واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: آموزش و پرورش و بهرهگیری از تجربه کشورهای پیشرفته جامعه > آموزش - سلیمان توکلی*
آموزش و پرورش به عنوان نهاد مهم تعلیمی و فرهنگی نقش محوری در تربیت نیروی تحصیلکرده و در نهایت تولید سرمایه فرهنگی دارد، از اینرو با تصویب سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش و تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی این سند تحولآفرین جهت اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده است. سند تحول سیاست راهبردی و بنیادین در ساختار تعلیم و تربیت را مدنظر دارد و از نکات بسیار مهم در این زمینه بهرهگیری از سیستمهای آموزش و پرورش در کشورهای پیشرفته است.
این نوشتار به دنبال ارائه راهکارهای علمی در استفاده از تجربیات موفق دیگر کشورهاست. بیشک مدیریت و برنامهریزی و بهرهمندی از روشهای آموزشی در کشورهای پیشرفته نیرومند، برخورد هوشمندانه و آگاهانه را میخواهد تا در کوتاهترین و با کمترین هزینه بتواند بیشترین اثربخشی را به همراه داشته باشد.
1- اهمیت و ضرورت
تحولات محیطی در جهان امروز شتاب فزایندهای گرفته و با زندگی فردی و اجتماعی آدمی پیوند خورده است و تقریباً همه امور پویای جامعه را دربرگرفته است. در جهان متحول و پرنشیب و فراز تنها روشهای آموزشی میتوانند به حیات خود امیدوار باشند و برای پرسشهای خود پاسخ مناسبی بیابند که جهان امروز را به خوبی بشناسند و پیچیدگی و ویژگیهای خود را با کشورهای پیشرفته در مقام سنجش و مقایسه قرار دهند. از اینرو نوواژه «امروز» و «فردا» در فرآیند آموزش و پرورش به شدت به هم گره خورده است و این نهاد بیشتر از سایر نهادها برنامههای کلان برای سیستم تعلیم خود پیریزی میکند. امروزه نهادهای آموزشی در اکثر کشورهای جهان با مسئله تدوین و اجرای برنامههای راهبردی تحولآفرین روبهروست (بوستلو 1360، ص 52). دست یافتن به برنامه متحول آموزشی در دنیای پیچیده به موضوع و دغدغه اصلی برنامهریزان آموزشي تبدیل شده زیرا سرعت و گستردگی تغییرات و تحولات به گونهای است که فرصت طراحی، تدوین و اجرای برنامههای درازمدت را با چالش روبهرو کرده است (سنگه 1385، ص 33).
با توجه به اینکه آموزش با دو مقوله «انسان» و «تحولات انسانی» روبهروست، باید همواره از روشهای موفق در کشورهای پیشرفته بهره گرفت. اما این بدان معنی نیست که در عصر تکنولوژی که در پی زدودن فرهنگهای بومی و تبدیل کشورها به جامعه کوچک جهانی شده، از فرهنگ ایرانی و اسلامی خود غفلت بورزیم، بلکه منظور بهرهگیری از سازوکار روشهای علمی و روزآمد کردن برنامههای مدون درسی و کمک گرفتن از کشورهایی است که توانستهاند در بهروز کردن متون درسی و اجرای برنامههای ارتقای سطح علمی معلمان و نیز اعتلای سطح دانش مدیران خود بهره کافی را گرفته باشند.
مهمترین ضرورت و اهمیت آموزش در مدارس افزایش دانش، روحیه علمی و کاوشگری، آفرینندگی و خلاقیت در دانشآموزان است. یکی از روشهایی که میتواند نقش کمککنندهای در گسترش دانش در مدارس داشته باشد، استفاده از روشهای موفق آموزشی در کشورهای پیشرفته است. مهمترین گام برای رسیدن به سطح سواد علمی مناسب در هر کشوری تدوین استانداردهایی برای آموزش درسهای نظری است تا با اجرای این مدلها نوعی همسانسازی و نیز ارتقای سطح علمی افراد جامعه با بهرهگیری از تجربه کشورهای پیشرفته را به دنبال داشته باشد. امروزه دستیابی به نظام آموزشی برتر و کارآمد از مهمترین هدفهای اصلی دنبال شده در جهان است و هر کشوری با توجه به میزان اهمیت آموزش در سطح جامعه و نزد مسئولان و سیاستگذاران قادر به پیشبرد و ارتقای سطح آموزشی است.
برای نمونه آموزش علوم بیانگر این است که نخست محتوای درسی علوم در ایران هماهنگ با توسعه علوم و فناوری متحول نشده است. روشهای سنجش و ارزشیابی علوم نیز به طور کامل متحول نشده و سنجشهای کنونی در آموزش علوم کشورمان به خوبی اجرا نمیشود. از آنجا که برنامهریزی درسی در کشور ما براساس نیاز و شناخت وضع موجود انجام نمیشود، در نتیجه خروجیهای نظام آموزشی با نیاز جامعه همخوانی ندارد. همچنین در مدارس ایران به علت عدم پرداختن به فعالیتهای علمی، آزمایش بر پایه رویکردهای فرایندی دانشآموزان در بخش اهداف مهارتی و نگرشی دارای ضعف میباشد.
بنابراین میبایست محتوای درسی علوم در ایران هماهنگ با توسعه علوم و فناوری متحول شده، روشهای سنجش و ارزشیابی علوم نیز به طور کامل متحول شود و سنجش در آموزش علوم کشورمان به خوبی اجرا شود.
حال این پرسش مطرح میشود که برنامهریزان و مؤلفان کتابهای درسی علوم تا چه میزان از تجربه آموزش علوم در کشورهای پیشرفته بهره گرفتهاند، به طوری که منجر به رشد دانشآموزان شده و از مزایای علوم و فناوری، توانمندیهای لازم را کسب نمایند؟
2- سیاستهای آموزشی علوم در ایران و برخی کشورهای پیشرفته
الف) سنگاپور
سیاستهای آموزش سنگاپور متمرکز بر رشد منابع انسانی است و سعی میشود تا دانشآموزان را با نیازهای اقتصادی کشور آشنا ساخته و با آموزش مهارتهای ویژه، نیروهای کاری لازم جهت رفع این نیازها را تعلیم دهند.
ب) ژاپن
این کشور به اجرای اصلاحات آموزشی نظیر بازسازی برنامههای درسی به طوری که در آن سختگیری کمتر باشد و در برابر به تفکر مستقل بیشتر تأکید شود، پرداخته شده است. ژاپن با برخورداری از نظام آموزشی اصلاحگرا و متمرکز که آموزش و پرورش موفق را لازمه موفقیت این کشور میداند، دارای یک برنامه پویا است.
ج) انگلستان
این کشور دارای سند ملی برنامه درسی بوده و فراهم نمودن فرصتهای مناسب آموزشی برای کلیه شهروندان انگلیسی به منظور بهرهمندی از زندگی پربار و مشارکت در جامعه رقابتی قرن بیست و یکم از جمله مهمترین سیاستهای آموزشی این کشور است.
د) استرالیا
در این کشور حفظ مطالب درسی اهمیت ندارد، بلکه عمده تأکید بر خودآموزی و یادگیری از طریق کاوشگری، پرسشگری و تشویق جوانان به سوادآموزی فردی است، همچنین پاسخگو بودن آموزش و پرورش به نیازهای در حال تغییر بازار کار. پیشنهادات:
1- علیرغم تغییرات و اصلاحاتی که در برنامه درسی علوم دوره ابتدایی و راهنمایی کشورمان صورت گرفته، لازم است این برنامهها از لحاظ محتوایی و عملکردی مورد بازبینی قرار گیرد.
2) تمهیداتی در نظر گرفته شود تا هم معلمان بین خدمت و هم معلمان بدو خدمت دورههای آموزشی تخصصی در زمینه رویکردها و روشهای تدریس نوین در آموزش علوم را طی نمایند، برگزاری کارگاههای آموزشی و دورههای حین خدمت موجب ارتقای روشهای تدریس و ارزشیابی و رشد تحصیلی فراگیران را فراهم میسازد.
3) مراکز تربیت معلم اغلب از روشها و رویکردهای سنتی جهت آموزش علوم استفاده مینماید لذا ضروری است تا برنامه درسی و محتوای آموزشی مراکز تربیت معلم مورد بازنگری قرار گیرند.
4) تجهیز مدارس به رایانه و ابزارهای چند رسانهای و نیز I.C.T. منابع:
- آقازاده، احمد (1379) آموزش و پرورش تطبیقی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران.
- احمدی، غلامعلی (1380)، بررسی میزان همخوانی و هماهنگی، اجرا شده و کسب شده. پژوهشکده تعلیم و تربیت.
- حسینی، فرهاد (1381). بررسی موانع و مشکلات علوم سطح راهنمایی تهران.
*کارشناس و پژوهشگر مباحث آموزشی 4646
چهارشنبه 28 خرداد 1393 - 18:50:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]