پس از روسیه می باشد . اولین سوال اینجا مطرح می شود که چرا کشور عزیزمان با این حجم عظیم منابع هیدروکربوری در جهان و سطح بالای ذخایر نفتی اثبات شده به مقدار 137 میلیارد بشکه و پتانسیل های بالای آن در تولید، در رده پنجمین تولید کننده نفت بعد از ایالات متحده آمریکا و چین که با حجم ذخایر اثبات شده حدود 19/1 و 20/3 میلیارد بشکه، وچهارمین تولید کننده گاز قرار گرفته ؟ تجربه نشان داده است که کشورهای برنامه محور، توانایی دست یابی به توسعه پایدار را دارند . کشوری که برنامه، خصوصا برنامه های بلند مدت نداشته باشد، ممکن است از عوامل محیطی با تهدیدات بیرونی متاثر شود. سابقه تدوین برنامه ای در ایران به بیش از 60 سال می رسد.کمیسیون تازه تاسیس برنامه، تدوین اولین برنامه توسعه را در سال 1326 آغاز کرد و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی،پنج برنامه عمرانی در کشور تدوین و اجرا شد.با فراغت از جنگ تحمیلی و برای بازسازی اقتصاد،برنامه های 5 ساله توسعه طرح ریزی شد و به دنبال آن، برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سال های 1368 تا 1374 اجرا شد. هدف اصلی از این برنامه، سرمایه گذاری دولت برای بازسازی خسارات ناشی از جنگ با بهره برداری بیشتر از ظرفیت های موجود تعیین شد. به دنبال برنامه اول، برنامه دوم توسعه مبتنی بر آزادسازی اقتصادی و خصوصی سازی برای اجرا در سال های 1374 تا 1379 تهیه شد. برنامه سوم توسعه نیز با توجه به تجربیات حاصل از دو برنامه قبلی و با هدف رفع مشکلات شناخته شده با سرمشق اصلاح ساختار اقتصادی با رویکرد داخلی برای سال های 1379 تا 1387 تدوین شد. برنامه چهارم تدوین برنامه چهارم توسعه با تهیه سند چشم انداز توسعه کشور در افق 20 ساله همزمان بود. این سند برای جهش بلند توسعه ای و تغییر و تحولی اساسی در کشور تدوین شد تا دورنمای مبتنی بر قرار داشتن کشور در رتبه اول منطقه در تمامی زمینه ها ترسیم کند. به همین دلیل برنامه چهارم در قالب ترسیم این چشم انداز با سرمشق رشد پایدار اقتصادی، مبتنی بر محور دانایی و رویکرد جهانی، برای دوره 1384 تا 1389 تدوین شد. رهنمود هایی از سند ملی در برنامه چهارم توسعه - گسترش اکتشاف نفت و گاز به عنوان پشتوانه تولید نفت و گاز - افزایش سهم بازار و افزایش توان تولید - اولویت در توسعه میادین مشترک - حضور شرکت های بخش انرژی در مناقصه های بین المللی - ارتقاء جایگاه کشور در بازار ها وتوسعه صادرات نفت و گاز - جلب سرمایه های خارجی در توسعه میادین نفت و گاز - توانمند سازی بخش خصوصی و تعاونی برای گسترش رقابت و افزایش سهم آنها در بهره برداری نفت و گاز - لغو کلیه امتیازات شرکت های دولتی نسبت به شرکت های خصوصی در عقد قرارداد ها - محدود کردن نقش دولت در بخش نفت به اعمال حاکمیت و مالکیت ثروت برنامه پنجم توسعه تولید نفت باید در پایان برنامه پنجم توسعه (1389 تا 1394)، به حدود 5میلیون و 150 هزار بشکه در روز و همچنین ظرفیت پالایشگاهی کشور به 5/2 میلیون بشکه در روز افزایش یابد . بر اساس پیش بینی ها، در بخش بالادستی نفت و با توجه به استاندارد های قابل قبول برای سرمایه گذاری در خشکی و دریا برای اکتشاف ، ظرفیت سازی مورد نظر و همچنین جبران افت تولید و افزایش ضریب بازیافت، در برنامه پنجم توسعه، بخش بالادستی به بیش از 55 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که در صورت تحقق آن، می توان به دستیابی به اهداف برنامه امیدوار بود.