واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
آتش سرد گلخنها به جان گرمابههای سنتی
زمانی آتش گلخنها آب گرمابههای سنتی را داغ میکرد و مردم با حضور در این اماکن خستگی یک هفته را از تن میزدودند اما امروز دیگر استخر، سونا و جکوزی موجب شده که دیگر گرمابهها رونقی نداشته باشند و شاید فقط به دیده برخی اماکن تاریخی به آنها نگریسته شود.
خبرگزاری فارس - زهرا زنگنه؛ روزگاری برای خودشان برو بیایی داشتند، بازار آبگرمکنهای نفتی داغ بود گرچه به سختی آب را گرم میکرد اما رونق و طرفداران بسیاری داشت. آخر هفتهها حمامهای عمومی شلوغ و دود بخارشان به راه بود زنان، مردان و کودکان بقچه به دست راهی این مکانها میشدند تا دلی از عزا درآورند و آلودگی یک هفتهای خود را از تن بشویند. حمامهای عمومی به لحاظ معماری غالباً دارای در ورودی پیچداری بود که به رختکن منتهی میشد. صندوقدار حمام در گوشه رختکن بساط خود را پهن میکرد و مسئول دریافت ورودی از مشتریها بود، رختکن به اتاق سرد یا «بیت اول» منتهی میشد اتاقی که دارای حوضهای آب گرم بود و به بیت الحراره و یا حجره داغ وصل میشد که در آن نیز حوضی پر از آب گرم وجود داشت. دمای آن به حدی بود که بدن انسان توان تحملش را داشت و کف این اتاقها از سنگ مرمر پوشیده میشد تا نظافت آن به آسانی صورت بپذیرد. معمولاً در ساخت حمامها از آجر، سنگ و مرمر استفاده میکردند چراکه این مواد به خوبی در مقابل آب مقاومت میکنند. در پشت حمام گرمخانهای وجود داشت که آب را در دیگهای بزرگ مسی به جوش میآورد. در گرمابهها عدهای امرار معاش میکردند و حضورشان در رونق گرمابه موثر بود، «تونتاب» نگهداری و نظافت حمام را بر عهده داشت، دلاک نیز فردی بود که با کیسهکشی و شستوشوی افراد روزگار میگذراند، مشتمالچی و پادو نیز از افراد دیگری بودند که در گرمابههای قدیمی به امرار معاش میپرداختند البته این افراد در حال حاضر هم چراغ برخی گرمابهها را روشن نگه داشتهاند. کیسه، مشربه، لیف، تاس، سفید آب، لنگ، سنگ پا، حنا، سرشور، سدر، کتیرا، آینه و ... از جمله وسایلی است که در گرمابهها مورد استفاده قرار میگرفتند، گرچه برخی از این وسائل در حال حاضر هم در حمامهای خانگی کاربرد دارند. حنا بستن داماد در شب عروسی و شستوشوی گرد و غبار از روی عزادارانی که در تاسوعا و عاشورا به سوگواری میپرداختند از دیگر فعالیتهایی بود که در گرمابهها و حمامهای عمومی انجام میشد. لنگ کنار حمام و یا سر در آن نشان از حمام و گرمابه بود و همه با دیدن آن پی به ماهیت مکان میبردند. مدتهاست از آن روزها میگذرد و انگار سایه مدرنیته و تکنولوژی بر گرمابهها و حمامها گسترده شده است و کمتر کسی به سراغ حمامهای عمومی میرود. افزایش جمعیت، شلوغی و توجه بیشتر به بهداشت تا حدودی رونق این مکانهای عمومی را کاهش داده است. در گذشته تعداد گرمابههای قم زیاد بود اما برخی از آنها در حال حاضر به جرگه آثار میراث فرهنگی شهر پیوستهاند و به نوعی مکانی برای بازدید تبدیل شدهاند. معاون اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان قم میگوید: حمامهای گذر عشقعلی، حاج عسگرخان، حمام روستای البرز، راهجرد و مظفرآباد از حمامهای قدیمی هستند که در فهرست آثار تاریخی ملی کشور قرار گرفتهاند. عمار کاوسی میافزاید: در حال حاضر گرمابه حاج عسگرخان تنها گرمابه قدیمی فعال استان است که مشتری میپذیرد. روزگاری بخار آب گرمی که از دودکشهای گرمابهها بالا میرفت نشان از رونق و پر مشتری بودن گرمابهها بود در حالی که این روزها تعداد گرمابههای فعال به انگشتان دست میرسد، طرفداران گرمابهها کاهش پیدا کردهاند، مشتری این روزهای گرمابهها مسافران، زائران و گاهی جوانان دیروز هستند که دلشان برای مشت و مال و صفای آن روزها تنگ شده است، اثری از صفهای طولانی منتظر به چشم نمیخورد و تمایل به حضور در این مکانها کاهش پیدا کرده است. پس از این که خانهها از گاز شهری و لولهکشی آب برخوردار شدند و صنعت و تکنولوژی پای حمام را به خانهها باز کرد گرمابهها و حمامهای نمره از رونق افتادند گرچه هنوز هم مشتری و طرفداران کمی دارد اما خبری از حال و هوای آن روزها نیست. *** مدیر گرمابه فرهنگ میگوید: نوع گرمابه در رونق آن موثر است، توجه به بهداشت در گرمابهها از اهمیت بالایی برخوردار است. حمیدرضا بیتا میافزاید: این گرمابه با توجه به شرایط مطلوب هنوز هم مشتریهای خود را دارد، روزهای تعطیل تعداد مشتریها افزایش پیدا میکند. زائران و اهالی قم از هر قشر و طبقه فرهنگی مشتری حمامهای نمره هستند حتی گاهی علاوه بر افراد مسن جوانان نیز برای استفاده از فضای سنتی سری به گرمابه میزنند. هنوز گرمابههایی در سطح شهر فعال هستند اما به طور حتم مانند گذشته رونق و شکوه ندارد چراکه اکثر افراد ترجیح میدهند از حمامهای خانگیشان بهره ببرند و آبی به تن بزنند، برخی افراد مسائل بهداشتی را مهمترین علت عدم مراجعه به این مکانها میدانند و در مقابل عدهای که طعم گرمابههای گذشته را چشیدهاند از طرفداران این حمامها هستند و سالی چند بار سری به این حمامها میزنند. سونا، جکوزی و مراکز ماساژ چنان رونقی دارند که دیگر به گرمابهها و خزینههای قدیمی اجازه خودنمایی نمیدهند و جای خود را در میان اقشار جامعه باز کردهاند. برخی از گرمابهها میتوانند از لحاظ توریستی و گردشگری مفید بوده و بیننده و توریست جذب کنند؛ طبق گفته معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم در حال حاضر اکثر حمامها و گرمابههای قدیمی تخریب و بازسازی شدهاند و در صورتی که بخش خصوصی پا به میدان بگذارد میتواند نقش موثری در صنعت گردشگری و افزایش توریست داشته باشد. روال زندگی همین است «هر گاه نو به بازار میآید کهنه دل آزار میشود» زمانی گرمابه و حمام نمره جذابیت و علاقهمندان بسیاری داشت اما حالا تنها عدهای معدود و کسانی که طعم آن را چشیدهاند شوق رفتن به آنجا را دارند گرچه از نظر پزشکی نیز ثابت شده که این گرمابهها و مشت و مال و ماساژ نقش موثری در سلامتی افراد دارد و میتواند کارساز باشد. انتهای پیام/78008/م40
93/01/20 - 10:06
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]