محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826902609
نقش مولفه شفافیت در تحقق توسعه پایدار منابع نفت و گاز دانشگاه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نقش مولفه شفافیت در تحقق توسعه پایدار منابع نفت و گاز دانشگاه
لحاظ کردن نیازهای آیندگان و حفظ محیط زیست در فرآیند توسعه نفت و گاز در عین حال که ما را به اهداف عالی تری می رساند قادر است همان مشکلات ناشی از توسعه نیافتگی و بلای نفت را نیز مرتفع سازد.
بخش اول چکیده: مطرح شدن تفکر توسعه پایدار امروزه کشورهای ثروتمند از لحاظ ذخایر نفت وگاز را با دغدغه نوینی مواجه ساخته است . از دیدگاه متفکران دیگر کافی نیست که این کشورها صرفا به مشکل توسعه نیافتگی خود و آثار منفی ناشی از بلای نفت بیاندیشند ، بلکه لازم است خود را در جریان توسعه در برابر آیندگان و نیز حفظ محیط زیست در کره زمین مسئول بدانند. از دیدگاه نگارنده مهمترین راهکار برای گام برداشتن دولتها در جهت توسعه پایدار منابع نفت و گاز تاکید بر شفافیت و جریان انتقال اطلاعات است. این امر تنها ابزاری است که مشارکت و دخالت شهروندان و جامعه مدنی را به عنوان تنها ذی نفعان جریان توسعه پایدار هموار ساخته و دولت ها را وادار به پاسخ گویی در برابر افکار عمومی می سازد. از این رو پذیرش و اعمال طرح ابتکاری شفافیت در صنایع نفت و گاز باتوجه به چارچوب حقوقی پذیرفته شده آن می تواند متضمن آثار مطلوبی در این زمینه باشد. واژگان کلیدی: توسعه پایدار ،حکمرانی مطلوب ، شفافیت ، طرح ابتکاری شفافیت در صنایع نفت و گاز مقدمه: امروزه حقوق توسعه پایدار به عنوان یک شاخه جدید از حقوق بین الملل قلمرو جدیدی را در مباحث توسعه ای گشوده است. بر این اساس دیگر دغدغه دولتها تنها غلبه بر مشکلات ناشی از توسعه نیافتگی و بلای نفت نیست بلکه طبق مفاهیم جدید مطرح شده، آنها در برابر آیندگان و نیز حفظ محیط زیست در کره زمین مسئول هستند. البته این امری نیست که به سادگی مورد پذیرش قرار گرفته باشد. گروهی هم هستند که با اعمال اهداف توسعه پایدار در زمینه منابع نفت و گاز مخالفت کرده و بر مبنای پارادایم اقتصادی معتقدند نفت نیز مشابه سایر کالاهای اقتصادی است و بایستی با آن برخورد مشابهی شود. در این مقاله در ابتدا با ورود به این بحث و بررسی دیدگاههای موافقان و مخالفان به دنبال تبیین ضرورت روی آوردن به توسعه پایدار منابع نفت و گاز هستیم و می خواهیم بر اهمیت این موضوع تاکید کنیم.چیزی که در ادبیات موجود کمتر مورد توجه قرار گرفته است این است که اگر هدف ما رسیدن به توسعه پایدار منابع نفت و گاز باشد ، برای تحقق آن چه ابزاری در اختیار داریم؟ از دیدگاه ما لازم است دولت ها در برابر این مسئولیتی که برای اداره ثروت مشترک در اختیار آنها گذاشته شده خود را پاسخ گو بدانند اما در صورتی که در مورد آن بی اعتنا باشند راه حل چیست؟ ار منظر استانداردهای موجود در حقوق عمومی شفافیت دولت ها به عنوان پیش مقدمه ای برای پاسخ گویی آنها عمل می کند و چنانچه دولت ها در زمینه نحوه اداره منابع نفتی به جای پنهان کاری خود را متعهد به انتقال اطلاعات و دادن گزارش نحوه عملکرد به مردم بدانند نمی توانند بی توجهی خود را نسبت به مسائلی چون حفظ محیط زیست و یا عدالت اجتماعی توجیه کنند. اما سوال دیگری که در این زمینه باید به آن پاسخ گفت این است که چه راهکاری برای الزام آنها به شفافیت وجود دارد؟ آیا نرم بین المللی قادر است در این زمینه تعهد حقوقی ایجاد کند و آیا در بین کشورهای دنیا تجربه مشخصی برای شفافیت در صنایع نفت و گاز تا به حال ایجاد شده است یا نه؟ در این مقاله به دنبال پاسخ به سوالات فوق و در ارائه راهکار حقوقی روشن برای حل مسئله مسئولیت در قبال توسعه پایدار منابع نفت و گاز مباحث را در دو قسمت دنبال می کنیم. ابتدا به تعریف توسعه پایدار نفتی پرداخته و دیدگاه های مختلف را تشریح می کنیم . در قسمت دوم با ورود دولت ها به بحت و بیا ن مسئولیتی که در این زمینه به عهده دارند بر اهمیت شفافیت به عنوان راه حل موضوع تاکید نموده و سپس برای اولین بار به معرفی طرح ابتکاری شفافیت در صنایع نفت و گاز خواهیم پرداخت. 1- توسعه پایدار و منابع نفت و گاز: مهم ترین سوالاتی که در اینجا به دنبال پاسخ بدان هستیم این است که اساسا توسعه پایدار چیست؟ توسعه منابع نفت و گاز به نحو پایدار چه مفهومی می تواند داشته باشد و در این زمینه دیدگاهها کدام است؟ 1-1- تعریف توسعه پایدار : بررسی تعاریف مختلف موجود در مورد توسعه پایدار نشان از وجود آرا و درک های مختلف نسبت به این موضوع دارد. همین امر عده ای را به این باور رسانده است که باید به توسعه پایدار در حد یک نظریه توجه نمود و امکان اجرایی کردن آن وجود ندارد. در تعریف کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه آمده است: توسعه پایدار یعنی برآورده نمودن نیازهای نسل حاضر بدون قربانی نمودن منافع نسل های آینده. یکی از نویسندگان معتقد است که مفهوم پایدار بودن یعنی حفظ منابع طبیعی در حدی که مانع از بروز فاجعه در آینده شویم.یا اینکه به آیندگان امکان همان اندازه بهره مندی از منابع طبیعی بدیم که امروزه برای ما وجود دارد. علاوه بر این توسعه پایدار تعریف شده است به پیشرفت اقتصادی – اجتماعی بی پایان بدون نابود کردن محیط زیست. در یک تعریف جامع تر بایستی به پایه ها و اصول توسعه پایدار توجه نمود. این اصول چهارگانه عبارتند از محیط زیست ، آینده نگری ، عدالت و مشارکت. دو اصل اول در اینجا به پایدار بودن و دو اصل آخر به مفوم توسعه مربوط می شود. اصل محیط زیست به معنی در نظر گرفتن هزینه های زیست محیطی هرگونه اعمال انسانی است. مطابق اصل آینده نگری باید آثار اعمال بر نسل آینده در نظر گرفته شود و بر این واقعیت تاکید شود که آیندگان هم حق مساوی و مشابهی در منابع طبیعی موجود دارند. اصل عدالت بیان می دارد که دسترسی و کنترل منابع طبیعی باید به نحوی یکنواخت در میان ملت ها توزیع گردد و در نهایت بر اساس اصل مشارکت توسعه مستلزم این است که مردم در فرآیند تصمیم گیری مشارکت فعالانه داشته و این همکاری به قصد پیگیری اهداف مورد نظر صورت بگیرد. بنابراین از تعاریف مختلف و تحلیل آنها آشکار می شود که مفهوم توسعه پایدار دارای ابعاد مختلف اقتصادی ، اجتماعی و اکولوژیکی است. توسعه پایدار تنها بر یک جنبه از توسعه نظر نداشته و اهداف بلند مدتی چون حفاظت از محیط زیست و تامین عدالت اجتماعی را هم در نظر می گیرد . از این رو بهترین و مطلوب ترین شکل از سیاستهای توسعه ای محسوب می گردد. 1-2- مفهوم توسعه پایدار منابع نفت و گاز: بر اساس اصول توسعه پایدار یعنی اصل عدالت بین نسلی ، اصل استفاده پایدار ، اصل