[4] ظرفیت تولید گاز کشور که اکنون حدود 670 میلیون مترمکعب در روز است ، با توجه به نیاز مصرفی کشور، موافقات و مذاکرات برای صادرات و همچنین پیش بینی ها برای تزریق به مخازن، باید در برنامه پنجم توسعه ظرفیت تولید گاز رشد 100 درصدی داشته باشد و حداقل به رقم1 میلیارد و 10 میلیون مترمکعب برسد، همچنین توان پالایش گاز کشور باید از 540 به 900 میلیون مترمکعب در روز افزایش یابد. هم اکنون سهم گاز در سبد انرژی کشور 62 درصد است که در پایان برنامه پنجم توسعه باید به 70 درصد برسد . در مجموع و برای دستیابی به اهداف صنعت نفت در برابر برنامه پنجم توسعه ، رقم سرمایه گذاری مورد نیاز به حدود 155 میلیارد دلار می شود؛ یعنی به طور متوسط سالی 31 میلیارد دلار و از آنجا که منابع مالی داخلی و سایر شیوه های تجهیز سرمایه گذاری از منابع داخلی در ایران محدود است، بخش اعظم این سرمایه گذاری ( حدود 60 درصد یعنی 18 میلیارد دلار در سال ) باید از منابع مالی خارجی تامین شود .[1,5] این در حالی است که به دلیل اوضاع سیاسی و شرایط بین المللی حاکم در چهار سال اول برنامه 5 ساله چهارم توسعه(1384-1387) از 67 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت، فقط 8/19 میلیارد دلار آن سرمایه خارجی بوده است که بر اساس برنامه باید 70 درصد سرمایه گذاری ها در بخش توسعه میادین نفت و گاز از بخش سرمایه گذاری خارجی تامین می شد؛ در حالی که سالیانه بیش از 11 میلیارد دلار سرمایه گذاری شد. باید بپذیریم تا زمانی که در حوزه نفت و گاز سرمایه گذاری مناسبی نشود، این صنعت با چالش هایی جدی مواجه خواهد شد.[7,1] رهنمودهای برنامه پنجم - ایجاد فضا و شرایط رقابتی نسبت : o به صدور پروانه اکتشاف o توسعه و تولید مورد نیاز برای بهره برداری از حداکثرظرفیت ها o افزایش تولید صیانت شده با حفظ ظرفیت تولید 1389 o افزایش ظرفیت تولید آخر برنامه نسبت به 1389 روزانه یک میلیون بشکه نفت خام و 250 میلیون مترمکعب گاز با اولویت میادین مشترک - استفاده از روش های اکتشاف،توسعه، تولید در میادین نفت و گاز با حفظ حق مالکیت و اعمال تصرف مالکانه برای دولت - استفاده از روش بیع متقابل (بند ب ماده 14 برنامه چهارم ) - عقد قرارداد بیع متقابل توام اکتشاف و توسعه میادین جدید با قبول ریسک طرف قرارداد بجز در خوزستان، بوشهر و کهکیلویه و بویر احمد - تهیه سند ملی راهبردی انرژی و برنامه اجرایی آن - افزایش یک درصد ضریب بازیافت مخازن کشور در طول برنامه (ماده 130) میادین مشترک وجود میادین مشترک نفتی و گازی با کشورهای همجوار در خشکی و دریا(13میدان نفتی و 7 میدان گازی مشترک) از جمله مواردی هستند که در برنامه های توسعه باید به آن توجه شود. البته این در حالی است که در برنامه پنجم