واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: صبر و شکیبایی 10انگیزههاى صبر و شكیبایى
امورى كه باعث صبر انسان در مشكلات طاعت و ترك معصیت و در برابر مصائبمىشود، فراوان است كه هر كدام تاثیر خاصى در پدید آوردن این فضیلتبزرگ دارد كه مهمترین آنها عبارتند از: 1-تقویت پایههاى ایمان و یقین،مخصوصا توجه به این نكته كه خداوند «ارحمالراحمین» است و نسبت به بندگانش از هر كسى مهربانتر است و او براى رعایت و تامین مصالح عباد،حوادثى مىآفریند كه اسرار و منافعش پوشیده است،روح شكیبایى را در انسان پرورش مىدهد.توجه به پاداشهاى عظیم مطیعان و تاركان معاصى و صدق وعدههاى الهى نیز در این زمینه، عزم انسان را در صبر و شكیبایى،راسختر مىكند. از همین رو، امیر مؤمنان علیه السلام مىفرمایند: «اصل الصبر حسن الیقین بالله، اساس و ریشه صبر، ایمان و یقین خوب،نسبتبه خداوند است» 1بدیهى است، هر قدر ایمان انسان به حكمت و رحمت پروردگار بیشتر باشد، صبر او نیز بیشتر خواهد شد،به تعبیر دیگر، تحمل صبر و شكیبایى برایش آسانتر مىگردد. به همین دلیل، حدیثى از امام صادق علیه السلام نقل شده كه به بعضى از یاران خود فرمود: «انا صبر و شیعتنا اصبر منا، ما صبورانیم، ولى شیعیان ما از ما صبورترند». راوى سؤال مىكند،فدایتشوم!چگونه شیعیان شما از شما صبورترند؟ امام در پاسخ فرمودند: «لانا نصبر على ما نعلم و شیعتنا یصبرون على ما لا یعلمون، چون ما بر چیزى كه مىدانیم (و از اسرار آن آگاهیم) صبر مىكنیم،ولى شیعیان ما در برابر امورى كه از اسرارش آگاه نیستند صبر مىكنند»2 2- دستیابى صبر، مانند كسب هر فضیلت اخلاقى دیگر، ممارست و روبرو شدن با حوادث گوناگون حاصل مىشود،به همین دلیل در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام آمده است: «من توالت علیه نكبات الزمان اكسبته فضیلة الصبر،كسى كه پى در پىحوادث ناخوشایندى برایش حادث شود،فضیلت صبر را برایش فراهم مىكند» 3به تعبیر دیگر، انسان در ابتداى برخورد با مصیبتى، ناله و فریاد سر مىدهد و جزع و فزع را به اوج مىرساند،هم چنین هنگامى كه در انجام طاعتى از طاعات پروردگار،با مشكلى روبرو شود، اظهار خستگى مىكند، ولى تكرار آن حوادث و این مشكلات به تدریج فضیلت صبر را به عنوان یك عادت در او به وجود مىآورد. هر قدر ایمان انسان به حكمت و رحمت پروردگار بیشتر باشد، صبر او نیز بیشتر خواهد شد،به تعبیر دیگر، تحمل صبر و شكیبایى برایش آسانتر مىگردد3- توجه به این نكته كه دنیا،دار حوادث و مشكلات است و رسیدن به هیچ موهبتى از مواهب مادى و معنوى، بدون عبور از موانع گوناگون امكان پذیر نیست و نیز توجه به این حقیقت كه افراد كم صبر و بى حوصله و كم طاقت،هرگز به جایى نخواهند رسید،عزم و اراده انسان را بر صبر و شكیبایى در مقابل مشكلات محكمتر مىسازد. همان گونه كه در سابق اشاره شد، براى چیدن یك شاخه گل باید رنجخار را كشید و براى نوشیدن یك جرعه عسل، باید در برابر نیش زنبور صبر كرد،گنجها در ویرانههاست و بهشت در لابلاى ناملایمات قرار گرفته است. به یقین هر كس در این امور دقت كند، آمادگى بیشترى براى صبر و شكیبایى پیدامىكند. از همین رو در حدیث دیگرى از امیر مؤمنان على علیه السلام آمده است: «لكل نعمة مفتاح و مغلاق و مفتاحها الصبر و مغلاقها الكسل، براى هر نعمتى كلید و قفل و بندى است،كلید آن صبر و قفل و بند آن،تنبلى و كسالت است.» 4
