تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837461131
دولتی شدن خانواده در ایران؛ چالش ها وچشم اندازها
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
گزارش نشست انجمن جامعه شناسی ایران با حضور «تقی آزاد ارمکی» جامعه شناس دولتی شدن خانواده در ایران؛ چالش ها وچشم اندازها تهران-ایرنا-در حالی که برخی از صاحبنظران مداخله ی نهاد دولت را اصلی ترین راه برای بازگرداندن انسجام به نهاد خانواده در ایران می دانند، برخی اما با این رویکرد مخالفند و دخالت دولت در این زمینه را ناموفق ارزیابی و بر خودبنیاد بودن نهاد خانواده تاکید می کنند.
کانون گرم خانواده یکی از نخستین نعمت هایی است که خداوند از بدو خلقت برای برآورده شدن آرامش روحی و معنوی انسان ها در نظام هستی به ودیعه نهاده است؛ خستگی ها و فشارهای زندگی کاری، اضطراب های روزمره، تنش های روابط اجتماعی و تجربه های ریز و درشت با هر انسانی همراه است و برای گروهی از مردم بویژه در کلان شهرها، این جریان سراسر تنش و فشار تا نیمه های شب ادامه خواهد یافت. با این وجود در پایان هر روز کاری تلاش و هیجان هزاران مرد و زن و پیر جوان و بزرگ و کوچک را می بینی که در صف های اتوبوس و مترو برای رسیدن به خانه و خانواده به عنوان مامنی آرام و دلچسب تلاش می کنند.
ارزش و اهمیت بودن در کنار اعضای خانواده را تنها زمانی درک می کنی که به دلیلی آن را از دست داده باشی یا از آنها دور مانده باشی و تو مجبوری فردایی را آغاز کنی که هنوز دغدغه ها و خستگی های امروزت را به دوش می کشد و این خستگی مزمن و مهلک است که می شود بلای جان و همراه روح و تن تنهای تو.
خانواده به عنوان یک رکن مهم و نهادی فراگیر، هسته ی اصلی یک جامعه را تشکیل می دهد که همواره در طول تاریخ، در معرض تاثیرگذاری و تاثیرپذیری تغییر و تحول های نهادهای مختلف جامعه بوده است. در واقع شکل های خانواده و روابط در آن، در حال تغییر است و روز به روز دستخوش تکثر و دگرگونی می شود که با شکل و زندگی شخصی رابطه یی تنگاتنگ دارد.
بررسی و رصد جایگاه خانواده در ایران ثابت کرده است که خانواده ی ایرانی با همه ی مشخصه های بارز و منحصر به فرد خود در طول تاریخ در ابعاد روانی، عاطفی و وفاق اجتماعی دچار تحول های ریز و درشتی شده است. این تحول ها در سایه ی بسیاری از عوامل مرتبط با سنت، سیاست، فرهنگ، اخلاق، اقتصاد و رشد فن آوری های نوین رخ داده است و طیف گسترده یی از پستی و بلندی ها در زمینه ی همسریابی، تداوم زندگی خانوادگی، روابط بین اعضای خانواده، تغییر نگرش ها، تغییر کارکردها و انگاره های زن و مرد گرفته تا تغییر سبک زندگی را در بر می گیرد. از سوی دیگر خانواده در ایران با چالش های بسیاری مواجه شده است: قدرت تطبیق، هویت، ازدواج و طلاق، بحران های اجتماعی، روابط جنسی خارج از خانواده، سقط جنین و... مسایلی هستند که محور اصلی مطالعات جامعه شناسی خانواده را به خود اختصاص می دهند و در آینده نیز گسترش پیدا خواهند کرد.
موضوع «دولتی شدن خانواده در ایران» محور اصلی نشست علمی- تخصصی گروه جامعه شناسی خانواده ی انجمن جامعهشناسی ایران بودکه روز دوشنبه یکم اردیبهشت ماه سال جاری در دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست دکتر «تقی آزاد ارمکی» استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران به سخنرانی پرداخت.
دکتر «باقر ساروخانی» استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران و «عالیه شکربیگی» جامعه شناس از دیگر سخنرانان این نشست بودند. در پایان این نشست نیز پرسش هایی از سوی حاضران مطرح شد.
تقی آزاد ارمکی اصلی ترین سخنران نشست دولتی شدن خانواده در ایران، استاد گروه جامعه شناسی دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. وی در سال 1359 مدرک کارشناسی جامعه شناسی خود را از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و در سال 1364 مدرک کارشناسی ارشد جامعه شناسی را از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد. وی درجه ی دکتری جامعه شناسی را از دانشگاه «مریلند» آمریکا کسب کرد و سالهاست که در ایران به تدریس و پژوهش در زمینه های متعددی از مسایل و آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران پرداخته است.