توسعه در فازهای میدان پارس جنوبی به میزان 3/24 میلیارد دلار سرمایه گذاری می شود که تولید این فازها در برنامه ششم ثمر خواهند داد و در نتیجه با احتساب این مبلغ ، مجموع سرمایه گذاری در میادین گازی مشترک در برنامه پنجم توسعه به 39/41 میلیارد دلار خواهد رسید و مجموع کل سرمایه گذاری در میادین مشترک نفتی و گازی بالغ بر 52 میلیارد دلار خواهد شد که در این میزان سرمایه گذاری ، معادل 5/33 درصد از کل سرمایه گذاری بخش بالادستی نفت و گاز کشور در برنامه پنجم توسعه است.[1,8] سند چشم انداز 20 ساله ترسیم چشم انداز جمهوری اسلامی ایران براساس سند 20 ساله چشم انداز از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، نشان داد که ایران در 1404 – 20 سال پس از ابلاغ سند چشم انداز – در کدام نقطه باید باشد. در حقیقت، بدل شدن به کشوری توسعه یافته با جایگاه اول علمی، اقتصادی و فناوری در منطقه مهم ترین هدف چشم انداز 20 ساله کشور است. چشم انداز 20 ساله صنعت نفت ایران حول چهار محور تدوین شده است . بر اساس محور اول، صنعت پتروشیمی باید به اولین تولید کننده مواد و کالاهای پتروشیمی از لحاظ ارزش در منطقه تبدیل شود. که با در اختیار داشتن سهم 34 درصدی از ارزش ظرفیت محصولات پتروشیمی در خاورمیانه و داشتن سهم 6/3 درصدی از ارزش ظرفیت محصولات پتروشیمی جهان از طرف دیگر، اهداف توسعه یافته این صنعت کارآفرین تا چشم انداز توسعه ای کشور خواهد بود. در محور دوم در پایان 1404 مقام دومین تولید کننده نفت در اوپک با ظرفیت هفت درصد از تقاضای بازار جهانی نفت به ایران تعلق خواهد داشت. محور سوم این چشم انداز به گاز تعلق دارد به طوری که در ایران در پایان چشم انداز، سومین تولید کننده گاز درجهان با سهم 8 تا 10 درصد از تجارت جهانی گاز و فرآورده های گازی خواهد بود و همچنین در محور چهارم ایران جایگاه اول فناوری نفت و گاز در منطقه را خواهد داشت. علاوه بر موارد ذکر شده باید در هر سال از اجرای برنامه، پنج درصد از وابستگی بودجه به درآمد های نفتی کاسته شود تا اینکه در پایان برنامه 20 ساله، اقتصادی مستقل از درآمدهای نفتی داشته باشیم. اهم چالش های برنامه ریزی جامع بلند مدت توسعه صنعت نفت و گاز - تبصره 38 قانون بودجه 1358 در مورد واریز عایدات صادرات نفت به خزانه - تعریف طرح بهنگام کردن مطالعات استانفورد و ایجاد بانک اطلاعات انرژی 1361 تا 1363 معاونت انرژی وزارت نیرو - تهیه برنامه های نفت و گاز در برنامه ریزی تلفیقی نفت –و سازمان برنامه - عدم برنامه ریزی مناسب توسعه میادین نفت و گاز - خروج نیرو های متخصص - محدود شدن امکان همکاری با شرکت های برتر جهانی در توسعه طرح ها - توجه رده های مدیریتی به بازسازی تاسیسات آسیب دیده در جنگ تحمیلی و در نتیجه غفلت در برنامه ریزی جامع میان مدت - نامشخص بودن جایگاه برنامه ریزی در رده برنامه های جامع بلند مدت و عملیاتی و تداخل وظایف سازمان های مختلف - عدم تشخیص شفاف رابطه مالی دولت و نفت در نتیجه تغییرات منابع اعتباری در هر سال - نامتوازن بودن اعتبارات با اهداف فیزیکی در برنامه ها - بلند پروازی در انتخاب اهداف کمی بدون توجه به امکانات زیربنایی و دسترسی به فناوری مورد نیاز و ساماندهی ساختار های عملیاتی - عدم برنامه ریزی در ارتقاء توان مهندسی و پیمانکاری و تولید بخش خصوصی و پشتیبانی مستمر در بلوغ این بخش - بالا بودن عمر مخازن اهمیت برنامه ریزی را بیش از پیش نشان می دهد- یعنی نسبت به سال های قبل منابع بیشتری از درآمد صادرات نفت به خود صنعت اختصاص میابد - عدم توسعه و استفاده بهینه از ظرفیت های بخش خصوصی در توسعه نفت و گاز برای تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه و در بلند مدت برای نیل به اهداف تعیین شده در سند چشم انداز 20 ساله باید به این موارد عمیق و جدی توجه کرد: 1- اصلاح قوانین، رفع محدودیت ها و موانع موجود بر سر راه شرکت های بین المللی برای عقد قراردادهای متنوع و جذاب برای فعالیت در صنعت نفت. 2- فراهم آوری زمینه تعامل با بانک های خارجی برای راهیابی به بازارهای بین المللی و جذب سرمایه های مستقیم خارجی در بخش صنعت نفت. 3- حرکت به سوی جایگزینی صادرات فرآورده های نفت،گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی. 4- حضور فعال و گسترده در همایش ها و نمایشگاه های بین المللی نفت و گاز و معرفی پتانسیل و جاذبه های سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران (نظیر وجود ذخایر عظیم هیدروکربوری و پایین بودن ریسک اکتشاف و هزینه بهره برداری از آنها در مقایسه با سایر کشورها) به سرمایه گذاران خارجی. 5- ارتقای مدیریت و توسعه منابع انسانی در تراز منطقه ای و سپس جهانی. 6- حمایت از تشکیل و تقویت بخش خصوصی داخلی در صنعت نفت کشور. 7- تاثیر گذاری در مدیریت بازار نفت و گاز منطقه و استفاده از موقعیت ژئوپلیتیک کشور در حمل و انتقال نفت خام و فرآورده های آن، گاز طبیعی، مواد پتروشیمی و معاوضه نفت خام برای تصفیه در پالایشگاه های کشور. 8- تولید، انتقال و ارتقای فناوری های جدید صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی با تقویت موسسات تحقیقاتی، علمی، فنی و توسعه مراکز R&D داخلی فعال در امور نفت،گاز،پالایش و پتروشیمی. 9- بهینه سازی مصرف انرژی همراه با کاهش شدت انرژی مصرفی [1] وضعیت کنونی تولید نفت مطالعه روند تولید بیشتر میادین نفت و گاز نشان می دهد با وجود اهمیت فوق العاده و نقش تعیین کننده این میادین در تولید نفت خام کشور، متوسط نرخ افت تولید در این میادین با گذشت زمان افزایش می یابد. این امر نشان می دهد که روز به روز تعداد بیشتری از این میادین از مرحله ثبت سقف تولید عبور می کنند و وارد فاز کاهشی تولید می شوند، کاربرد فناوری های جدید و روش های ازدیاد برداشت نیز هرچند محدود،روند افزایش نرخ افت تولید را کند کرده است،اما به یقین این روند پایدار نخواهد ماند و در نهایت نرخ افت تولید سالانه میادین یاد شده افزایش خواهد یافت. آمار و ارقام حاکی از آن است که با گذشت نزدیک به شش سال از زمان ابلاغ سند چشم انداز، متاسفانه انتظاراتی که در سند چشم انداز برای بخش نفت پیش بینی شده محقق نشده اند و تولید نفت، نه تنها روند صعودی نداشته ، بلکه کاهش هم داشته است.