واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
رازهاي زنبور عسل Apice melifera نویسنده: پريوش توكلي هشتجين زنبور عسل (Apice melifera) از راسته نازك بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت هاي دهاني جونده و مكنده، هر دو را داراست. دگريسي آن كامل است و به طور دسته جمعي زندگي مي كند و شامل سه دسته هستند.1- ملكه (Queen) كه تخم مي گذارد.2- نرها (prones) كارشان فقط بارور كردن ملكه هاي جديد است.3- كارگرها (Worker) كه ماده عقيم هستند و اغلب انواع متعددي دارند.كندوي زنبور عسل يا به صورت جعبه هاي مكعبي به ابعاد 50cm كه كندوي modern مي گويند و يا به به صورت سبد كه كندوي بومي مي گويند.زنبور عسل در قرآنكلمه نحل به معني زنبور عسل در آيات 68و 69 سوره نحل در جزء14 قرآن كريم آمده است. در تفسير آيه68 چنين آمده است: پروردگارت به زنبور عسل وحي فرستاد! در اينجا لحن قرآن به طرز شگفت انگيزي تغيير مي يابد، در عين ادامه دادن بحث ها در زمينه نعمت هاي مختلف الهي و بيان اسرارآفرينش در اين سوره، سخن از زنبورعسل و سپس خود عسل به ميان مي آورد. اما شكل يك مأموريت الهي و الهام مرموز كه نام وحي بر آن گذارده شده است. نخست مي گويد: «و پروردگار تو به زنبور عسل، وحي كرد كه خانه هايي از كوهها و درختان و داربست هايي كه مردم مي سازند انتخاب كن.»¤ نخستين مأموريت زنبوران در اين آيه، خانه سازي ذكر شده است. و اين شايد به خاطر آن است كه مسئله مسكن مناسب، نخستين شرط زندگي است و به دنبال آن فعاليت هاي ديگر، امكانپذير است.¤ در آيه 69 سوره «نحل»، دومين مأموريت زنبور عسل شروع مي شود. قرآن مي فرمايد: «ما به او الهام كرديم كه سپس از تمام ثمرات تناول كن و راههايي كه پروردگارت براي تو تعيين كرده، به راحتي بپيما.»سرانجام، آخرين مرحله مأموريت آنها را به صورت يك نتيجه، اين چنين بيان مي كند، «از درون زنبوران عسل، نوشيدني مخصوص خارج مي شود كه رنگ هاي مختلفي دارد.» نهفته است، جالب اين كه دانشمندان از طريق تجربه به اين حقيقت رسيده اند كه زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه، عمل مي كنند كه خواص درماني و دارويي گياهان كاملا محفوظ مانده و به عسل منتقل مي شود.¤ و در ماجراي برنامه زندگي زنبور عسل و ارمغاني كه آنها براي جهان انسانيت مي آورد، كه هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگي، نشانه روشني از عظمت و قدرت پروردگار است، براي جمعيتي كه مي انديشند.ساختمان مورفولوژيكي زنبور عسل¤بدن زنبور عسل به طور متراكم از موهايي پوشيده است كه داراي تارهاي (Barbs) جانبي كوتاهي است. و به راحتي دانه ها گرده را مي گيرند. در چشم هاي مركب و پاها، موهاي صاف وجود دارد پاهاي جلويي در حاشيه ساق (tibia) موهاي راست و خشن و كوتاهي را دارد و براي تميز كردن چشم ها از گرده گل به كار مي رود و برس چشمي (Eye bursh) مي گويند.¤ بالهاي زنبور در هنگام پرواز به وسيله قلاب هايي به هم درگير مي شوند و يا بال به نظر مي رسند. و نوك اين بالها مسير شكل را طي مي كند. ممكن است 400 بار در ثانيه مرتعش شوند. آرواره هاي زيرين mandibles در كارگران صاف براي جمع آوري گرده و ساختن شاخه ها به كار مي رود. آرواره هاي بالايي maxillae مانند قاشقك هاي طويلي بوده و براي جمع آوري گرده هاي گل به كار مي رود.¤ لب تحتاني تبديل به خرطوم شده و ضمايم حسي- بي(Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مايع شهد در اثر عمل مكنده حلق به درون چينه دان بزرگ يا معده عسل (Money Stomash) كشيده مي شود. چهار لب مثلثي دريچه اي را درست مي كند و از ورود عسل به معده جلوگيري مي كند. بجز موقعي كه جهت تغذيه مورد نياز است. روده زنبور عسل باريك و دراز است. و تقريبا به 100 لوله كوچك، مالپيكي اتصال دارد و روده راست، بزرگ است و به مخرج ختم مي شود. در انتهاي بدن سوزن وجود دارد كه فقط در كارگرها و ملكه ها ديده مي شود. حس بويايي در زنبوران عسل بسيار قوي و تيز است و چشم ها داراي تعداد فراواني واحدهاي بينايي است و داراي مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخيص رنگ قرمز و سياه از هم نمي باشند.گونه و نژادهاي زنبور عسل1-زنبور هندي (Apis Indiea)2-زنبور درشت (Apis drostata)3-زنبور ريز (Apis florae)4-زنبور عسل معمولي (Apis mellifera)محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوري آنهامي توان به شهد يا عسل و گرده زنبور عسل و بره «موم» كه از صمغ ها به وجود مي آيد، اشاره كرد. گرده زنبور عسل داراي انواع مواد الي و ويتامين ها مي باشد. گرده شامل قندهاي احياكننده مي باشد كه در كل 31% در گروه كربوهيدرات وجود دارد. ميزان متوسط پروتئين گروه حدود 22% است و تمام اسيدهاي آمينه ضروري مورد نياز انسان در تركيب پروتئيني دانه گروه وجود دارد. عصاره اتري گروه حاوي چربي ها و روغن ها، پيگمان ها، دونين ها، ويتامين ها و هورمون رشد مي باشد. گروه حاوي 13 نوع اسيد چرب و دو استدول عمده به نام هاي 24- متيلن كلسترول و « بي سي توسترول» است. براي جمع آوري دانه گرده مي توان از تله گرده، استفاده كرد، ولي اين كار توصيه نمي شود، چون جمعيت زنبورها را تضعيف مي كند.بعضي از مصارف گرده زنبور عسلدانه گرده در پزشكي اهميت خاصي دارد. در درمان بيماري هاي پروستات و آلرژي و در حال بي اشتهايي از داروهايي كه از دانه گرده ساخته مي شوند، استفاده مي كنند. دانه گرده به عنوان مكمل غذايي به كار مي رود و از آن در رفع چين و چروك و لكه هاي صورت استفاده مي گردد. از داروهاي مشهور مي توان به Prostaflor Ofilorex اشاره كرد.نيش زنبوراز نيش زنبور عسل به علت خاصيت قليايي و اسيدي بودن آن در درمان بيماريها، استفاده مي كنند.توليد مثل ¤ در كارگرها تنها اثري ديده مي شود ولي در ملكه به خوبي توسعه يافته است. ملكه جوان 6 روز بعد از بيرون آمدن، با يك زنبور نر جفتگيري مي كند، اندام هاي جفت گيري نر پاره شده و در كيسه تناسلي ماده باقي مي ماند و تا اينكه بعد از بازگشتن به كندو، كارگرها آن را از بين مي برند. اسپرماتورزوئيدهايي كه بدين صورت در كيسه ذخيره اسپرم، جاي مي گيرد، به كار همه تخم هاي لقاح يافته اي كه ملكه خواهد گذاشت، بكار مي رود. تخمدان هاي ملكه پر شده و شكم را پر مي كند و ظرف دو روز، شروع به تخم گذاري مي كند. ¤ از تخم هاي لقاح نيافته، زنبورهاي نر (هاپلوئيد 61 كروموزوم) و از لقاح يافته ها، زنبورهاي ماده (ديپلوئيد و داراي 23 كروموزوم) توليد مي شود. تخم ها تبديل به لاروكرمي شكل كوچك فاقد پاهاو چشم مي شوند و از ژله شاهانه كه توسط غده هاي حلقي كارگران جوان توليد مي گردد، تغذيه مي كنند. ولي لاروهاي ملكه بيشتر به تغذيه شاهانه مي پردازند و به همين جهت با سرعت زياد بزرگ و تمايز مي يابند. ¤ دم لارو چندين بار، پوست اندازي مي كند روي سلول بوسيله موم پوشيده مي شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفيره نام دارد و دگرديسي را كامل نموده و به كمك آرواره هاي زيرين، سرپوش حجره را پاره كرده و به شكل يك نوزاد جوان بيرون مي آيد. بعد از عمل جفت گيري زنبوران نر، به بي غذايي مي افتند و مي ميرند. منابع:1- برگزيده تفسير نمونه(جلد دوم) زير نظر «آيت الله مكارم شيرازي»، تحقيق و تنظيم: احمد بابايي 2- گروه زنبور عسل نوشته مهندس ميرجواد سعادتمند/س
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 552]