استفاده منصفانه و اصل احتیاط می توان در مورد مفهوم توسعه پایدار منابع نفت و گاز موجود چنین اظهار نظر نمود: توسعه پایدار نفت و گاز یعنی استفاده هر چه کمتر از ذخایر موجود نفت و گاز و ذخیره هر چه بیش تر آن برای نسل های آینده. بر این اساس لازم است تا سرعت تخلیه و بهره برداری از این منابع به حداقل رسیده و طول عمر آنها به حداکثر رسانده شود ، به نحوی که کمترین آسیب ممکن به محیط زیست و عدالت اجتماعی وارد شود و منافع نسل حاضر و آینده تواما برآورده شود. از این رو توسعه منابع نفت و گاز به نحو پایدار مستلزم انجام اقداماتی خواهد بود. این اقدامات همه مراحل از بهره برداری تا نحوه اداره درآمدهای نفتی را در بر می گیرد. اول اینکه لازم است منابع نفتی به شیوه ای که منافع نسل حاضر و آینده را تامین نماید مورد بهره برداری قرار بگیرد. این به معنی بهره برداری محتاطانه از منابع نفتی و نیز در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی در جریان عملیات های مربوط به اکتشاف و توسعه میادین خواهد بود. از این رو هم باید روند عرضه مورد کنترل قرار بگیرد و هم عوارض خارجی ناشی از بهره برداری درونی شود. ثانیا مصرف منابع نفتی بعد از مرحله استخراج بایستی به صورت مناسب، عاقلانه ، منطقی و محتاطانه صورت بگیرد. این به معنی توقف روند فزاینده تقاضا در بازار است. زیرا منابع نفتی به عنوان منابع تجدید ناپذیر در برابر استفاده و مصرف آسیب پذیر بوده و اگر شدت افزایش تقاضا به همین نحو ادامه پیدا کند باید انتظار داشت روزی را داشت که با اتمام منابع نفت و گاز در جهان مواجه شویم. و در آخر اینکه منافع اقتصادی ناشی از بهره برداری از منابع نفتی نباید تنها عاید نسلی شود که شاهد بهره برداری از آن بوده و این درست نیست که کسب درآمد از منابع نفتی توسط نسل حاضر به ضرر آیندگان تمام شود ، مطلوب این است که طوری این درآمدها اداره شوند که منافع آن در طول تمام نسل ها ادامه پیدا کند. 1-3- دیدگاه های موافقان و مخالفان در خصوص توسعه پایدار منابع نفت و گاز: در مورد امکان یا ضرورت توسعه پایدار منابع نفت و گاز موجود در جهان دیدگاهها یکسان نیستند. گروهی وجود دارند که با توسعه پایدار منابع نفتی مخالفت کرده و هر گونه تلاش برای توسعه پایدار منابع نفتی را غیر ضروری می دانند. بر مبنای استدلال آنها ماهیت تجدیدناپذیر منابع نفتی مسئله مهمی محسوب نمی شود تا ما را با محدودیتی برای بهره برداری مداوم مواجه سازد. طرفداران این دیدگاه از یک سو به تئوری جدید مطرح شده در خصوص منشا پیدایش نفت متوسل می شوند. تئوری جدید روسی- اوکراینی بیان می دارد که نفت از مواد بیولوژیکی ( زیستی ) منشا نگرفته ، بلکه ماده ای است که از حیث ذات استقلال داشته و مستقلا در اعماق زمین به وجود می آید. بنابراین چون مواد تشکیل دهنده آن محدود نیست مقدار آن هم با محدودیت مواجه نمی باشد. پس به جای آنکه پایان پذیر بودن آن مد نظر باشد باید تلاش ها برای دسترسی یافتن به تکنولوژی ها ی جدید اکتشاف معطوف گردد زیرا نفت هم منبعی بی پایان است. از سوی دیگر آنان با تکیه بر پارادایم اقتصادی معتقدند هیچ گاه با محدودیتی در زمینه دستیابی به منابع نفت مواجه نخواهیم شد. هر زمان که روند تخلیه شدت بگیرد ، افزایش هزینه های ناشی از کمبود نفت منجر به افزایش قیمت ها خواهد شد. این