حال سوال اساسی اینجاست که آیا با شرایط امروزی وضعیت صنعت نفت، دست یابی به اهداف ترسیم شده در سند چشم انداز امکان پذیر است یا خیر؟ بر اساس این پیش بینی، برای این که ایران در 1404 که پایان برنامه 20 ساله است ، بتواند هفت درصد از بازار تولید نفت را در اختیار داشته باشد باید روزانه متوسط بیش از 5 میلیون بشکه نفت خام تولید کند و مجموع تولید نفت خام همراه مایعات و میعانات نفتی بیش از 5/6 میلیون بشکه در روز باشد. این نکته را باید مد نظر داشت که میادین نفت وگاز سرمایه های ملی و امانت آینده گانند و امروز در اختیار ما قرار دارند . نباید منافع ملی را فدای موفقیت های مقطعی و زودگذر کرد و تولید صیانتی را ، که در واقع بیشترین برداشت نفت از یک میدان است ،فراموش کرد. راهکارهای افزایش ذخیره نفت و تولید آن شرکت های نفتی خصوصی ایرانی می توانند با ایجاد ارتباط مناسب با منابع علمی خارجی و استفاده از دانش روز و همچنین بکارگیری نیروی انسانی مجرب، در صورتی که کمک و همکاری بخش دولتی را همراه داشته باشند. در توسعه، بهره برداری و تولید از منابع سه گانه زیر به مراتب نقشی فعال تر از شرکت های دولتی داشته باشند. 1- افزایش ظرفیت برداشت از ذخایر تولیدی براساس آمار موجود، متوسط ظریب برداشت نفت برای ذخایر اولیه و ثانویه به ترتیب حدود 22 و 5 جمعاً حدود 27 درصد می باشد . با وجود اختلاف اساسی سنگ مخزن و شیوه رفتاری مخازن کشور ما با دیگر نقاط جهان (سنگ ها آهکی شکافدار)، به نظر می آید که ارقام ضریب برداشت نفت از مخازن ما در صورت امکان استفاده از دانش فنی جدید قابلیت افزایش قابل ملاحظه را خواهند داشت . میادین مسجد سلیمان و لالی که براساس مطالعات سابق ذخیره قابل برداشت آنها تماما تولید گردیده و اکنون نباید تولید داشته باشند به ترتیب 27 و 12 هزار بشکه در روزتولید دارند و این نشانه آن است که ضریب برداشت اعلام شده قابل بررسی و ارزیابی جدید بوده و قابل افزایش می باشد. 2- توسعه و بهره برداری از مخازن کشف شده و توسعه نیافته کشور تعداد حدود 70 مخزن در 45 میدان که قبلاً عملیات اکتشاف انجام گرفته و با حفر چاه های اکتشافی – توصیفی مقادیر نفت درجا و ذخایر آن ها نیز برآورد گردیده است هنوز فرصت توسعه و تولید را نداشته اند و توسعه این مخازن مستلزم سرمایه گذاری و استفاده از دانش نوین می باشد که باید اجرا گردد. از جمع کل ذخیره باقیمانده نفت خام کشور حدود 25 میلیارد بشکه یعنی حدود 25 % آن هنوز در میادین توسعه نیافته قراردارند 3- ذخایر نفت کشف نشده بر اساس آمار های سازمان های بزرگ مطالعاتی جهان که معمولاً حوضه های رسوبی بزرگ نفتی جهان از نظر چگونگی تشکیل نفت، شرایط سنگ مخزن و رفتار مهاجرت و جابجایی نفت را مطالعه می نمایند، حوضه رسوبی بزرگ خاورمیانه دارای شرایط کشف منابع جدیدی است که تحت عنوان منابع کشف نشده نامگذاری شده اند. این اطلاعات بیانگر آن است که در این منطقه، کشور ایران پس از کشور عراق دارای بیشترین منبع ذخیره کشف نشده نفت می باشد که مقدار آن به حدود 25 – 40 میلیارد بشکه برآورد می گردد. براساس آمار موجود مقدار نفت درجای کشف شده در خشکی حدود 7/3 میلیون بشکه در کیلومتر مربع است در حالی که این مقدار نفت درجا در هر کیلومتر مربع خلیج فارس حدود 2/1 میلیون بشکه می باشد. بنابراین می توان اعتقاد داشت که هنوز بخش قابل ملاحظه نفت در خلیج فارس وجوددارد که کشف نگردیده اند. 4- جذب سرمایه برای توسعه میادین نفتی 5- توسعه میادین مشترک 6- توسعه میادین کوچک و ویژه البته لفظ غلط کوچک باید اصلاح شودچرا که در مقایسه با دیگر کشورها ،همین میادین به اصطلاح کوچک ،بسیار پرسودند. همان طور که ذکر شد ایران میادین بسیار متنوعی دارد که به دلیل تولید آسان و ارزان تر از میادین بزرگ از توسعه آنها غافل شده است. از جمله آنها میادین نفت سنگین نظیر کوه موند،زاغه،کاکی و بوشکان است که با وجود ذخیره بالای نفت با گرانروی زیاد تا به حال از تولید و توسعه آنها ممانعت شده است. استفاده از روش های ازدیاد برداشت حرارتی برای این گونه میادین ، موجب خواهد شد بار تولید از این میادین بزرگ کم شود. 7- تزریق گاز یکی از راه های افزایش تولید نفت استفاده از روش های ازدیاد برداشت است برای مخازن کربناته که تخلخل و تراوایی پایین و قابلیت تزریق پذیری کمی دارند، تزریق گاز به صورت غیرامتزاجی به کلاهک گازی برای تثبیت فشار و فشار افزایی و تزریق امتزاجی در مخزن، در حین تولید مهم ترین و موثرترین راه حل است که اکنون ناقص انجام می شود.براساس برآوردهای کارشناسان سالیانه باید حدود 280 میلیون مترمکعب گاز به میادین گچساران،بی بی حکیمه،آغاجاری،کوپال، مارون، پازنان، کرنج، پارسی، هفتگل و لب سفید به صورت غیر امتزاجی و میادین رامشیر و دارخوین به صورت امتزاجی تزریق شود. 8- بهینه سازی مکان ومسیر چاه 9- تکمیل بهینه چاه 10-تولید نفت با درصد آب بالا در ایران به دلیل فقدان برنامه ریزی به موقع ، به این مهم دست نیافته ایم . برای این امر، سرمایه گذاری در دو بخش ضرورت دارد ابتدا بالا آوردن نفت و آب از ته چاه تا سر چاه که به پمپ های درون چاهی احتیاج دارد ، سپس ساخت کارخانه های نمک زدایی با توان بالا و در نظر داشتن چاه هایی برای تزریق پساب این کارخانه برای فرآورش و جدایش آب و نفت از هم. 11- تعامل با شرکت های خارجی و حمایت از شرکت های داخلی فنی صلاحیت دار این کار باعث ورود فناوری های جدید به صنعت نفت، رقابت و ارزانی خدمات فنی نظیر نمودار گیری،ٰ مشبک کاری، ٰچاه آزمایی و ... خواهد شد. 12- خوداتکایی در تهیه نرم افزارهای شبیه سازی بخش عمده ای از مخازن هیدروکربوری کشور از مخازن کربناته شکافدار است. ساختار زمین شناسی و بررسی رفتار سیال در این مخازن بسیار پیچیده تر از مخازن ماسه سنگی است. حتی تعدادی از مخازن کربناته کشور، علاوه بر سیستم شکاف ها ، شبکه های متشکل از حفره نیز دارند که تخلخل سه گانه را بر مخزن دیکته می کند. به دلیل ضعف شبیه سازی های تجاری در مدلسازی فرآیند های مخازن شکافدار، ضروری است تا در راستای بومی سازی نرم افزارهای شبیه سازی که به واقعیت عملکرد مخزن نزدیکترند ، برنامه ریزی جدی شود تا با دید بازتری به انتخاب سناریوهای تولید و توسعه مخزن اقدام شود. نتیجه گیری • نتایج بدست آمده حاکی از آن است لازمه ی پیشبرد اهداف و برنامه توسعه چشم انداز 20 ساله در افق 1404 نیاز مبرم به سرمایه( داخلی – خارجی) می باشد. که پیشنهاد می شود که به فرآیند تدوین و اجرای طرح ها و پروژه ها اهتمام ویژه بخشیده شود که دستاورد های آن شامل - بالا رفتن توان رقابتی و استراتژیک ایران در زمینه صادرات نفت خام - صرفه جویی سالانه میلیارد ها دلار - رعایت الزامات پدافند غیر عامل - تدوین دانش فنی و بومی سازی - عدم وابستگی به بیگانگان - تولید انبوه تجهیزات و صادرات آنها - پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی - رسیدن به علم و فناوری برتر در منطقه - اشتغال زایی - درآمد زایی می باشد طبیعتاً توجه به این اهداف آثار موارد فوق را به دنبال خواهد داشت در غیر این صورت احتمال تحقق پیش بینی مرکز اطلاعات انرژی آمریکا درباره جایگاه ایران به عنوان یازدهمین تولید کننده نفت جهان در سال 2020 به وقوع می پیوندد • یقیناً اصلی ترین دلایل به تحقق نرسیدن برنامه های توسعه و کاهش تولید نفت در : اجرا نشدن برنامه توسعه میادین نفتی ناشی از کمبود منابع مالی، نبود فناوری و دانش فنی جدید، کمبود تجهیزات و ابزار در بخش بالادستی، فشارهای بین المللی و تحریم ها، بی ثباتی مدیریت در صنعت نفت و کاهش ضخامت ستون نفتی مخازن، به دلیل برداشت های غیرصیانتی در چند سال اخیر و اجرا نشدن منظم برنامه های تزریق نفت. • .امروز چاه هایی که زمانی ده ها هزار بشکه در روز تولید می کردند،قادر به تولید بیش از 2000 بشکه در روز نیستند بنابراین دست یابی به اعداد و ارقام تولید نفت در برنامه پنجم و سند چشم انداز با استفاده از فناوری های جدید اکتشاف مانند لرزه نگاری های سه و چهار بعدی و حفاری های جهت دار ، چند شاخه ای و فروتعادلی ،استفاده از پمپ های درون چاهی ، فرازآوری مصنوعی،شکاف هیدرولیکی، هوشمند سازی چاه ها ،احداث واحد های نمک زدایی و اعمال روش های صحیح ازدیاد برداشت نظیر تزریق گاز که بر نتایج حاصل از بررسی های جامع مخزن مبتنی است ،امکان دارد. • دستیابی به اهداف برنامه پنجم توسعه و سند چشم انداز ، بدون جذب سرمایه های شرکت های خارجی و حضور جدی بخش خصوصی و استفاده از روش های جدید تامین مالی امکان پذیر نخواهد بود. این موضوع واقعیتی مشهود درباره صنعت نفت ایران است و باید به آن احتمام جدی ورزیده شود. • آمار و ارقام حاکی از آن است که با گذشت نزدیک به شش سال از زمان ابلاغ سند چشم انداز ، متاسفانه انتظاراتی که در سند چشم انداز برای بخش نفت پیش بینی شده، محقق نشده اند.حتی با کاهش تولید ،میزان مصرف داخلی کشور افزایش یافته که این امر سبب کاهش صادرات نفت شده است. صرف نظر از اینکه اهداف تعیین شده در سند چشم انداز واقع بینانه و بر اساس ظرفیت ها ، پتانسیل ها و شرایط حاکم بر صنعت نفت تنظیم شده یا خیر، غفلت و خلاهای قانونی در جذب سرمایه های صنعت نفت را کاملاً نمایان می کند. • حوزه‌های نفتی ایران، با توجه به عمر بالا، نیاز به تزریق گاز به میزان بسیار بالا دارند تا قابل بهره‌برداری باقی