واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
فرزندان فریدون چه عقیدهای داشتند؟ چند هفته پیش به طور اتفاقی رمان «فریدون پسر فرانک» نوشته علیرضا محمودی ایرانمهر به دستم رسید.
داستان زندگی فریدون، شاهنامه محور اصلی روایت این کتاب است. داستانی تاریخی با زبانی آرکائیک، ولی رویکردی مدرن که فضاهای اساطیری شاهنامه را برای خوانندگانی که در قرن 21 زندگی می کنند به تصویر می کشد و سرشار از اسطوره هایی آشناست. از دیگر ویژگی های این اثر می توان به چندصدایی بودن (پلی فونیک) آن اشاره کرد. حضور راوی های متعدد اول شخص از نقاط قوت اثر است. به این دلیل که مخاطب می تواند اتفاقاتی را که در روند داستان رخ می دهد، از منظر شخصیت های متفاوت ببیند. داستان به گونه ای پیش می رود که مخاطب فرصت پیدا نمی کند بر کرسی قضاوت بنشیند. او کاشفی است که برای کشف و شهود فراخوانده شده و حضور هر کدام از راوی ها برای تکامل پازلی که پیش روی خواننده است، لازم می نماید. هر کدام از شخصیت ها در این داستان تراژیک می توانند بعدی از ابعاد درونمان را به تصویر بکشند. تضادهایی که گاه به وجودشان در زندگی بینش داریم و گاه سرکوبشان می کنیم و در پس ترس هایمان پنهان می شویم و داستان در ذهن مخاطب از این نقطه آغاز می شود، روبه رو شدن با نیمه تاریک درون! نویسنده آیینه ای به دست شخصیت های داستانش داده تا مخاطب خود را بازیابد و بازشناسد. خواننده طی داستان به نیکی درمی یابد تا تاریکی را بازنشناسد، به نور دست پیدا نمی کند. وجود نور هم لزوما تضمین کننده نابودی تاریکی نیست. مرز میان این دو بسیار باریک است و قبل از هر چیز باید سعی کنیم آن را درون خودمان جستجو کنیم. شاید زنگ خطری که صاحب اثر به صدا درمی آورد؛ همان خود است که در پس پرده، مهجور، ناپیدا و غریبه مانده است. براستی تشخیص فریدون و ضحاک درون گاه دشوارترین کارهاست، چرا که مرز مشخصی میانشان نیست. آن زمان که پای ترس و اضطراب درونمان پیش می آید، وحشتی گنگ ما را فرامی گیرد و آنچه خوفناک تر می نماید، اژدهای درون هر انسانی است که بکرات این مهم در کنه اثر به چشم می خورد. این متن روایی لایه های متعدد دارد و هر کدام از راوی ها به پیچیدگی داستان و عمق آن می افزایند. روایت اصلی را در شاهنامه بیشتر مخاطبان می دانند، اما آنچه در این روایت اهمیت می یابد، شرح حالات و احساسات و ترسیم جهان درون و بیرون بازیگران این نمایش است. این اثر را می توان از روزنه ها و با دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داد. در داستان به کهن الگوهایی همچون آنیما، آنیموس، سایه، برادرکشی، قربانی و به نوعی پسرکشی غیر مستقیم برمی خوریم. رویکرد کهن الگویانه از بطن رویکرد اسطوره ای برمی خیزد. در اینجا اسطوره معنایی را در برمی گیرد بسیار گسترده تر از تعریفی است که در داستان ها درباره قهرمانان و خدایان باستان وجود دارد. مارک شورر، اسطوره را تجلی بنیادین و دراماتیک زندگی غریزی می داند. یکی دیگر از دلایل اهمیت پرداختن به این موضوع، محدود نبودن اسطوره ها به زمان و مکانی خاص است. آنان همیشه همراه ما بوده اند و همچنان با ما و در ذهن باقی می مانند. ریشه بسیاری از کنش ها و واکنش ها و نگرش ها را می توان در اسطوره ها جست. با این که هر فرهنگ و ملتی از اسطوره های منحصر به خود برخوردار است، اما بن مایه آنها همانند ترس ها و کشمکش های درونی آدمی تقریبا یکسان است و همین موضوع موجب می شود این اثر را فارغ از مرزها بتوان مورد نقد و بررسی قرار داد که یکی از نقاط قوت آن است. قلم روان و شیوای نویسنده و مضامینی که در پس سطور پنهان است، ذهن مخاطب را درگیر می کند و چراهای بسیاری در ذهنش جوانه می زند. داستان تمام می شود، اما نه در چشم مخاطب. واژه ها در جانش رسوخ می کند. همه ما در بزنگاه های دوران حیاتمان با پرسش هایی که فریدون در مراحل مختلف عمر با آنها دست و پنجه نرم کرد، روبه رو می شویم. هیچ غاری عمیق تر از درون آدمی نیست. تبعید سایه درونمان به دورترین دالان های بی رهگذر ذهنمان، به مانند ندیدن صورت مساله است. پذیرفتن تاریکی به عنوان بخش لاینفک درونمان و شناخت آن، کمک بسیاری می کند تا خویشتن خویش را بازشناسیم. بینش ایرج، پسر سوم فریدون نسبت به مفاهیم بنیادی هستی و نگاهی که به پیرامون خود دارد، بسیار نزدیک به رویکرد اگزیستانسیالیست ها دیده می شود. نگاه ایرج به مرگ، به گونه ای نشأت گرفته از شناخت او نسبت به این مفهوم است. «تا مرگ نباشد، امکان زندگی اصیل فراهم نیست.» او این دلواپسی را عمیقا درک می کند، نه از زندگی می گریزد و نه به استقبال مرگ می رود. اندوه سترگی که جان او را فراگرفته، بی توجهی اطرافیانش به این مهم است. ما می جنگیم، ویران می کنیم تا با ترس ها و سردرگمی هایمان روبه رو نشویم. او به این نکته دست یافته که پشت تمام ویرانی ها بینش نداشتن انسان ها از جهان درون و بیرونشان است. این که او به تنهایی به طرف سپاهیان برادرانش سلم و تور می رود، شاید نشان دهنده تنهایی انسان است، تنهایی ای که از منظر اگزیستانسیالیست ها نه انزوای بین فردی و نه درون فردی است؛ بلکه این انزوا بینادین است، یعنی جدا افتادن از دیگر مخلوقات و دنیا. شهرزاد خادم / جام جم
سه شنبه 03 تیر 1393 2:00 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 70]