4- یكى دیگر از انگیزههاى صبر و عوامل پرورش آن، هم شكل ساختن صابران است،این امر نه تنها در این جا بلكه در تمام فضایل اخلاقى صدق مىكند كه هر گاه انسان، در ظاهر خود را به صفتى بیاراید، هر چند در باطن چنین نباشد،به تدریج درباطنش نیز نفوذ كرده و به آن متخلق مىگردد. در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و اله آمده است: «من یتصبر یصبره الله و من یستعفف یعفهالله، و من یستغن یغنه الله و ما اعطى عبد عطاء هو خیر و اوسع من الصبر،كسى كه خود را به چهره صابران در آورد (و جزع و فزع را ترك گوید)،خداوند روح صبر را به او مىبخشد و كسى كه بهچهره عفیفان در آید،خداوند او را به زینت عفت مىآراید و كسى كه در چهره بىنیازان در آید،خداوند او را بىنیاز مىسازد و به هیچ بندهاى موهبتى بهتر و گستردهتر از صبر عطا نشده است.» 5 5- صبر رابطه نزدیكى با ظرفیت وجودى انسان دارد. هر اندازه ظرفیت و شخصیت انسان بیشتر شود،صبر و شكیبایى او افزون مىگردد،به همین دلیل كودكان و بزرگسالان كودك صفت، در برابر كمترین حادثهاى،بىتابى مىكنند، در حالى كه افراد با ظرفیت و با شخصیت، مشكلات را در خود هضم نموده و خم به ابرو نمىآورند. یك استخر كوچك با اندك نسیمى متلاطم مىشود، ولى یك اقیانوس عظیم، بهآسانى متلاطم نمىشود و اقیانوس كبیر را از این جهت اقیانوس آرام مىخوانند كه هیجان امواجش به خاطر گسترش آن كمتر است. مطالعه حالات بزرگان، مخصوصا انبیاء و اولیاى الهى كه بر اثر صبر و شكیبایى به مقامات عالى روحانى نایل گشتند، مىتواند از انگیزههاى مؤثر باشد، همان گونه كه آنها در همه چیز الگو و اسوهاند. مساله صبر و شكیبایى در برابر حوادث سخت زندگى و مشكلات عظیمى كه در راه پیروزى انسان وجود دارد، تنها بعد اخلاقى ندارد،بلكه از نظر بهداشت و سلامت جسم نیز فوق العاده موثر است. افراد ناشكیبا عمرى كوتاه و توام با انواع بیمارىها دارند كه مهمترین آنها بیمارىهاى قلبى و عصبى است، در حالى كه شكیبایان از عمر طولانى و توام با سلامت نسبى برخوردارند،به همین دلیل،روانشناسان معتقدند داشتن مذهب (كه انسان را به شكیبایى در برابر مشكلات ترغیب مىكند) یكى از شرایط سلامت جسم و روان انسان است. در حدیثى از امیر مؤمنان على علیه السلام آمده است:«من احب البقاء فلیعد للمصائب قلباصبورا، كسى كه دوست دارد عمر طولانى داشته باشد،باید قلب صبورى در برابر مصائب آمادهكند.» 6 تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان1- غرر الحكم،حدیث 3084. 2- كافى،ج 2،ص93،حدیث 25 3- غرر الحكم،حدیث 9144. 4- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید،ج 20،ص 322. 5- میزان الحكمه،ج 2،حدیث 10128. 6- بحار الانوار،ج 75،ص 81،حدیث 71.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 254]