افزایش قیمت ها محرک تلاش برای ارتقای تکنولوژی بوده و باعث می شود تا مخازنی که کم بازده تر هستند یا اینکه کیفیت نفت پایین تری دارند توسعه پیدا کنند. علاوه بر این نرخ ازدیاد برداشت نفت از مخازن موجود هم افزایش پیدا خواهد کرد. از این رو نبوغ بشر و پیشرفت های تکنولوژی راه حل تمام مشکلات در این زمینه بوده و فرآیند عرضه نفت را پویا ، پایدار و ادامه دار می سازد. در نتیجه ادعای فوق مخالفان توسعه پایدار منابع نفت و گاز معتقدند هر گونه تلاش دولتها در جهت توسعه پایدار غیر ضروری و مستوجب اختلال در نظام بازار خواهد بود .بنابراین بهتر ان است که روند و میزان بهره برداری از نفت و گاز به خود بازار واگذار شود تا بازار خود حد بهینه استفاده از این منابع را مدیریت نماید. در مقابل این ادعاها گروه دیگری که عمدتا متشکل از طرفداران محیط زیست و نهادهای بین المللی هستند به طور جدی از توسعه پایدار منابع نفت و گاز سخن می رانند . از نظر آنان نفت و گاز منبعی پایان پذیر است و اگر به درستی توسعه داده نشود تمام خواهد شد. تجربه شهر پیتول به طور کلاسیک مثال خوبی در این زمینه است. در ژانویه سال 1865 در این شهر آمریکا نخستین چاه نفت حفر شد اما در ژانویه 1986 به دلیل تخلیه و بهره برداری کامل منابع نفت، آن شهر پر جمعیت تبدیل به شهر ارواح شد. این داستان در مورد کشورهایی که روزی در زمره صادرکنندگان نفت بوده و امروزه به واردکنندگان آن تبدیل شده اند دارای مصداق است. بنابراین این خطر وجود دارد که همین روند در سطح جهانی هم تکرار شود. در واقع تصویری که وضعیت منابع نفت و گاز موجود در جهان نشان می دهد نگران کننده است. نسبت نرخ روزانه تولید نفت به منابع اثبات شده موجود در جهان خبر از تمام شدن آن در آینده نزدیک می دهد . مقادیری از نفت و گاز که در طول میلیون ها سال به وجود آمده در مدت زمان کوتاهی سوزانده و به راحتی از بین برده می شود. تنها راه مقابله با این روند خطرناک ، پذیرش و قدم برداشتن در راه توسعه پایدار است. رویه کنونی بهره برداری از منابع نفتی اصول عدالت و آینده نگری را در توسعه را نقض می کند. منابع نفتی در طول هزاران سال گذشته از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند. اما نسل کنونی بی آنکه به دنبال ایفای این نقش خود در مقابل نسل آینده باشد ، بی وقفه به تخلیه منابع موجود می اندیشد. علاوه بر وظیفه ای که در مقابل آیندگان وجود دارد توسعه پایدار تنها راه حل مسئله امنیت عرضه برای نسل کنونی هم محسوب می شود. امنیت عرضه صرفا به این مفهوم نیست که هنگامی که اختلالی در عرضه نفت پیش آید از پبش آمادگی مقابله با چنین وضعیتی داشته باشیم. این برداشت غلط است و باید به امنیت عرضه به عنوان یک مسئله دراز مدت هم نگاه کرد. تجربه شوک نفتی در دهه 80 و 90 میلادی عواقب عدم آمادگی و فقدان راه حل دراز مدت را به خوبی نشان می دهد. از این رو مطمئن ترین راه دستیابی به این هدف هم محقق نمودن توسعه پایدار خواهد بود. در کناردو مورد فوق گرمای جهانی هم مشکل دیگری است که با خطر انداختن حیات نسل کنونی لزوم قدم گذاشتن در راه توسعه پایدار را بیش از پیش توجیه می سازد. در بین سایر عوامل ، مصرف نفت بیش ترین تاثیر را در گرمای جهانی دارد. گفته شده است که 60 درصد گازهای گلخانه ای موجود در اتمسفر در اثر سوزاندن سوختهای فسیلی ایجاد شده و هر ساله هم 5 میلیون تن بر مقدار کربن اتمسفر افزوده می شود. بنابراین صرف نظر از کفایت یا عدم کفایت منابع نفتی ، قدم گذاشتن در راه توسعه پایدار منابع نفتی یک فوریت برای حفاظت از حیات در کره زمین است. بنابراین در سایه استدلال هایی که مطرح شد طرفداران توسعه پایدار منابع نفتی بر هدف خود پافشاری می کنند. اما چنانچه بخواهیم میان نظرات این دو دسته به قضاوت بنشینیم لازم است موارد زیر را در نظر داشته باشیم. دقت در ادعاهای مخالفان توسعه پایدار نفت و گاز ، گواه بر ضعف موجود در نظریات آنها است. از نظر آنان عامل اقتصاد ( نظام بازار ) نسبت به مسئله تجدیدناپذیر بودن منابع نفتی اهمیت بیش تری است. در حالیکه این رویکرد توسعه ای به منابع نفت و گاز درست نیست و کسب سود و منفعت اقتصادی نباید به قیمت بی ارزش ساختن بقیه عوامل زیست محیطی و حقوق بشری تمام شود. بلکه رویکردی به توسعه درست است که تمامی عوامل و نگرانی ها را با هم در نظر بگیرد. از سوی دیگر اهمیت تکنولوژی را نمی توان نادیده گرفت اما چیزی که هست این است که تکنولوژی با پیشرفت خود به جای آنکه بر طول عمر این منابع اضافه کند ، روند تخلیه آنها را تسریع می سازد. از این رو درست نیست که نبوغ انسانی در جهت استفاده بی ملاحظه از منابع به کار گرفته شود. چنانکه دیدیم مخالفان توسعه ادعا می کنند بازار کامل و رقابتی خود قادر به تنظیم بهینه عرضه نفت است. در حالیکه این هم ادعای درستی نیست و با توجه به غلبه نفت در اقتصاد کشورهای تولید کننده ، این واقعا غیر ممکن است تا منکر کنترل و دخالت دولت ها در عرضه نفت باشیم. زیرا که اغلب حکومت ها در بازار های بین المللی به دنبال تامین منافع خودشان هستند. به طور خلاصه باید گفت استدلال و دیدگاه طرفداران توسعه پایدار منابع نفت و گاز که نگرش آینده نگرانه ای به موضوع داشته و جوانب مختلف را با هم می سنجد درخور توجه بوده و دارای اعتبار است. وابستگی بشر امروز به نفت نباید ما را از مدیریت درست و پایدار این منابع برای نسل کنونی و نسل آینده غافل سازد. از طرف دیگر می توان ادعا کرد که قبول عام اصل توسعه پایدار توسط جامعه بین المللی خود دلیلی محکم بر کارایی اعمال این اصل در توسعه منابع نفت و گاز است. منابع: 1- انگلیسی: 1- The EITI Standard, 2013, available at eiti.org/document/standard 2-Gao Zhiguo, 1998, environmental regulation or oil and gas ,Kluwer publication 3-Gillies Alexandra, 2008,reputational concerns and the emergence of oil sector transparency as an international norm, available at actoolkit.unprme.org/wp-content/.../AGillies.pdf 4-M.Jacobs, 1999,The Green Economy, Pluto Press . 5-Onuosa Stanley , 1998, sustainable development of petroleum resources the rumps and resolution, Depletion Rate 6-Ye Wang, 2012, catalyzing meaningful US China participation in extractive industries transparency initiative for energy security 2- فارسی: یزدانی هرمز ، 1388 ، بررسی نقش شفافیت در تحقق حکمرانی مطلوب ، فصلنامه حقوق عمومی منبع : مقاله ارائه شده در همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی ادامه دارد ...
93/04/04 - 00:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها