واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نقد فقهی به فتوای صانعی درباره پارازیت- 2
شباهت شبکههای ماهوارهای با کتب ضاله
روزنامه رسالت فتوای شیخ یوسف صانعی در خصوص موضوع پارازیت را مورد نقد و بررسی فقهی قرار داد.
به گزارش سرویس فضای مجازی خبرگزاری فارس، روزنامه رسالت نوشت: در شماره پیشین چهار گزاره از پاسخ آیت الله صانعی به استفتای شفقنا «پایگاه بینالمللی همکاریهای خبری شیعه»، راجع به ارسال پارازیت روی امواج ماهواره استنباط شد و مورد اول مورد بررسی قرار گرفت. مشاهده شد که حرمت ارسال پارازیت (حتی اگر ضرر جسمی نداشته باشد) به جهت تعدی در سلطه مالکانه مردم بر هوا و فضا و حق تماشای برنامه های ماهواره ای به صورت جدی محل خدشه است. در واقع، احترام به حق و سلطه مالکانه مردم بر امواج ماهواره ای که در هوا و فضای خانه آنها وارد میشود موجب بی احترامی و اضرار به حق عمومی در برخورداری از محیط اخلاقی و پاک اجتماعی و مصونیت از تهاجم فرهنگی میگردد. بر اساس این توضیح، پاسخ آیت الله صانعی باید بر یک پیشفرض ذهنی متکی باشد و آن عبارت است از اینکه: «برخورداری از محیط سالم اخلاقی در سطح عمومی جامعه، یک حق نیست». اما مورد دوم که از پاسخ آیت الله صانعی استنباط میشود: امواج شبکه های ماهواره ای که در «هوا و فضای منزل مردم» وارد میشود، مملوک شخصی مردم است و اشخاص بر آن امواج، تسلط مالکانه دارند. دو پرسش در اینجا قابل طرح است: 1- آیا وسیله ای که استفاده حرام بر آن غالب است مورد تملک واقع می شود یا خیر؟ 2- آیا امواج ماهواره ای ماهیتا مملوک فردی و شخصی هستند یا مملوک جمعی؟ در مورد پرسش اول، به نظر میرسد مشابهت زیادی میان شبکه های ماهواره ای در زمان ما و کتب ضاله که علاوه بر این زمان در نزد گذشتگان نیز مطرح بوده است وجود دارد. کتب ضاله کتابهایی نیستند که سراسر گمراه کننده اند بلکه چه بسا مطالب حق و درست زیادی هم داشته باشند اما در مطاوی بحث، نکات گمراه کننده ای دارند که تمییز آنها با مطالب حق برای عموم خوانندگان دشوار یا غیر ممکن باشد. به همین قیاس، امروزه آنچه در شبکه های ماهواره ای به مخاطب القا میشود مشتمل بر مطالب مفید و آموزنده و در عین حال مطالب ضد اسلامی، ضد فرهنگی و ضد اخلاقی بسیاری است و این مطالب چنان به هم آمیخته هستند که تمییز آنها بر بیننده عامی ناممکن است. بسیاری از برنامه های این شبکه ها، مروج سبک زندگی غربی شامل سست شدن روابط خانوادگی، عفت و غیرت دینی- انقلابی و تردید در باورهای اصیل اسلامی و بی رغبتی به شعائر دینی است. اگر کتب ضاله شرعا مورد تملک قرارنمیگیرند و مال محترم محسوب نمیشوند و ضرر زدن به کتب ضاله دیگران موجب ضمان نمیشود (مگر در موارد خاص که شخصی عالم از آنها استفاده میکند تا نقدشان کند)، امواج ماهواره ای باید به طریق اولی، مال محترم محسوب نگردند، چه اینکه ترفندهای بسیار پیچیده تر و جذابیتهای بسیار بیشتری نسبت به کتب ضاله، در برنامه های ماهواره ای هست به گونه ای که مخاطب غالبا نمیتواند میان سره و ناسره آنها تمایز نهد و از دیدن و شنیدن ناسره ها اجتناب کند. در این برنامه ها، صحنه های منافی عفت و القائات و تعالیم ضد اسلامی چنان ماهرانه تعبیه شده اند که مشاهده آنها تقریبا گریزناپذیر است (خصوصا برای مخاطبین جوانتر). به راستی مالیت قایل شدن برای امواج ماهواره ای که در فضای خانه اشخاص وارد میشود، همچون مالیت قایل شدن برای مواد مخدر، شراب و آلات قمار است. هرچند در قرآن کریم برای شراب منافعی به رسمیت شناخته شده است اما وجود این منافع موجب مالیت آن نمیشود زیرا ضرر آن به مراتب بیشتر است. اما در مورد پرسش دوم، باید اذعان نمود که امواج ماهواره ای، ماهیتی جمعی و اشتراکی دارد نه فردی. یعنی اگر پذیرفته شود که امواج ماهواره ای، مالیت داشته و قابل تملک محسوب می شوند، این ملکیت، اشتراکی است زیرا سرنوشت ملکیتهای فردی تک تک افراد به یکدیگر وابسته است و تصرف هر فرد برسرنوشت ملکیت دیگران تاثیر میگذارد. تصور کنید در فضای اتاقی هستید که چند نفر دیگر نیز در آن حضور دارند. در این اتاق، کیفیتهایی اشتراکی میتوان تصور کرد همچون حرارت و برودت هوا، صدا، نور و بو. اگر از منبعی خارجی (کولر)، هوای سرد وارد اتاق شود و عده ای مخالف آن باشند، تکلیف چیست؟ قطعا نمیتوان بدان حکم کرد که هر فرد به جهت مالکیت هوای اطراف خود، حق دارد کولر را تندتر کند یا آن را خاموش نماید، چرا که هوا ماهیتی جمعی و اشتراکی دارد. در مورد امواج ماهواره ای نیز نمیتوان از باب مالکیت هر فرد بر هوا و فضای خانه خود، به او اجازه داد، امواج ماهواره را مختل کند یا آن را همچنان در فضای خود حفظ کند، زیرا ایجاد اختلال یا حفظ آن مسئله ای جمعی و اشتراکی است. طبعا در چنین مواردی (همانند کولر و هوای اتاق) باید یک نفر مدیریت را برعهده بگیرد و بر اساس رای اکثریت یاصلاح عمومی تصمیم نهایی را اتخاذ کند. ممکن است کسی بگوید امواج ماهواره، ماهیتی فردی دارد زیرا هرچند وجود خود امواج در فضای همه خانه ها مسئله ای جمعی است اما آنچه مهم است دستگاه گیرنده است که مسئله ای فردی است. در واقع، هر کسی که مخالف تماشای برنامه های ماهواره ای است میتواند دستگاه گیرنده لازم را در خانه خود تهیه و نصب نکند و نیازی به ایجاد اختلال در امواج خانه خود ندارد. در جواب میتوان گفت، اولا دقت در بحث فقهی اقتضا میکند که فروض را نیز در نظر بگیریم. بدین معنا که اگر کسی بالفرض بخواهد امواج وارد شده در فضای خانه خود را مختل کند (ولو بدون دلیل عقلایی)، تکلیف چیست؟ این فرض ما را به هویت جمعی و اشتراکی امواج ماهواره متوجه می سازد. ثانیا فرض کسی که بخواهد امواج ماهواره در فضای اختصاصی خانه او مختل شود فرض بعید و غیر عقلایی نیست. مثلا پدری مایل است فرزندانش، دوستان و میهمانانی که به خانه او می آیند، اصلا دسترسی به امواج نداشته باشند چرا که خائف است آنها مخفیانه و در عدم حضور او، با گیرنده ای که از نظر او دور داشته شده بتوانند برنامه های ماهواره ای را در خانه او تماشا کنند. نباید از نظر دور داشت که مدیر برخی ارگانها و مراکز مثلا مدارس آموزش و پرورش طالب آنند که امواج ماهواره در آن مرکز به کلی مختل شود تا مبادا کسی با موبایل، تبلت و دیگر ابزارها وارد برنامه های ماهواره ای گردد. بازگشت به صفحه نخست گروه فضای مجازی انتهای پیام/
93/02/03 - 11:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]