واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: مذاكرات وين در سايه بيم و اميد
دومين مذاكرات ايران و گروه 1+5 در وين براي توافق تفصيلي و تعيين جزئيات راه حل جامعي كه سه ماه پيش در ژنو كليات آن مقرر شد، در حال برگزاري است و نتايج كلي گفتوگوهاي ظريف و اشتون را «سازنده» توصيف كردهاند. چهار محور اصلي اين دور از گفتوگوها، «بررسي موضوعات غنيسازي، رآكتور آب سنگين اراك، همكاريهاي صلحآميز هستهاي و رفع تحريمها» عنوان شده است. در ميان محورهاي چهارگانه فوق، دو محور نخست به مطالبات غرب براي محدودسازي فعاليتهاي هستهاي كشورمان مربوط ميشوند. مواضع غرب تا كنون در اين زمينهها، تبديل كردن دامنه و حتي كميت فعاليتهاي غنيسازي به حداقل ممكن و تغيير دادن روندي است كه براي كار عادي رآكتور اراك طراحي شده است. اساساً الزاماتي كه امريكا براي كشورمان در توافق جامع نيز درنظر دارد، از جمله به همين موارد مربوط ميشود. البته عدم توقف فعاليتهاي هستهاي، وعدهاي است كه بارها توسط تيم هستهاي بر آن تأكيد شده است و با توجه به سير تحولاتي كه در هفتههاي گذشته و بعد از دور نخست مذاكرات وين روي داده است، به نظر ميرسد كه درجه الزام ناشي از اصرار بر محدودسازي خواستههاي گروه 1+5 (و به تعبير بهتر، خواستههاي امريكا) در اين زمينهها، افزايش يافته و بار رواني جدي آن را ميتوان از بيانيه اخير دو سوم نمايندگان مجلس استنباط كرد. در واقع، غنيسازي (به ويژه نوع، حجم، سطح و مكان آن) در كنار رآكتور آب سنگين اراك كه با توليد پلوتونيم همراه است، قدر مشترك برنامه هستهاي كشورمان در راهبردهاي غرب محسوب ميشوند. گزينش دو موضوع مذكور به عنوان محورهايي كه توافق جامع به حل و فصل بلكه تفاهم طرفين راجع به آنها بستگي داشته باشد، به صورت دقيق به راهبردهاي طرف مقابل باز ميگردد و البته به نظر ميرسد كه ديپلماسي هستهاي نيز با درك حساسيت آنها، زيادهخواهي طرف مقابل را مدنظر دارد. اما نكته اينجاست كه ايران براي ادامه روند بهرهگيري از انرژي هستهاي براي تأمين نيازهاي امروز و آينده خود، به همه سانتريفيوژهاي موجود نياز دارد و نيازهاي ملي در اين زمينه بايد بر مبناي نگاه راهبردي توسعه «درونزا» و «برونگرا» تعريف و تعيين شود. اينكه چه نوع محدوديتي ميتواند غرب را به تفاهم در وين برساند، موضوع پيچيدهاي است كه با ابهامات زياد روبهرو بوده و از اين رو، طرفين گفتوگوهاي جاري نيز تصريح نمودهاند كه توافق در اين مرحله، خارج از انتظار است. اما در مقابل، دو محور از مطالبات ايران هم كاهش تا لغو تدريجي تحريمها و تضمين بهرهگيري از فوايد انرژي هستهاي صلح آميز يعني همكاريهاي مقرر در بند 2 ماده 4 ان. پي. تي. است؛ محورهايي كه هم در گذشته و هم در دوره اجرايي شدن توافق ژنو نيز با چالشهاي متعدد مواجه بوده است. هنوز تحريمهاي يكجانبه غرب با حمايت شبكهاي از نظامي بينالمللي وابسته به امريكا، در حال اجراست و بر بار تمديد و تقويت آنها با عناوين گوناگون و در قالبهاي مختلف افزوده ميشود. تحريمهاي شوراي امنيت نيز كماكان باقي بوده و تا كنون امكان پرداختن به نحوه لغو آنها فراهم نشده است. ضمن اينكه بار حقوقي بند 2 ماده 4 ان.پي.تي. از نوع اقتضايي و اختياري بوده، جنبه ايجابي قوي ندارد مگر اينكه ديپلماسي ما بتواند به عنوان مابهازاي الزامات از آن توليد «الزام» غيرقابل گريز براي غرب و «حقوق» تضمين شده براي كشور نمايد. علي ايحال، بخش اول از محورهاي اين دور از گفتوگوها، «بيم»هايي است كه نگراني در رابطه با كيفيت توافق و احتمالات در اين زمينه را حفظ كرده است و بخش دوم، «اميد»ها به ايجاد دريچهاي اساسي در نظام و ساختار تحريمهاي غيرقانوني غرب است كه آن هم خود موانعي ماهوي و شكلي دارد و استمرار خطمشي غرب، اساسيترين مانع محسوب ميشود؛ مانعي كه در نگاه واقع گرايانه، اساساً و لااقل به سادگي برطرف نخواهد شد. از همين رو، با نگاهي به سرجمع محورهاي مذكور و تفاوتهاي موجود ميان رويكردهاي طرفين، طبيعي است كه انتظار توافق در اين دور نيز منطقي نيست، بلكه همچنان، به دورهاي بعدي و گفتوگوهاي آتي نياز خواهد بود. به نظر ميرسد كه تحولات بينالمللي اخير به ويژه بحران اوكراين و واكنشها به عملكرد اشتون در تهران كه به سطح سياست خارجي نيز كشيده شده است، بر روند نتيجه مند نبودن اين گفتوگوها افزوده و خواهد افزود. گفتني است كه قرار است مذاكرات وين با احترام به نوروز، تا 28 اسفند خاتمه يابد. البته احترام به نوروز تنها مادامي حقيقي است كه بر احترام به حقوق و كرامت صاحبان نوروز استوار باشد. اعمال فشار بر ملت ايران در قالب تحريم و محدودسازي كنشگري آزادانه در محيط جهاني، مواجهه آشكار با حقوق و كرامت ملي بوده و به نرم افزارگرايي از نوع نوروزي، سياهي نامشروع بودن اين رويكردها را در هواي بهاري ملت ايران كم رنگ نمينمايد.
نویسنده : دكتر نادر ساعد
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: 27 اسفند 1392 - 20:32
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 119]