*** دولتی شدن خانواده در جامعه ایران
طیف گسترده ی تحول های اجتماعی، خطرها و شکاف هایی را برای خانواده در ایران به دنبال داشته است. اتخاذ سیاست ها و تمهیدهای مختلف از طرف دولت در زمینه ی ازدواج، فرزندآوری، طلاق، اعتیاد، خودکشی و حتی موضوع مهریه همان مداخه های دولتی است که کم و بیش در هر جامعه یی ظهور و بروز پیدا می کند. تصویب قوانین و وضع مقررات، ایجاد محدودیت ها و قاعده های خاص و سیاست گذاری های خرد و کلان نمونه یی از گام های دولتی برای حل مسایل خانواده بوده است.
مساله ی مهمی که در بررسی خانواده ی ایرانی حایز اهمیت است، بحث تغییر در سبک زندگی و انواع آداب و سنت ها است. امروزه گرفتاری های اقتصادی، دغدغه ی نان و معاش و تامین مالی تحصیل فرزندان، تربیت نادرست و سستی خانواده ها در ارزش های اخلاقی و دینی را به همراه داشته است. تغییر نقش ها و وظایف و در بسیاری از موارد جا به جایی کارکردها، تا جایی پیش رفته است که خصلت های زن و مرد نیز از چارچوب خود خارج شده، اقتدار مرد خانواده زیر سوال رفته و زن نیز زیر بار ناملایمات زندگی صفت های مردانه یی از قبیل خشونت به خود گرفته است.
پرسشی که در این بین مطرح می شود این است که آیا ترمیم این نهاد بنیادین امکان پذیر است و به طور کلی چه راهکارهایی برای حل معضل های خانوادگی وجود دارد؟ آیا این وظیفه ی دولت است که هر چه بیشتر به عرصه ی خانواده و مشکل های آن عرصه را حل کند؟
آزاد ارمکی در سخنرانی خود برای پاسخ به این پرسش ابتدا به ریشه شناسی مساله پرداخت؛ وی به ایده ها و دیدگاه های مختلف در زمینه ی دولتی شدن جامعه اشاره کرد و گفت: باید از خود پرسید اینکه خانواده دچار بحران است و دولت باید برای حل بحران های خانواده دخالت کند، از کجا نشات می گیرد؟ چرا در جامعه ی آمریکایی که پنجاه درصد از ازدواج ها به طلاق می انجامد چنین بایدهایی رخ نمی دهد؟ علت این امر در تفاوت های فرهنگی در جوامع است. قبح طلاق و ترس از جدایی در جامعه ی ما تا حدی است که ازدواج به شکل عرفی و مطلوب، یک بار برای تمام عمر صورت می گیرد. در واقع آمریکایی ها ازدواج می کنند تا طلاق بگیرند ولی ما طلاق می گیریم تا ازدواج کنیم؛ یعنی در نهایت ازدواج اولویت مورد نظر در فرهنگ ماست. در این فرهنگ، سرانجام طلاق های ایرانی وارد کردن اتهام علیه زنان و مردان مطلقه است.
به باور این استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، خاستگاه باور مداخله ی دولتی در وهله ی نخست دیدگاهی است که مارکسیسم و ادبیات متاثر از آن، در ایران ایجاد کرده است. بر این مبنا، در خانواده نابرابری های جنسیتی وجود دارد و خود این نهاد قادر به حل کردن و سامان دادن خود نیست؛ بنابراین دولت تنها عاملی است که می تواند به فروپاشی خانواده و نجات آن کمک کند. در واقع مجاز بودن دولت به عنوان یک کنشگر فعال و توانمند و خلاق در خانواده در نظریه پردازی چپ گرا از این اصل سرچشمه می گیرد؛ به این ترتیب دولت است که مقبولیت و مشروعیت هر نهاد، اعم از خانواده را تضمین می کند. از بین بردن مالکیت عمومی و بحث نابرابری جنسیتی و دیگر ابعاد این موضوع نیز زاییده ی تفکر چپ است. درست است که ما منتقد ادبیات «مارکس» و «انگلس» در زمینه ی خانواده هستیم ولی به هرجهت این پس زمینه های فکری همچنان در جامعه ی ما جا خوش کرده است.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران در ادامه به بررسی یکی دیگر از دیدگاه های موجود در زمینه ی دخالت دولت در خانواده پرداخت و تصریح کرد: سنت موجود در مکتب فرانکفورتی علاوه بر تکیه بر نگاه مارکسیستی، بر مفهوم بازتولید سلطه تاکید دارد و معتقد است خانواده امکان بازتولید سلطه را فراهم می سازد. پیروان مکتب فرانکفورت به خانواده دیدگاه انتقادی دارند ولی رهاورد این دیدگاه برای ما این است که خانواده محل تولید فرهنگ وارزش های عمومی نظام اجتماعی است. روشنفکران ایدئولوژیک چپ گرا یا راست گرا، چه اسلامی و چه سکولار، چه ایران گرا و چه غیر ایران گرا هر دو به کنشگر خلاقی به نام دولت اعتقاد دارند.
آزاد ارمکی در ادامه افزود: از سوی دیگر روشنفکری اسلام گرا نیز به ساحت جامعه ی ایرانی اعتقادی ندارد و معتقد است از آنجایی که دولت تبلور همه چیز است، پس در نتیجه راه نجات هم دولت است. بر این اساس نجات جامعه از طریق کنشگران سیاسی است که در بطن آن تحلیل و تقلیل امر اجتماعی به امر سیاسی نهفته است. به این ترتیب امر اجتماعی امری مضمحل شده است و امر سیاسی امری تعین یافته و نجات بخش است. چه اصولگرایان و چه اصلاح طلبان هر دو چنین دیدگاهی نسبت به دولت در جامعه ی ایرانی دارند. امر سیاسی نیز تبلور دولت نو (مدرن) و دولت اسلامی را فراهم می کند.
این جامعه شناس خاطر نشان کرد: خانواده متن اصلی و کاربردی جامعه ی ایرانی است و تولید اخلاق و تربیت و ساختن انسان در چارچوب وظایف آن بوده است. خانواده درحیات اجتماعی زمینه را برای دخالت دولت فراهم می کند و به همین ترتیب است که مقوله ی نوظهور دولتی شدن در ایران مطرح می شود. در بحث نظام اجتماعی اصلی ترین کانون جامعه، فرهنگ است و عنصر مرکزی فرهنگ، اخلاق و تربیت است. درست است که ما با جامعه ی فرهنگی ایرانی سر و کارداریم ولی این دلیلی بر انکار خشونت علیه کودکان و سالمندان نیست و این نوع معضل ها نیز در جامعه وجود دارد. علت این امر در این واقعیت است که وظایف جا به جا شده و کارکرد خانواده به نهاد آموزش و پرورش منتقل شده است. دولت و نظام سیاسی مسبب تداخل در وظایف و کارکردها هستند. ظهور دولتی خانواده در ساحت انتظارات عمل می کند؛ در این مداخله گری سطح انتظارات از یکدیگر تغییر یافته و رابطه ی نسل ها ناموزون شده است.
نویسنده ی کتاب « جامعه شناسی خانواده ایرانی» تصریح کرد: اختلال ها در روابط اجتماعی تنها محصول نوگرایی (مدرنیسم) نیست و بخشی از آن به خود ما نیز برمی گردد. در سطح قوانین دولت ملاحظه می کنیم که یکی از کارکردهای مجلس شورای اسلامی و قوه ی قضاییه در زمینه ی قوانین مربوط به خانواده است و الزام هایی در زمینه ی روابط درونی در خانواده ایجاد می شود. بهتر است در وهله ی نخست مقوله ی حقوق و مالکیت در روابط زن و مرد در خانواده تعریف شود تا بسیاری از نابسامانی های جامعه حل شود. در سطح سیاست گذاری، نظام سیاسی خانواده را به شدت کانونی کرده است؛ به این معنی که با قایل شدن جایگاه بسیار مهم برای خانواده، الزاما آن را مشمول دخالت دولتی در هر زمینه یی اعم از ازدواج و طلاق و فرزندآوری و مرگ دانسته است.
به گفته ی این جامعه شناس، بحث تازه ی «مهندسی فرهنگی خانواده» و ارایه ی الگویی برای خانواده خود نشان دهنده این است که خانواده به عنوان پدیده یی تاریخی، از الگوی خاصی برخوردار است و تنها باید برای حل اختلال ها و نابسامانی های آن اهتمام ورزید و در این راستا مهندسی کرد؛ بنابراین دولت با مداخله های همه جانبه ی خود قصد دارد خانواده را تبدیل به چیزی شبیه نظام سیاسی و ابزاری در خدمت آن کند.
این عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه خانواده با چالش های بنیادینی روبرو است، تصریح کرد: به عنوان مثال جهت گیری های سریال ها در تلویزیون به عنوان رسانه ی ملی گرایش به سمت خانواده گسترده است در حالی که بخشی از خانواده های ایرانی و مخاطبان این سریال ها خانواده های هسته یی با شکل های غیر سنتی هستند. با این وصف، نظام سیاسی به دنبال تقویت خود و حل نابسامانی های جامعه ی ضعیف است ولی چیزی که در عمل اتفاق می افتد این است که یک جامعه ی ضعیف دولتی ضعیف را نیز به دنبال خواهد داشت؛ دولتی که قصد دارد همه چیز را سامان دهد، فراموش می کند خود را سامان دهد؛ در نتیجه دولتی کردن خانواده به فروپاشی دولت می انجامد. از طرف دیگر فعال شدن ساحت اجتماعی دولت بخشی از نظام اجتماعی را تشکیل می دهد و دولت کنشگری تام و تمام خود را از دست می دهد.
آزاد ارمکی در ادامه افزود: در زمان حاضر با معضلی همچون طلاق روبرو هستیم؛ به مرور خواهیم دید که این معضل از مرحله ی فریاد و فغان و چالش های مربوط به آن فراتر می رود و در آینده امری عادی می شود و حساسیت های فرهنگی آن به عنوان یک آسیب اجتماعی از بین می رود. از سوی دیگر خانواده ها از مرحله ی توجه به فرزند گذشته و به این مرحله رسیده اند که پدران و مادران بیشتر به خودشان توجه کنند؛ به عنوان مثال زمانی که از یک خانم متاهل دلیل بچه دار نشدنش را می پرسید پاسخ می دهد که هنوز تکلیف خود من مشخص نیست.
آزاد ارمکی در پاسخ به پرسش یکی از حاضران در نشست در زمینه ی ارایه ی تعریفی درست و جامع از دولتی شدن خانواده گفت: دولتی شدن خانواده نه به معنای همیاری است و نه به معنای مداخله ی دولت در خانواده. وقتی می گوییم خانواده دولتی شده، یعنی شبیه دولت شده، قدرت کنشگری و تصمیم سازی خود را از دست داده و کل رفتار و سیاست های آن همانند دولت شده است. این بدین معنی است که خانواده باید دغدغه های دولت و حساسیت های آن را داشته باشد و متعارض، مختلف و متقابل با او رفتار نکند.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران در پایان سخنرانی خود گفت: راه حل متوقف ساختن دولتی شدن خانواده مطرح کردن، تبیین و عنوان کردن مساله است. راهکار اصلی در زمان حاضر بیان واقعیت است و با سیاست گذاری نمی توان این روند را متوقف ساخت.
عالیه شکربیگی یکی دیگر از جامعه شناسان حاضر در نشست، در تکمیل صحبت های آزاد ارمکی به تاکید «حسن روحانی» رییس جمهوری بر حل مسایل خانواده در نهاد ریاست جمهوری اشاره کرد و گفت: نمی توان مسایل خانواده را در قالب سندهایی از قبیل سامان دهی ازدواج آسان حل کرد. راه برگشت به این واقعیت برقرار ساختن یک تعامل، دوستی و سرمایه اجتماعی بین ساختار عاملیت است؛ دولت باید نگاه حمایتی نسبت به خانواده داشته باشد و نباید سیاست های آن تنها در چارچوب تصویب طرح و لایحه در مجلس یا مجمع تشخیص مصلحت نظام و دیگر ارکان قانونگذاری و اعلام آن به دادگاه های کشور در امور خانواده باشد. متاسفانه این مباحث راه به جایی نمی برد و تنها راه بازیابی انسجام خانواده و تبدیل آن به محلی برای تولید فرهنگ، هویت، تعلیم و تربیت انسان و مفاهیم انسانی، افزایش دادن سرمایه اجتماعی است.
باقر ساروخانی یکی دیگر از استادان جامعه شناسی دانشگاه تهران نیز در پایان این نشست تاکید کرد: مداخله های دولت باید دخالت های علمی باشد نه دخالت های سطحی و زود گذر؛ در واقع باید در زمینه ی زمان و کیفیت اعمال این دخالت ها دیدگاه راهبردی (استراتژیک) داشت. وظیفه ی دولت فراهم آوردن امکانات زیست اجتماعی و تسهیل مناسبات اجتماعی است، نه تصمیم گیری در مورد آن. دولت تمامی وظایف از جمله ازدواج و طلاق و حتی ایجاد مسکن که زمانی به عهده ی خود خانواده ها بود را به دست گرفته است و تنها فرزند آوری به عهده ی خانواده ها است.
به گفته ی ساروخانی ازدواج و همسرگزینی بحثی خصوصی است و اجتماعی کردن مناسک و مراسم آن (به عنوان مثال مطرح کردن بحث ازدواج دانشجویی) و بیرون آوردن آن از دست خانواده باعث می شود که دیگر قوام، استحکام و تداوم خانواده در ازدواج نباشد و این ازدواج نمی تواند هویت خانواده را بازتولید کند. دولت باید زمینه ی فعالیت خانواده را فراهم کند ولی این کار را انجام نمی دهد، بلکه به علت برخورداری از منابع مالی و مشروعیت در این زمینه بازیگری می کند.
*گروه پژوهش های خبری
پژوهش** 9292**2054
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
03/02/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها