محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکتهای مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803077264
بررسی تولید ملی حاصل از صادرات غیرنفتی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بررسی تولید ملی حاصل از صادرات غیرنفتی ایران
توسعه سرمایه گذاری و رونق صادرات غیرنفتی عامل مؤثری در تحقق اهداف تولید ملی بویژه در امر افزایش اشتغال، سرمایه گذاری و رونق تولید اولیه است.
بخش اول چکیده: امروزه درجه توسعه یافتگی یک کشور رابطه مستقیمی با حجم روابط تجاری بین المللی آن کشور دارد. با بکارگیری استراتژی توسعه صادرات، کشورها می توانند به رشد تولید ملی و در نتیجه افزایش اشتغال دست یابند. تأکید بر تولید ملی با توجه به ضرورت توسعه صادرات غیر نفتی در اقتصاد ایران در راستای اهداف مذکور و همچنین جهت حل مسائل ناشی از وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی، بویژه در برهه ی کنونی حائز اهمیت می باشد. توسعه سرمایه گذاری و رونق صادرات غیرنفتی عامل مؤثری در تحقق اهداف تولید ملی بویژه در امر افزایش اشتغال، سرمایه گذاری و رونق تولید اولیه است. در همین رهگذر نقش علم و دانش در اقتصاد به دلیل ایجاد تخصص و بهبود بهره وری عوامل تولید از گذشته مورد توجه قرار گرفته و جایگاه فناوری و دانش به عنوان عوامل درون زا در رشد اقتصادی مورد تأکید قرار گرفته است. دانش اکنون به عنوان نیروی محرکه تولید وتوسعه ی اقتصادی برشمرده می شود و این مسأله منجر به تمرکزی تازه بر نقش اطلاعات، فناوری و یادگیری در عملکرد اقتصادی شده است. لذا در این مطالعه نیز با استفاده از داده های سری زمانی و مدل خود توضیح برداری (VAR) به بررسی اثرات بهره وری عوامل تولید، فناوری اطلاعات و ارتباطات و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر رشد صادرات غیر نفتی کشور در طی سالهای 1387-1350پرداخته است. نتایج حاصل از بررسی تأثیر پذیری صادرات غیر نفتی از عوامل مذکور را مورد تائید قرار داده و توجه به این عوامل در رابطه با سیاستهای تجاری را روشن می سازد. واژگان کلیدی: صادرات غیر نفتی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، فناوری اطلاعات و ارتباطات ، بهره وری کل عوامل تولید، مدل خود توضیح برداری (VAR) طبقه بندی JEL:L63,D24,E22,F23 مقدمه توسعه صادرات غیرنفتی، علاوه بر این که سبب افزایش درآمدهای ارزی و غیرنفتی و بهبود تراز پرداخت های ارزی می شود، میتواند تاثیر زیادی بر اشتغال در کشور بگذارد. اما واقعیت این است که در ایران معمولا زمانی به رشد و توسعه صادرات غیرنفتی توجه می شود که صادرات نفتی و درآمدهای حاصل از فروش آن دچار رکود شده باشد . در این مقاطع زمانی معمولا یکسری سیاست های تشویقی و کوتاه مدت نظیر کاهش و یا حذف تعرفه های صادراتی، اعطای جوایز صادراتی، ... اجرا می شود که در کوتاه مدت موجب افزایش صادرات غیرنفتی می شود . اما باید توجه داشت که در جهت رشد و توسعه صادرات غیرنفتی در بلندمدت باید سیاست گذاری های پایه ای و بنیادی صورت گیرد. از طرف دیگر در دنیای خارج ، پدیده ای تحت عنوان جهانی شدن در حال شکل گرفتن است که با رشد تجارت، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، رشد جریان سرمایه در سطح بین المللی، رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات و ارتقا بهره وری اقتصاد کشورهای مختلف را تحت تاثیر قرار داده است (آنکتاد، 2006) . مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهره وری کل عوامل تولید به صورت مستقیم و غیرمستقیم می تواند بر صادرات کشور میزبان موثر باشد . در فرآوری و صادرات مواد خام، بنگاه های خارجی ممکن است به خاطر مهارت های بازاریابی، تماس های وسیع تر با بنگاه های خارجی و فن آوری بالاتر نسبت به بنگاه های داخلی، از پتانسیل بیشتری برخوردار باشند . همچنین بنگاهها در کشورهای در حال توسعه بدنبال آن هستند که صادرات شان را به بازارهای جهانی گسترش دهند . البته قرارگرفتن در شبکه های پخش جهانی و حفظ و نگهداری بازار با تغییرات سریع در سلیقه مشتریان و استانداردهای ایمنی و شکل جدید تولید بسیار مهم بوده که به مهارت هایی نظیر طراحی، بسته بندی، توزیع و خدمات پس از فروش نیاز دارد. نبود چنین مهارت هایی، از موانع مهم ورود به بازارهای جهانی برای صادرات کشورهای در حال توسعه است. شرکتهای چند ملیتی ممکن است با انتقال این فن آوری به صادرات کشورهای در حال توسعه برای ورود به بازارهای جهانی کمک نمایند (زانگ و سانگ، 2000 ) . علاوه براین بنگاه های خارجی می توانند به راه های مختلفی بر ساختارهای صادراتی کشور میزبان موثر باشند. برای مثال، بنگاه های داخلی ممکن است با مشاهده فعالیت صادراتی شرکت های چندملیتی و همچنین استفاده از زیرساخت هایی مانند حمل و نقل، ارتباطات و خدمات مالی که این شرکت ها برای فعالیت صادراتی تدارک دیده اند، صادراتشان را گسترش بدهند (حداد و هریسون،1993) . با توجه به محدودیت منابع، امکان رشد اقتصادی از طریق استفاده بیشتر از مقادیر عوامل تولید محدود است و بهبود بهره وری بهترین روش برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار است. افزون بر این، بهبود بهره وری به افزایش رقابت پذیری بنگاهها و بقای آنها در بازارهای جهانی کمک می کند. در این ارتباط ، در ماده ٥ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقرر شده است که در طول برنامه، سهم بهره وری کل عوامل در رشد تولید ناخالص داخلی باید حداقل به3/31 درصد برسد، در حالی که در برنامه سوم توسعه (1379-1383) متوسط رشد سالانه بهره وری کل عوامل در ایران8/0 درصد بوده و سهم آن در تأمین رشد اقتصادی 1/15 درصد بوده است. در این برنامه به منظور تحقق بخشیدن به هدف یاد شده، ارتقای شاخصهای آموزشی، پژوهشی و فناوری مورد توجه قرار گرفته است. به لحاظ نظری، دو عامل سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه، نقش اساسی در رشد بهره وری دارند. سرمایه انسانی شامل ابعاد متفاوتی چون آموزش، تخصص و مهارت، تجربه و سلامتی است. شایان ذکر است، فناوری از دو منبع داخلی و خارجی ارتقا می یابد. منبع داخلی ارتقای فناوری، هزینه های تحقیق و توسعه ای است که بنگاهها صرف تحقیقات می کنند و از طریق آن سطح فناوری را ارتقا می دهند. منبع خارجی به اثرات سرریز هزینه های تحقیق و توسعه از کشورهای پیشرفته به داخل کشور گفته می شود. کشورهای پیشرفته سطح فناوری بالاتری دارند که اثراتش از طریق تجارت یا واردات کالاهای سرمایه ای یا سرمایه گذاری مستقیم خارجی ( FDI) به کشور وارد می شود. FDI ، علاوه بر اینکه یک منبع تأمین سرمایه است، می تواند منبع تکنولوژیهای جدید، مهارت های مدیریتی و سازماندهی و شبکه های بازاریابی نیز باشد و مانند کانالی عمل می کند که تکنولوژی را در سطح بین المللی منتشر می سازد با توجه به اهمیت نقش سرمایه گذاری مستقیم خارجی در انتقال فناوری، روشهای مدیریتی و ارتقای بهره وری کل عوامل و مانند اینها، در این پژوهش به بررسی نقش این عوامل در جهت توسعه ی صادرات غیر نفتی ایران پرداخته ایم. به این منظور پس از بررسی ادبیات موضوع، اشاره کوتاهی به پژوهشهای متعدد خارجی و داخلی که ارتباط بین فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره وری کل عوامل تولید، ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی وصادرات کشور میزبان را مورد بحث قرار داده اند، خو اهیم داشت . در ادامه، با معرفی یک الگو برای صادرات غیرنفتی ایران، بر اساس الگوی خود توضیح برداری (VAR) به بررسی میزان تاثیر بلندمدت و کوتاه مدت سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیرنفتی خواهیم پرداخت. در پایان، خلاصه و نتایج آورده شده است. 1-1- مبانی نظری یکی از مولفه‌های توسعه اقتصادی دستیابی به رشد اقتصادی مثبت و پایدار است و سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از متغیرهای اثرگذار بر روند رشد اقتصادی پایدار است. جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی میتواند از طریق اثرات مثبتی مانند کسب دارایی، انتقال فناوری و تکنولوژی، گسترش اندازه بازار و فواید صادراتی، ایجاد صنایع فرعی، معرفی فرآیندهای جدید، تقویت توان مدیریتی، آموزش نیروی انسانی و دسترسی به بازارهای خارجی، باعث تسریع در روند رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای میزبان شود. سرمایه به عنوان موتور محرک رشد و توسعه اقتصادی ایفای نقش می‌کند و از آنجا که کشورهای در حال توسعه اغلب با کمبود سرمایه مواجه هستند. این خلاء را معمولاً با استقراض خارجی جبران می‌کنند که این روش به دلیل بحران‌های ناشی از باز پرداخت، جای خود را به روش سرمایه گذاری مستقیم خارجی داده است (هادی ذوالنوز، 1379). سرمایه گذاری مستقیم خارجی علاوه بر تامین مالی پروژه‌ها، اثرات مثبت اقتصادی دیگری بر شاخصهای کلان اقتصادی دارد از جمله افزایش کیفیت کالاهای داخلی، کاهش بیکاری، کاهش ریسک سرمایه گذاری ( به سبب ایجاد تنوع در دارایی‌ها و ایجاد تنوع مکانی)، کاهش سطح قیمت‌ها، کاهش هزینه نهایی سرمایه و افزایش هزینه‌های R&D و هم افزایش تولید و رشد اقتصادی، آموزش و افزایش بهره وری سرمایه انسانی، افزایش صادرات و ارتقای فناوری (پسوا ،2005) . از آنجایی که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به صورت مجموعه‌ای از سرمایه ارزان، مدیریت کارا، تکنولوژی پیشرفته، دستیابی راحت‌تر به بازارهای بین‌المللی و... تعریف می‌شود، میتواند بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت داشته باشد. در واقع جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی از طریق اثرات مثبتی مانند کسب دارایی، انتقال تکنولوژی، معرفی فرآیندهای جدید، تقویت توان مدیریتی آموزش کارکنان و دسترسی به بازارهای خارجی میتواند باعث افزایش تولید و رشد اقتصادی در کشورهای میزبان شود (جانسون، 2006) . با ورود تکنولوژی به کشور جابه جایی نیروی کار هم اتفاق می‌افتد به این صورت که نیروی کار از خارج به شرکتهای داخلی منتقل می‌شود و باعث افزایش بهره وری و تولید و در نتیجه رشد اقتصادی می‌شود. افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی از طرف دیگر میتواند باعث افزایش ذخایر ارزی به عنوان اجزا اصلی پایه پولی و در نتیجه افزایش اعتبارات به بخش خصوصی شود و به این ترتیب با عث افزایش تولید در این بخش و در نتیجه کل اقتصاد شود (هشیائو و هشیائو،2006) .) علاوه براین، افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی میتواند منجر به صادرات بخشی از تولیدات حاصل از آن شود و به توسعه صادرات و بهبود تراز بازرگانی یک کشور کمک کرده و باعث افزایش درآمدهای ارزی و در نتیجه رشد و توسعه کشور شود (لی و همکاران، 2005) . 1-2- رابطة بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات: چند نظریه 1-2-1- نظریة بازدهی متفاوت سرمایه در نظریة مزیت نسبی ریکاردو ، تفاوت بازدهی کار ، عامل تجارت به شمار می آید. اما در نظریة هکچراوهلین ، تفاوت در فراوانی و میزان عوامل تولید موجود در یک کشور ملاک عمل قرار می گیرد. در این نظریه ، دو عامل کار و سرمایه در نظر گرفته می شوند. بر اساس نظریة هکچر اوهلین ، کشوری که از نظرعامل تولید سرمایه غنی است به صادرات کالاهای سرمایه بر و کشو ری که از نظر عوامل تولید کار غنی است ، به صادرات کالاهای کاربر می پردازد. حال اگر عوامل تولید بین دو کشور تحرک داشته باشند، در این صورت ممکن است علاوه بر انتقال کالای سرمایه بر از کشور اول به کشور دوم، اصل سرمایه نیز به دلیل تفاوت در قیمت آن ، به کشور دوم م نتقل شود، به طوری که منجر به تولید کالاهای سرمایه بر در این کشور شود (موسا، 2002) . 1-2-2- نظریة چرخة تولید ورنون ورنون ( 1960) ، سرمایه گذاری خارجی را نتیجة چرخة تولید می داند. تولید اولیة هرکالایی ابتدا در کشور ابداع کننده انجام می گیرد، آن گاه بعد از عرضة محصولات در بازار داخلی، به تدریج محصول به کشورهای دیگر صادر می شود و به مرور زمان با افزایش صادرات در برخی کشورها ، تولید این محصول نسبت به صادرات آن برای تولیدکننده مقرون به صرفه می شود، زیرا هزینه های توزیع کم تر می شود. در این مرحله ، کشور نوآور امکان تأ سیس یک واحد تولیدی در مکان خارجی را بررسی می کند و در صورتی که شرایط مساعد باشد، سرمایه گذاری مستقیم خارجی انجام می پذیرد. 