بمانند. در صورت تزریق گاز، ضریب بازیافت این حوزه‌ها به شکلی چشمگیر افزایش پیدا خواهد کرد. که در این صورت تا حدودی مشکلات ناشی از تحریم‌های نفتی و عدم استحصال منابع نفتی را از بین خواهد برد • تولید صیانتی نفت با اعمال مدیریت صحیح مخازن نفتی که بر نتایج مطالعات جامع مبتنی است،امکان دارد. • با توجه به این که بیشتر میادین فوق عظیم و عظیم کشور، دوران سقف تولید خود را گذرانده اند و به مرحله کاهشی وارد شده اند و پایین بودن ظریب جایگزینی نفت خام از 1388، به دلیل کشف نشدن میادین بزرگ نفتی ، بهتر است که افق توسعه صنعت نفت بر مبنای نگهداشت تولید باشد و از ارائه برنامه های تولیدی که از توان مخازن بالاتر است خودداری شود. • دست یابی به اهداف تکلیفی در برنامه های توسعه ای و سند چشم انداز از طریق اتخاذ روش های ازدیاد برداشت ،بهبود تاسیسات سطح الارضی و بهبود عملکرد چاه میسر است • البته این را نباید فراموش کرد، رقیب سرسخت ایران در این راه عراق است.توسعه میادین نفتی این کشور به دلیل شرایط سیاسی در دو دهه اخیر به تعویق افتاده و اکنون شاهد این هستیم که عراق جایگاه ایران، به عنوان دومین تولید کننده نفت اوپک را گرفته. عراق از جمله کشورهایی است که در صورت جذب سرمایه گذاری های لازم و توسعه میادین اعظم خود در عرضه جهانی نفت خام ، نقش عمده ای خواهد داشت. برنامه توسعه بخش نفت عراق تا 2017 طراحی شده است و عراق دستیابی به تولید 10 میلیون بشکه نفت خام روزانه را در دستور کار دارد. • در پایان تذکر این نکته ضروری است که با توجه به درازمدت بودن بستر سازی فوق الذکر تغیر افراد و یا دولت ها نباید تاثیری بر روند این برنامه بگذارد [1]. منابع .[1]محمد آقابیگی – رضا حاجی هاشمی – دورنمای صنعت نفت در افق 1404 – ماهنامه بین المللی آموزشی،پژوهشی و تحلیلی تازه های انرژی سال پنجم شماره 39، ،تیر 1391 .[2]ایرج مهرآزما - تحولات تاریخی سیاست گذاری و برنامه ریزی نفت و گاز – کنفرانس راهکارهای تحول نظام توسعه و بهربرداری در بخش بالادستی نفت وگاز ایران .[3]علی مشتاقیان -تحولات تاریخی صنعت نفت و نقش آن در توسعه بخش خصوصی - – کنفرانس راهکارهای تحول نظام توسعه و بهره برداری در بخش بالادستی نفت وگاز ایران .[4] مشعل،نشریه کارکنان صنعت نفت ایران، شماره 478 دوره جدید،27/10/1388. .[5] وزیری هامانه ،سیدکاظم ،نگاه صنعت نفت به برنامه پنجم توسعه، ماهنامه تازه های انرژی، سال دوم، شماره12 ،ص 5،نیمه دوم آذر 1388. .[6] خبرگزاری جمهوری اسلامی، 13/11/1388، htpp//www.iran.ir .[7] ناگفته های مدیرعامل شرکت ملی نفت،23/7/1390،htpp//www.khabaronline .[8]مجله اقتصاد انرژی، شماره124،اسفند1388. .[9] گزارش آمار و ارقام ذخایر هیدروکربوری ایران، معاونت برنامه ریزی وزارت نفت. [10]http://www.eia.gov/forecasts/aeo/IF_all.cfm [11]http//www.opec.org منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی برگزار کننده : سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری انتهای متن/
93/05/19 - 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها