واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: بحران اوکراين و جايگاه ايران در تعاملات آتي روسيه و امريكا
اساس و بنيان ائتلاف ها و دوستي ها در نظام بين الملل، موقتي است و بر پايه منافع صورت مي گيرد. در نتيجه ايران نه تنها نبايد به هيچ كشوري در نظام بين الملل اتكاء كند، بلكه بايد به افزايش توان خود در راستاي دستيابي به منافع ملي و تامين امنيت ملي بيانديشد.
وقوع بحران اوکراين و تيره شدن روابط روسيه و امريکا، يکبار ديگر مباحث مربوط به مناسبات تهران و مسکو را در اولويت قرار داده است. در اين بين برخي گمان مي کنند که اين تيرگي مي تواند سرآغاز روابط پايدار ايران و روسيه باشد و برخي ديگر معتقدند که اين مسئله هيچ تاثيري بر روابط ايران و روسيه ندارد و مناسبات تهران و مسکو بر اساس مولفه هاي جغرافيايي و همکاري هاي دو جانبه تعريف مي شود. ايران به لحاظ موقعيت ژئوپلتيكي خود، ذاتا يك كشور بين المللي محسوب مي شود. لذا هم بر تحولات بين المللي تاثير مي گذارد و هم از وقايع جهاني تاثير مي پذيرد. با اين تفاسير ايران هم بر روابط ساير كشورها تاثير مي گذارد و هم از روابط آنها متاثر مي گردد. بر اين اساس طي سال هاي گذشته، روابط روسيه و آمريكا يكي از عرصه هايي بوده كه همواره متغير ايران از وزنهي تاثيرگذاري زيادي در آن برخوردار بوده است. به نحوي كه همواره نه تنها ايران از روابط امريكا و روسيه تاثير پذيرفته، بلكه بر روابط آن دو نيز تاثير گذاشته است. در اين بين با توجه به اينكه روابط مسكو و واشنگتن طي يك سال اخير بهبود يافته، لذا يكبار ديگر مسئله ايران در روابط اين دو كشور مطرح شده است. به نظر مي رسد در آيندهي روابط روسيه و امريكا، دست كم سه سناريوي كلي وجود داشته باشد كه مطابق با هر يك از آنها، جايگاه ايران نيز دگرگون مي شود. اين سناريوها عبارتند از: 1. مشاركت استراتژيك: مطابق با اين سناريو، روابط روسيه و امريكا به بهترين حالت ممكن خواهد رسيد. سرفصل آغاز اين سناريو، گسترش روابط اقتصادي ميان دو طرف است كه مي تواند به مشاركت استراتژيك در خصوص مسائل عمدهي جهاني منجر شود. اين سناريو كه در گذشته از سوي ديميتري مدوديف و باراك اوباما، روسا جمهور روسيه و امريكا پيگيري مي شد، با چالش هاي بسيار زيادي مواجه است و عملي شدن آن در سال هاي نزديك، تقريبا نامحتمل به نظر مي رسد. در اين سناريو، ايران كاملا وجه المصالحه دو قدرت بزرگ قرار مي گيرد. در واقع امكان دارد امريكا و روسيه براي دست يافتن به مقاصد و اهداف بلندمدت خود، حتي در مورد ايران دست به معاملهاي بزرگ نيز بزنند. 2. جنگ سرد جديد: در اين سناريو، روابط دو كشور آنچنان سرد و تيره مي گردد كه يادآور بازگشت به دوران جنگ سرد شود. روابط روسيه و امريكا در اواخر دوره رياست جمهوري بوش، به سمت اين سناريو در حركت بود. در حال حاضر که بحران اوکراين به اوج خود رسيده نيز چنين گرايشي در روابط مسکو و واشنگتن ديده مي شود. به نظر مي رسد هم در آمريكا و هم روسيه، همچنان جنگ سرد طلبان مترصد فرصتي هستند كه روابط مسكو و واشنگتن را تيره سازند. مطابق با اين سناريو، ايران از نقش بسيار مهمي در روابط امريكا و روسيه برخوردار مي شود. زيرا در چنين حالتي روس ها سعي مي كنند به مانع تراشي در برابر ايالات متحده امريكا بپردازند و به همين سبب نيز ايران مي تواند شريك قابل ملاحظهاي براي مسكو باشد. 3. همكاري تاكتيكي و منازعات محدود: بر اساس اين سناريو، روسيه و آمريكا در بسياري از موارد مهم به همكاري با يكديگر مي پردازند و در عين حال، منازعات خود را به خصوص در مباحث امنيتي و مسائل مرتبط با حوزه نفوذ يكديگر حفظ خواهند كرد. در واقع روابط روسيه و آمريكا ميان درجه اي از همكاري تاكتيكي و منازعات محدود در نوسان خواهد بود. در اين سناريو نيز ايران از جايگاه قابل ملاحظهاي در روابط روسيه و آمريكا برخوردار مي شود. با توجه به موقعيت منحصر به فرد ايران از لحاظ ژئوپلتيكي، ژئواستراتژيكي و ژئواكونوميكي، ضروري است كه سياست خارجي اين كشور بر پايه حفظ منافع و امنيت ملي، در تعامل با دنياي خارج شكل گيرد. در اين بين بديهي است كه هر چه بر توان ايران در عرصه ها و ابعاد مختلف قدرت نظير نظامي، اقتصادي، فرهنگي و ... افزوده گردد، ميزان نفوذ و تاثيرگذاري سياست خارجي جمهوري اسلامي نيز افزايش خواهد يافت و بالعكس. همچنين بايد در نظر داشت كه اساس و بنيان ائتلاف ها و دوستي ها در نظام بين الملل، موقتي است و بر پايه منافع صورت مي گيرد. در نتيجه ايران نه تنها نبايد به هيچ كشوري در نظام بين الملل اتكاء كند، بلكه بايد به افزايش توان خود در راستاي دستيابي به منافع ملي و تامين امنيت ملي بيانديشد. زيرا تنها در اين شرايط است كه منافع و امنيت ايران حفظ مي گردد و دستخوش تحول و دگرگوني در تعاملات آتي روسيه و امريكا نمي شود.
نویسنده : شعيب بهمن
منبع : جوان آنلاين
تاریخ انتشار: 29 فروردين 1393 - 13:55
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]