1-2-3- نظریة بنگاه با توجه به نظریة چرخة تولید ورنون، این سؤال مطرح می شود که اصلاً چرا شرکت های خارجی اقدام به سرمایه گذاری مستقیم خارجی می کنند ، در حالی که می توانند مجوز استفاده از تکنولوژی را به کشورهای خارجی بدهند . این سؤال از طریق نظریه بنگاه پاسخ داده می شود. سرمایه گذاری مستقیم خارجی به شرکت ها اجازه می دهد که بتوانند از مزی ت هایی نظیر دسترسی به تکنولوژی، مهار ت های مدیریتی، صرفه های ناشی از مقیاس، توانایی در بازاریابی و.... استفاده کنند)هادی ذوالنوز، 1379). 1-2-4- نظریة درونی کردن نظریة بنگاه ، در مورد این که چرا بنگاه ها از مزیت های ذکر شده در کشور خودشان استفاده نکرده و اقدام به صادرات نمی کنند، توضیحی ارائه نمی دهد . هم چنین این نظریه قادر به بیان این که چه کشوری به عنوان مقصد سرمایه گذاری پذیرفته می شود، نیز نیست . از این رو ، نظریة درونی کردن از سوی افرادی نظیر کاسن (1979) ، برنتون و وینترز (1987) ، مطرح شد. براساس این نظریه، FDI به واسطه تلاش های بنگاه برای جایگزین کردن مبادلات بازاری با مبادلات داخلی، انجام می گیرد. در حقیقت، با ایجاد یک بنگاه جدید، برخی از هزینه ها نظیر وقفة زمانی، چانه زنی و عدم اطمینان ، قابل صرفه جویی است و بنابراین بنگاه، FDI را به صادرات ترجیح می دهد. 1-2-5- نظریة ترکیبی دانینگ بر اساس تئوری دانینگ ، برای این که بنگاه اقدام به FDI کند، سه شرط باید تأمین شود: 1- باید در دارایی های غیرمشهود مزیت داشته باشد) مزیت مالکیتی). 2- استفاده از این مزیت ها با صرفه تر از فروش یا اعطای آن ها باشد(مزیت درونی سازی). 3- استفاده از این مزیت ها با ترکیبی از عوامل تولید درکشور میزبان برای بنگاه باصرفه تر باشد(مزیت مکانی). برای انجام FDI ، باید هر سه مزیت مکانی، مالکیتی و درونی سازی وجود داشته باشد ، و هنگامی که یک شرکت خارجی اقدام به سرمایه گذاری می کند مجموع این مزیت ها از مجموع هزینه های سرمایه گذاری در خارج (نظیر هزینة ارتباطات و اطلاعات(، بالاتر است (داوودی و شاهمرادی، 1383). به هر حال ، در تمامی نظریه های ذکر شده ، سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان جانشین و جایگزینی برای صادرات و تجارت خارجی در نظر گرفته شده است. 1-2-6- تئوری های جدید سرمایه گذاری مستقیم خارجی امروزه بیش از گذشته این نظر میان اقتصاددانان جای باز کرده ، که FDI می تواند مانند تجارت درخدمت رشد و توسعة یک کشور قرار گیرد . صرف نظر از تأثیرات مستقل FDI و تجارت بر رشد کشورها، روابط متقابلی میان این دو وجود دارد ، که هنوز به طور کامل شناخته نشده اند. یکی از دلایل این امر ، آن است که تئوری های تجارت و FDI، مستقل از یکدیگر شکل گرفته اند (آنکتاد، 2000). تئوری های جدید، FDI تنها مزیت مکانی و مالکیتی رابرای ایجاد انگیزة سرمایه گذاری کافی می دانند. این تئوری ها رفتار شرکت ها در قالب مدل های تعادل عمومی، که سعی در توضیح چگونگی وضعیت تجاری این شرکت در صحنة تجارت بین المللی دارد را، در نظر می گیرند . در چنین وضعیتی، اگر سرمایه گذاری به عنوان جایگزینی یرای صادرات و تجارت باشد ، با کاهش محدودیت های تجاری که به دلیل یکپارچگی های اقتصادی به وجود می آیند، کاهش می یابد. چنین حالتی یرای FDI افقی (که در آن شرکت های خارجی، کالا یا خدمت مشخصی را به طور یکسان در بازارهای خارجی تولید می کنند(، قابل مشاهده است . اما اگر FDI، مکمل صادرات و تجارت باشد، با ایجاد یکپارچگی اقتصادی و افزایش تجارت ، ما بین کشور های عضو یکپارچگی، منجر به افزایش آن نیز خواهد شد . این حالت برای FDI عمودی که در آن شرکت ها مراحل مختلف فعالیت تولیدی خود را بر اساس مزیت های نسبی که ناشی از قیمت های متفاوت عوامل تولید بین کشور هاست، تقسیم می کنند، اتفاق می افتد. بنابراین ، ارتباط ما بین یکپارچگی های اقتصادی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی به نوع سرمایه گذاری خارجی بستگی خواهد داشت، به طوری که مطابق با ادبیات جدید ، تعامل بین آن ها زمینه ساز آثار متنوع در هم گرایی سرمایه گذ اری و تجارت است(هلپمن، 1984) . 2-1- تحلیل روند صادرات غیر نفتی تا پیش از تکانه ی نفتی سال 53-1352، صادرات غیر نفتی ایران از نرخ رشد در خور قابل توجهی برخوردار بود. طی دوره ی 52-1339، صادرات غیر نفتی ایران به قیمت ثابت سالیانه 1/9 درصد رشد داشت که اگر این رشد در سال های پس از سال 1352 ادامه می یافت، امروز صادرات غیر نفتی ایران از صادرات آن فزونی می گرفت. نرخ رشد صادرات غیر نفتی ایران تا پیش از تکانه ی نفتی، 2/2 واحد بیشتر از ترکیه و بیش از 2 برابر نرخ رشد اندونزی و نزدیک به 3 برابر نرخ رشد صادرات پاکستان بود. طی همین دوره، نرخ رشد صادرات کشورهای دور به قیمت ثابت تنها8/6 درصد بوده که 3/2 واحد کمتر از ایران می باشد. اما این تصویر پس از تکانه ی نفتی سال 1353 و افزایش 4 برابر قیمت نفت و درآمد نفتی ایران طی سال های 56-1352 به کلی تغییر کرد و در دوره ای که حجم تجارت در جهان بطور کلی بهبود می یافت و نرخ رشد صادرات اغلب کشورهای جهان افزایش داشت، صادرات غیر نفتی ایران دچار رکود گردید تا آنجا که میزان آن به قیمت ثابت در طی سال های 63-1360 به حدود 4/1 سال 1352 تقلیل یافت و سپس در سال های 70-1369 یعنی پس از گذشت 17 یا 18 سال به قبل از تکانه نفتی رسید. میزان صادرات غیر نفتی ایران در فاصله سال های 74 و 77 حدود 3 میلیارد دلار بود، اما از سال 78 به بعد به تدرج روند صادرات غیر نفتی کشور رشد فزاینده ای به خود گرفت و در سال 80 این رقم به 3 میلیارد و 422 میلیون دلار رسید. اما در سال 82 صادرات غیر نفتی کشور از مرز 6 میلیارد دلار گذشت. ضمن اینکه این رقم در سال 82 نیز رقمی معادل 10 میلیارد و 500 میلیون دلار را تجربه کرد و از سال 84 به بعد صادرات غیر نفتی برای نخستین بار از پیش بینی برنامه ی چهارم فراتر رفت و به حدود 12 میلیارد دلار رسید. این وضعیت نشان می دهد که صادرات در بستر توسعه در حال خیزش بوده و سیاست های دولت نیز تاثیر مثبت را در روند صادرات گذاشته است. 3.پیشینه تحقیق در حیطه ی مطالعاتی که در رابطه با موضوع مورد نظر صورت گرفته پیشینه های نزدیک به صورت زیر می باشد: 3-1. مطالعات انجام شده در داخل سید نورانی (1374) با استفاده از روشOLS و استفاده از داده های حقیقی به بررسی اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادر ات کشور برای دوره زمانی54-1342 می پردازد . نتایج این مطالعه نشان می دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی با یک وقفه پنج ساله یر صادرات تاثیر مثبتی می گذارد. شاه آبادی (1382) نشان می دهد که انباشت سرمایه تحقیق و توسعه داخلی و خارجی، سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی سرانه اثر قوی تری نسبت به باز بودن، رابطه مبادله، ذخایر بین المللی بر بهر ه وری کل در ایران دارند وتاثیر نرخ تورم و نرخ ارز واقعی بر بهره وری کل منفی است. حسینی نسب و غوچی (1386) در مطالعه ای به بررسی اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی روی رشد اقتصادی ایران برای سالهای 1381-1357 با استفاده از داده های سری زمانی پرداخته اند. با توجه به متغیرهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سرمایه گذاری داخلی، سرمایه انسانی و درصد باز بودن اقتصاد یک الگوی اقتصادسنجی پایه تدوین و در الگوی دوم به ترتیب اثر توأم سرمایه گذاری مستقیم خارجی با سرمایه داخلی، سرمایه انسانی با تجارت خارجی و در الگوی سوم اثر تورم، مالیات و مخارج دولت به عنوان شاخصهایی از ساختار اقتصادی نیز بررسی شده است. نتایج این الگو بیانگر تأثیر مثبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر روی رشد اقتصادی می باشد و بیانگر آن است که سرمایه انسانی اثر آن را نیز تقویت می کند و از سوی دیگر، افزایش نرخ تورم، مالیات و مخارج دولتی بر رشد اقتصادی درایران اثر منفی دارند. رحمانی و حیاتی (1386) با استفاده از روش داده های پنل برای 69 کشور در دوره زمانی2003-1993 به این نتیجه رسیده اند که تنها تولید کالای فاوا باعث افزایش در رشد TFPنمی شود؛ سرمایه گذاری، مخارج و استفاده از کالاهای فاوا نیز باعث افزایش رشد TFPمی شود. همچنین اثرهای سرریز استفاده از کالاهای فاوا با گذشت زمان افزایش می یابد. عادلی و همکاران (1388) نقش سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیرنفتی با استفاده از الگوی خودتوضیح با وقفه های توزیعی(ARDL) و داده های سالیانه برای دوره زمانی84-1342 در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج نشان می دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیرنفتی در بلندمدت وکوتاه مدت تاثیر مثبت دارد . علاوه بر این، افزایش نرخ ارز واقعی و کاهش شاخص جذب داخلی منجر به افزایش صادرات غیرنفتی می شود. نتایج برآورد مدل پویا نیز وجود رابطه بلندمدت بین متغیرهای توضیحی و صادرات غیرنفتی را تایید می کند. محمودزاده (1388) در مطالعهای به این نتیجه رسیده که سرمایۀ فاوا بر رشد بهرهوری کل در ایران مؤثر بوده، هر چند اثرگذاری آن در مقایسه با سرمایه غیرفاوا کمتر است. محمودزاده (1389) اثرهای زیرساخت و کاربری را بر رشد بهره وری کل عوامل در کشورهای در حال توسعه طی دوره 1995-2003 ارزیابی کرده و به این نتیجه رسیده که زیرساخت فاوا، کاربری فاوا و عواملی از قبیل سرمایۀ انسانی، باز بودن اقتصاد و نرخ پسانداز بر رشد بهرهوری در این کشورها مؤثر بوده است. 3-2. مطالعات انجام شده در خارج زنگ و فلمین قام (2001) در بخش اول مطالعه خود بر پایه داده های آماری ماهیانه برای دوره 99-1986و با روش همگرایی بلندمدت و الگوهای تصحیح خطا(ECM) به بررسی ارتباط علّی بین ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات درکشور چین می پردازند. نتایج نشان می دهد که ارتباط سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات یک رابطه دوطرفه است . در بخش دوم مطالعه خود با استفاده از روش داده های پانل برای شهرها و مناطق مختلف به بررسی ارتباط متغیرهای مذکور می پردازد. نتایج نشان می دهد که در مناطق با جریان بالای ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی (مناطق ساحلی ) و جریان پایین ورود سرمایه -گذاری مستقیم خارجی(مناطق غربی) یک رابطه علّی دو طرفه بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات وجود دارد در حالی که در بقیه مناطق چنین رابطه ای برقرار نیست. لیو و شو (2003) تعیین کنندههای صادرات چین را با استفاده ا ز متغیرهای ورود FDI،هزینه نیروی کار و اندازه بنگاه بر اساس داده های مقطعی در سطح صنعت بررسی کردند. نتایج نشان می دهد که صادرات چین در سطح بخشی به طور معنی داری تحت تاثیرمتغیرهای مستقل است. پسوا (2005) ، در پژوهش اثر FDI برTFP را برای ١٦ کشور عضوOECD (استرالیا، بلژیک، کانادا، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، ایرلند، ایتالیا، هلند، ژاپن، پرتغال، اسپانیا، سوئد، انگلیس و آمریکا) در سال های 2002-1982 مورد بررسی قرار داده است. او متغیرهای FDI (از طریق دانش و اثرات سرریز)، R&L (حق امتیاز و هزینه مجوز) و متغیری شامل تحصیلات، R&D، زیرساختها ، کیفیت مدیریت و کار فرمایی و نهادهای مناسب ٤ را بر بهره وری کل عوامل مؤثر می داند. برای برآورد تأثیر هر یک از متغیرها برTFP از روش داده های تابلویی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ورود FDI اثر مثبت بر بهره وری کل عوامل کشور میزبان دارد که ممکن است به این دلیل باشد که FDI مسیری است که تکنولوژی از طریق آن در سطح بین المللی منتشر می شود. اثر منفی R&L بر بهره وری کل عوامل که نشان دهنده رابطه عکس بین سطح پیشرفت بهر ه وری و R&L است ، کمک می کند تا کم بودن حق امتیاز در کشورهای کمتر توسعه یافته را و در نتیجه کم بودن تکنولوژی تولید و صادرات آنها توضیح داده شود. اثر منفی R&L به دلیل رفتار شرکتهایی است که سرمایه گذاری های بسیار سنگین روی ماشین آلات و ابزار می کنند و توجه کمتری به اندیشه ها یا ایده های جدید دارند. متغیر سوم که جمعی از عوامل مؤثر برTFP را یکجا مورد بررسی قرار داده است، رابطه متقابل با سطح توسعه یافتگی کشورها دارد. لی و همکاران(2005) با استفاده از تابع تولید کاب داگلاس، رابطه علیت بین تولید ناخالص داخلی و فاوا و بین جز اخلال سولو و فاو ا را برای 20 کشور (توسعه یافته و در حال توسعه) با استفاده از داده های2000-1980 بررسی کرده اند . نتایج نشان می دهد کشورهای در حال توسعه بر خلاف کشورهای توسعه یافته و صنعتی جدید از سرمایه گذاری فاوا نمی توانند در بهبود بهره وری استفاده نمایند. جرگنسون و موتوهاشی (2005 ) منابع رشد اقتصادی ژاپن و آمریکا را در دوره 2003-1975با تاکید بر نقش فاوا بررسی کرده اند. نتایج نشان می دهد سهم فاوا از رشد بهره وری کل پس از 1995 در این کشورها افزایش یافته است. شیو و حشمتی (2006) برخی متغیر ها از قیبل سرمایه گذاری فاوا را بر 30 استان در چین طی دوره زمانی2003-1993با استفاده از داده های تلفیقی ارزیابی کرده اند. نتایج نشان می دهد سرمایه گذاری مستقیم خارجی و سرمایه گذاری اثرات مثبت و معنادار بر رشد بهره وری کل دارد. یک درصد افزایش سرمایه گذاری فاوا، بهره وری کل را 46/0 درصد افزایش می دهد در حالی که سرمایه گذاری مستقیم خارجی، 98/0 درصد افزایش می دهد . هشیائو و هشیائو(2006) با استفاده از رگرسیونهای سری زمانی و داده های پانل به بررسی آزمون علّیت گرنجر بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات در کشورهای چین، کره، تایوان، هنگ کنگ، سنگاپور، مالزی، فیلیپین و تایلند برای دوره زمانی 2004-1986 میپردازند. آنها ابتدا با استفاده از مدل VAR برای هر کدام از کشورهای فوق رابطه علّیت را بررسی می کنند که رابطه علّیت برای هر کشور نتایج مختلفی را نشان می دهد. سپس با استفاده از یک مد ل پانل دیتا برای همه کشورهای فوق و به روش های اثرات ثابت و تصادفی به برآورد یک رابطه پانل دیتا VAR برای آزمون علّیت گرنجر پرداخته است . نتایج آزمون علّیت داده های پانل نشان می دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی به صورت غیرمستقیم بر صادرات این کشورها موثر است. لال (2004) نشان می دهد که با تغییر سیاست دولت هند در دهه 1990 و حرکت به طرف روش های اقتصاد نئوکلاسیکی و گشودن بازار هند به روی شرکت های خارجی و از طرف دیگر، توجه به سیاست های صادراتی موجب شده تا صنایع فناوری اطلاعات هند رشد 8/53 درصدی در زمینه صادرات نرم افزار طی دوره 1995-1994 را تجربه کرده و سهم صادرات نرم افزار از 4/2 درصد در سال 1995-1994 به 5/4 درصد در 1999-1998 برسد. جانسون (2006) در مقاله خود به بررسی ارتباط بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات 8 کشور جنوب شرقی آسیا، هنگ کنگ، سنگاپور، مالزی، تایوان، اندونزی، کره، تایلند و چین با استفاده از دو روش رگرسیون های سری زمانی برای هر کدام از کشورها و داده های پانل برای همه کشورهای مذکور در دوره زمانی2003-1983 می پردازد . نتایج مطالعه نشان می دهد که جریان ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی اثر مثبتی بر صادرات کشور میزبان دارد .همچنین آزمون علّیت گرنجر نشان می دهد که یک رابطه علّی از سرمایه گذاری مستقیم خارجی به صادرات وجود دارد. منابع فارسی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران(1387)، نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی. حسینی نسب، ابراهیم و رضا، غوچی. ( 1386 ().تجارت خارجی و رشد بهره وری در صنایع کارخانه ایران.فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال هفتم، شماره اول. داودی، پرویز؛ شاهمرادی، اکبر (1383 ) ، بازشناسی عوامل مؤثر بر جذب سرمای هگذاری مستقیم خارجی (FDI) در اقتصاد ایران و 46 کشور جهان در چارچوب یک الگوی تلفیقی، . فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 20 ، ص 114 رحمانی، تیمور و حیاتی، سارا ( 1386 )؛ "بررسی اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بررشد بهره وری کل عوامل تولید: مطالعه بین کشور"، فصل نامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال نهم، شماره 33 ، ص 51-25. شاه آبادی، ابوالفضل (1382 ) ، "بررسی عوامل تعیین کننده بهره وری کل عوامل اقتصادی در ایران"، مجله نامه مفید، شماره 38 ، ص58-27. عادلی ، محمد حسین ، نوروزی، روح الله، مطهری، محب الله (1388)، نقش سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیر نفتی ایران، مجلة دانش و توسعه ،سال شانزدهم، شمارة 27 ، تابستان 1388 محمودزاده، محمود (1388)، اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره وری کل عوامل تولید در ایران، پژوهشنامه ی مدیریت اجرایی، سال نهم، شماره ی2) پیاپی36 (، نیمه ی دوم 1388 معاونت برنامه ریزی ونظارت راهبردی ریاست جمهوری. (١٣٨٦ ). گزارش اقتصادی سال ١٣٨٤ و نظارت بر عملکرد سال اول برنامه چهارم توسعه. جلد اول: حوزههای فرابخشی فصل بیستم. نورانی، محمدرضا( 1374 (، تجزیه و تحلیل اقتصادی تأثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر اقتصاد ایران، پایان نامه دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. نوفرستی، محمد. ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا،1378 هادی ذوالنوز، بهروز ، (1379)،سرمایه گذ اری خارجی در ایران ، تهران ، نشر وپژوهش فرزان روز. Refrences Brenton P. and Winters A, (1987), estimating the international trade effects of 1992: West Germany, Journal of Common Market Studies, N.30, pp. 143-156. Casson, T. (1976) The Future of the Multinational Firm, Landon: Mac Millan, Zed. Haddad, M., & Harrison, A. (1993), Are There Positive Spillovers from Direct Foreign Investment? Journal of Development Economics, 42, 51-74. Helpman, E, (1984), A Simple Theory of Trade with Multinational Corporations, Journal of Political Economy, No92, pp451-71. Hsiao, F.S.T. & Hsiao, M.C.W. (2006), FDI, Exports, and GDP in East and Southeast Asia—Panel Data Versus Time-Series Causality Analyses, Journal of Asian Economics. No, 17 pp 1082- 1106. Johansen, S. (1988) « Statistical Analysis of Cointegration Vectors», Journal of Economic Dynamic and control, Vol 12, No 3,p 213-257. Johnson, A. (2006) FDI and Exports: the Case of the High Performing East Asian Economies, Working Paper Series in Economics and Institutions of Innovation with number 57. Jorgenson, D.W. , Motohashi, K. (2005); "Information Technology and the Japanese Economy", NBER Working Paper, No. 11801. Lail, K. (2004) Information Technology and Exports: A Case Study of Indian garments manufacturing enterprises, ZEF Discussion Papers on Development Policy, Bonn. Lee, Sang-Yong Tom, R. Gholami, and T.Y., Tong (2005); "Time Series Analysis in the Assessment of ICT Impact at the Aggregate Level- Lessons and Implications for the New Economy", Information and Management, Vol. 42, pp.1009-1022 Liu, X. H. and Shu, C. (2003), Determinants of Export Performance: Evidence from Chinese Industries, Economics of Planning, 36 (1), pp. 45-67. Moosa, I (2002), On the Determinants of FDI: Evidence from East and Southest Asia, World Development, No.21(3) , PP 391-406. Pessoa, A (2005). FDI and TFP in OECD countries: evidence from aggregate data. FEP working papers, n.188 Statical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic countries (sesric). Shiu A and Heshmati A (2006); "Technical Change and Total Factor Productivity Growth for Chinese Provinces: a Panel Data Analysis", Ratio Working Papers 98, Ratio Institute. Stockholm. UNCTAD, (2000) World Investment Report, Geneva. UNCTAD, (2006): Information Economy Report: The Development Perspective, United Nations, New York and Geneva. Vernon, R, (1960), International Investment and International Trade in Product Cycle, The Quarterly Journal of Economics, No. 80. pp 128-231. Zhang, K. H & Song, H. (2000), Promoting exports The Role of Inward FDI in China, China Economic Review, 11, pp, 385-396. Zhang, Q. & Felmingham, B. (2001),The Relationship Between Inward Direct Foreign Investment and China"s Provincial Export Trade, China Economic Review, No, 12. pp, 82-99. منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی برگزار کننده : سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری ادامه دارد ...
93/05/14 - 00:32
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها