واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۳ (۹:۱۶ق.ظ)
ابهامات سياسي-اقتصادي پروژه صادرات گاز ايران به اروپا گروه اقتصاد سياسي
به گزارش خبرنگار خبرگزاري موج، اين روزها با توجه به تحولات به وقوع پيوسته ي سياسي در ايران و جهان؛ يعني از يک طرف احتمال توافق هسته اي ايران با گروه 1+5 و از طرفي ديگر وضعيت اوکراين و به دنبال آن اختلافاتي که ميان روسيه و اروپا-آمريکا پيش آمده، بحث صادرات گاز ايران به اروپا نيز در محافل رسانه اي کشور شدت گرفته است. گويا به موازات اينکه هرچه روند پيشبرد مذاکرات هسته اي روندي روبه پيشرفت باشد و از طرفي روابط روسيه با غرب به دليل اوضاع اوکراين تيره تر شود، ايده صادرات گاز ايران به اروپا نيز شدت مي گيرد و مسوولين وزارت نفت و رسانه ها بيشتر آن را پيگيري و مطرح مي کنند.
به عنوان مثال در تازه ترين خبري که منتشر شده، علي ماجدي، معاون امور بين الملل وزير نفت، در نشست خبري هفدهم ارديبهشت همزمان با دومين روز نمايشگاه بين المللي صنعت نفت، سه راه صادرات گاز ايران به اروپا را تشريح نمود و گفت: امكان صادرات گاز ايران از مسير تركيه وجود دارد و در عين حال احياي قرارداد ايران، عراق و سوريه براي ارسال گاز از طريق عراق، سوريه و لبنان به عنوان گزينه ي ديگر در اين زمينه مطرح است. ماجدي، ارسال گاز از مسير ارمنستان، گرجستان و درياي سياه را به عنوان مسير سوم انتقال گاز ايران به اروپا دانست و گفت: به نظر مي رسد بهترين و منطقي ترين راه، ارسال گاز از طريق خاك تركيه باشد.
با اين حال مسائلي که در اين رابطه به وجود مي آيد پيچيدگي هاي سياسي و اقتصادي موجود در اين پروژه است که در صورت محقق شدن شرايط، ابهامات و سؤالاتي را در ذهن متبادر مي سازد. اينکه آيا ايران به عنوان جايگزين تأمين کننده ي گاز اروپا در شرايط تحريم روسيه وارد عمل مي شود؟ آيا با عملياتي شدن اين پروژه، جمهوري اسلامي ايران خواسته يا ناخواسته وارد بازي سياسي ناشي از تخاصم روابط روسيه و غرب مي شود؟ آيا ايران قادر است تأمين کننده ي نيازهاي انرژي غرب در غياب روسيه باشد؟ آيا ورود ايران به اين پروژه با سياست راهبردي "بي طرفي مثبت" اين کشور (با توجه به آنکه نمي توان اين پروژه را صرفا اقتصادي دانست) تعارض نخواهد داشت؟ آيا اساساً روسيه از فروش نفت وگاز خود به غرب تحريم مي شود؟ و...
ماجدي، معاون بين املل وزير نفت، معتقد است: "ورود ايران به بازار اروپا با توجه به تحولات اوكراين، نوعي دور زدن روسيه نيست، صادرات گاز سياست بلندمدتي است كه نيازمند زمان است؛ به ويژه انتقال گاز با خط لوله حداقل به ٢ تا ٣ سال زمان نياز دارد، بنابراين، اين مسأله در حال حاضر نميتواند موقعيت روسيه را متزلزل كند. اگر اروپا گاز ايران را بخرد و امكان صادرات آن هم براي ايران مهيا باشد، اين حق ما و اروپا است كه از اين امكان بهره ببريم، اين مسأله اصلا به چالش كشيدن كشور خاصي نيست. وي در ادامه تصريح كرد: بازار گاز يك بازار رقابتي است، البته گاهي اوقات اختلافها و تحريمها باعث اختلال در بازار رقابتي ميشود، اما؛ اين مسأله باعث نميشود كه ما رقابت نداشته باشيم."
اگرچه اظهارات ماجدي با نگاهي صرفا اقتصادي درست و منطقي است، اما؛ با اين حال بايد متذکر شد که ورود به اين پروژه ي بلندمدت را نمي توان بدون تاثيرات سياسي دانست؛ به عبارتي اين پروژه را بايد پروژه اي سياسي-اقتصادي خصوصا در فضاي کنوني در نظر گرفت.
روسيه کشوري است که يکي از تأمين کنندگان اصلي نفت و گاز اروپا محسوب مي شود. با در نظر گرفتن شروع جنگ داخلي در اوکراين؛ به ويژه در بخش شرقي و نيز شروع دور جديدي از جنگ سرد در روابط روسيه با غرب، آنچه که از ظواهر امر پيدا است درگيري بين دو طرف براي ايران دو مسير کاملا متفاوت را مشخص کرده است.
چنانچه براي محدود ساختن دامنه ي بحث، صرفا ايده ي صادرات گاز ايران به اروپا را مطرح کنيم بايد گفت با فرض اينکه اگر ايران آلترناتيوي براي تأمين انرژي اروپا باشد باز هم نخواهد توانست با توجه به ظرفيت هاي موجود تمام نيازهاي اروپا را تأمين کند. بر اساس اطلاعات موجود در اداره ي اطلاعات انرژي امريکا (EIA) نزديک به 80 درصد از نيازهاي نفت وگاز اروپا و در راس آنها آلمان، هلند و لهستان را روسيه تأمين مي کند و با توجه به اين وابستگي فارغ از آنکه تحريم فروش نفت وگاز روسيه هرگز در کوتاه مدت ميسر نخواهد شد؛ به نظر مي رسد ايران فعلا تا زمان راه اندازي کامل فازهاي پارس جنوبي حتي اگر بخواهد هم اين توان را نداشته باشد. شايد با نگاهي خوشبينانه بتوان گفت در صورت فراهم آمدن شرايط مطلوب، تنها بخشي از نيازهاي انرژي اروپا در کوتاه مدت از طريق ايران برآورده شود (که آن هم پروژه اي زمان بر است). اما اينکه آنچه در برخي رسانه ها مطرح شده و ايران آلترناتيوي تمام عيار براي اروپا باشد، فرضي شکننده است.
در هر صورت بهتر آن است که جمهوري اسلامي ايران در مسير رصد کردن تحولات اوکراين و تحريم هاي احتمالي روسيه در هر زمينه اي بکوشد و متناسب با تحول پيش آمده بدون آنکه از روسيه و يا غرب جانبداري کند، موضع دقيق، شفاف و مبتني بر منافع ملي خود را اتخاذ کند. ايران مي تواند آمادگي هاي لازم را براي فرصت هاي بدست آمده در بازار هاي نفت و گاز، کسب کند تا هر زمان لازم شد در راستاي منافع خود اقدام کند.
*محمد قربانپور شيخاني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 90]