تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1814795042
مسجد جامع زنجان نمایشی از معماری قاجار
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
مسجد جامع زنجان نمایشی از معماری قاجار زنجان - ایرنا - مسجد و مدرسه جامع زنجان نمایشی تمام عیار از معماری دوره قاجار و تاثیر این حکومت بر شهر زنجان است.
به گزارش ایرنا، مسجد و مدرسه جامع معروف به مسجد سید در قلب بافت تاریخی شهر قرار گرفته است.
این مسجد از ظلع غربی با بازار قیصریه و از ضلع شرقی با معبر موصوف به کوچه سید و از جبهه شمالی با خیابان امام و سبزه میدان در ارتباط است.
قبل از احداث خیابان امام کنونی سر درب این مسجد به فضای بازی که در مقابل دارالحکومه به عنوان میدان شهر مطرح بوده، اشراف داشته است و هم اکنون ورودی اصلی آن محسوب می شود.
ورودی غربی، مجموعه را با مرکز تجاری قیصریه و ورودی شرقی آن، با بافت مسکونی مرتبط است.
مجموعه مسجد و مدرسه سید توسط عبدالله میرزا دارا پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار در هنگام حکمرانی در زنجان در سال ١٢4٢ هجری قمری احداث گردیده است و بر اساس مدارک و اسناد سال مزبور مربوط به اختتام آن است.
هیچگونه افزایش مجموعه و الحاقات در دوره های بعدی در این مسجد مشاهده نمی گردد.
مجموعه تاریخی مسجد و مدرسه سید یکی از بناهای ارزشمند داخل شهری است، این مسجد بر اساس پلان مساجد چهار ایوانی ساخته شده است و طبق معمول، ایوان ورودی مقابل شاه نشین گنبد دار قرار داده شده است.
مساجد با سبک چهار ایوانی در پی تحولات مهمی که در طرح مساجد ایران پایه گذاری گردیده با الهام از معماری دوران پارتی ˈکاخ هترهˈ پدیدار گشته و به اعتباری مسجد جامع زواره و به قولی دیگر مسجد جامع اصفهان از نخستین مساجدی است که به این سبک ساخته شده اند.
این سبک علاوه بر اینکه در طرح مدارس علمیه و کاروانسراها معمول گردیده با نوردیدن مرزهای ایران، در کشورهای اسلامی اهل سنت و جماعت مورد استقبال واقع شده، به طوری که در مساجد مزبورهر یک از ایوان های چهارگانه به یکی ازمذاهب اربعه، جهت مذاکره و تعلیم و تعلم علوم دینی مربوط به خود اختصاص یافته است.
آنچه که در صحن مسجد بیشتر از همه خود نمایی می کند ایوان های چهار گانه است که در چهار ضلع آن به قرینه جای گرفته اند.
ایوان جنوبی در حد فاصل شبستان گنبد دار و صحن قرار گرفته و شبستان های زنانه و مردانه را به طور قرینه تقسیم می نماید و با عنایت به فلسفه وجودی ایوان که نقش ایجاد تعادلی هوای داخل و خارج شبستان ها را دارد، ورودی فضای مزبور در آن قرار گرفته است.
ایوان جنوبی، همانند سه ایوان دیگر در دو طبقه اجرا شده که احداث طبقه دوم به منظور خنثی نمودن رانش طاق ایوان در حل مسایل استاتیکی ضروری بوده است.
گردش طاق نماها در سطوح جانبی ایوان ماهرانه طراحی شده و سایه روشن فضا با پیش و پس روی اندان های آن تامین گردیده است.
ایوان جنوبی دارای 6٠/٧ متر و عرض ٣٠/6 متر عمق و باهره چینی ١١ متر ارتفاع دارد.
سطوح کلی این ایوان با استفاده از کاشی های ختایی تزیین گردیده، در داخل طاق نماها کلمات الله، محمد(ص)، علی(ع)، به خط کوفی معلق به رنگ مشکی با زمینه نارنجی است و بالای آن را کتیبه طویلی به خط ثلث خفی زینت داده است.
متن کتیبه خطبه ای است که با نام فتحعلی شاه قاجار آغاز شده و با نام بانی آن عبدالله میرزا دارا ختم می گردد.
از نوار فوقانی کتیبه تسمه کشی های تزیینی سقف آغاز شده و به نوبه خود به قسمتی از شمسه ختم می گردد، اضلاع شرقی و غربی در این ایوان مزین به نقشهای لچک و ترنج است و بر طبق معمول بناهای دوران قاجار رنگهای زرد و مشکی بر سایررنگها غلبه دارد.
پخی ایوان در نما با تکراری از کاشی با نقش هندسی پوشانیده شده و فیلپوش ایوان و سطوح جانبی با نقوش اسلیمی و تکرار موتیف های ترنجی زینت داده شده است، آنچه که بیشتر از همه خود نمایی می کند، نقش سمبلیک درخت زندگی در دو طرف ایوان است، که این نقش یکی از موتیف های شناخته شده در هنر ایرانی است.
صحن این مسجد همانند سایر مسجدها چهار ایوانی به شکل مربع مستطیل بوده و دارای 4٨ متر طول و ٣6 متر عرض می باشد.
بر اساس مدارک متقن در وسط این صحن یک واحد حوض بوده و گرداگرد آن را به استثنای جلوی حجرات و شبستانها، باغچه های پر گل و گیاه پوشانیده شده بود.
در سال ١٣4٠متولیان مسجد برای جلوگیری از گسترش رطوبت حاصله از درختان و باغچه به محدثات، که این فکر و تصمیم به دلایل عدیده اشتباه بوده است نسبت به برچیدن فضای سبز مسجد اقدام نموده اند سپس متولی مسجد دوباره در سال ١٣6٨ باغچه ها را به صورت محدود احیا کرده است.
در سمت شرقی و غربی این صحن به طور قرینه ١6 واحد و در جبهه شمالی 6 واحد حجره جهت طلاب علوم دینی قرار گرفته، حد فاصل حجرات، عرض پایه ها ٩٢ سانتی متر قابل اندازه گیری است.
این فضاها از دو قسمت ایوان و حجره تشکیل یافته عرض ایوان 4٠/٣ متر و عمق آنها در حجرات سمت شرقی و غربی صحن 65/١ و در حجرات شمالی ٨٠/١ متر اندازه گیری می گردد، در پشت ایوان فضای حجره قرار گرفته و هر کدام از آنها دارای 4٠/٣ متر عرض و 5٠/4 متر طول دارد.
سقف این فضاها بسیار زیبا و با استفاده از قوسهای جناغی اجراء گردیده، روش کار بدین ترتیب است که در طول 5٠/4 متر سه واحد تویزه جناغی از ارتفاع 5/٢ متری از رقوم کف اجراءشدهوحد فاصل تویزه ها با عنصر طاق پر شده است.
در راستای طاق و تویزه ها در جان جرزهای طرفین حجره ٨ ردیف رفچه در دو طبقه ساخته شده و در هر حجره در مجموع دارای ١6 واحد رفچه است.
نور این فضاها از دو پنجره موجود در طرفین در ورودی تامین می شده و پنجره های موصوف در اوایل پهلوی به دلایل نامعلومی با استفاده از مصالح بنایی کور و سپس در جریان مرمت مسجد باز شده است.
در مجموع با توجه به سایه روشن داخل حجرات، تناسبات محسوس در عناصر و اندامهای بنا، فضای لازم را جهت تعلیم و تعلم علوم دینی القا می نماید.
سقف ایوان کلیه حجرات با استفاده از مقرنس کاری گچ تزیین گردیده که در بعضی از حجرات فرو ریخته است، فیلپوشکلیه حجرات با کاشی های ختایی به سبک کار دوران قاجار و منقوش به نقوش اسلیمی و گل و بوته در تنوع خاص تزیین گردیده دو رنگ زرد و مشکی بر سایررنگ ها غلبه دارد.
طبق معمول مسجد و مدرسه چهار ایوانی، شبستان این مسجد در جبهه جنوبی صحن شامل سه واحد است، شبستان زنانه، شبستان مردانه در طرفین و شبستان گنبد دار در وسط و پشت ایوان قرار دارد.
شبستان های زنانه و مردانه به طور قرینه هر کدام ازچهار ردیف ستون تشکیل گردیده و بدین ترتیب ٢٠ چشمه عرقچین بر گرده ٣6 تویزه قرار گرفته و قوس تویزه ها از نوع قوس خوزی (رومی) است.
در وسط هر شبستان با خالی نمودن قسمتی از جرز جبهه جنوبی یک واحد محراب جای گرفته، تزیین این عناصر را کاشی های سبک قاجار در رنگ های زرد، سیاه و سفید، منقوش به نقش معقل تشکیل داده است.
شبستان گنبد دار، فضایی است به عرض ٩٠/٧ و طول 5٠/٨ متر و بلا واسطه در پشت ایوان جنوبی قرار گرفته و از جهت غربی و شرقی با شبستان های طرفین و از جبهه شمالی با ایوان جنوبی در ارتباط است، بر فراز این شبستان گنبد عظیمی بر جرزهای سنگین به ضخامت ٣٠/٢ متر استوار گردیده، گنبد مسجد از دو نوع دو جداره بوده پا طاق هر دو جداره از ارتفاع 50/١٠ متری از رقوم کف آغاز شده و در رقوم ٧٠/١١ متری پاطاق دو گنبد از یکدیگر مجزا می شوند.
خیز جدار نخستین از رقوم پا طاق ٨/٣ متر با قوس نوع پنج او هفت کند، اجرا شده است و ارتفاع گنبد اصلی (جدار بیرونی) از رقوم پا طاق ١٠ متر قابل اندازه گیری است، به عبارت دیگر ارتفاع گنبد این مسجد 5/20متر از رقوم کف فعلی و قطر آن حداکثر ٧٠/١٢ متر می باشد.
در جهت حل مسایل استاتیکی (نیارش) و هموژه نمودن بنا و خنثی شدن لنگرهای خمشی و نیروهای برشی تاشی از زمین لرزه، حد فاصل دو جدار با استفاده از عنصر چوب کلاف کشی شده است.
گنبد مسجد جامع زنجان از معدود گنبدهایی است که این اندام بدون گوشواره و ترمپه بر روی جرزهای چهارگانه نشسته و در نتیجه تغییر پلان مربع به دایره در ضخامت تکیه گاه و جان گنبد مستهلک شده است.
گنبد مسجد جامع زنجان با کاشی های فیروزه ای پوشانیده شده و در گریو آن سوره مبارکه الدهر به خط ثلث دیدگان را نوازش می دهد و سپس در رقوم بالایی کتیبه تزیینات آن را لوزی های پیوسته و ترنج هایی به سبک معقل با استفاده از کاشی های به رنگ زرد، مشکی، آبی تشکیل داده است.
در انتهای فوقانی بنا علامتی از برنز به شکل گوی که مخروط نازکی بر آن سوار شده پایان گنبد ر ا اعلام می نماید. قابل ذکر است آب انبار و وضو خانه زمستانی مسجد که در سمت چپ هشتی و در اصلی قرار دارد با به کار افتادن شبکه آبرسانی شهری در اواسط دوران پهلوی از حز انتفاع ساقط و از عناصر کاربردی مسجد حذف شده است.
مسجد مدرسه سید ( مسجد جامع زنجان) همانند بقیه بناهای دوران قاجار از نظر مسایل استاتیکی (نیارش) بسیار ضعیف و شکننده است و عدم رسیدگی و رها شدن حفاظت فیزیکی در این بنا مزید بر علت گردیده لاجرم پدیده های مزبور موجودیت این بنا را در خطر جدی قرار داده بود.
با عنایت به ارزش، اهمیت و اعتبار این مسجد از نظر مذهبی، سیاسی و موقعیت اجتماعی در سطح استان بررسی جامع در رابطه با حفاظت فیزیکی آن لازم و ضروری است و به همین جهت سازمان میراث فرهنگی استان زنجان بر اساس مسوولیت های محوله تعمیراتی و حفاظتی آن را به صورت مقطعی تهیه و به اجرای آن همت گماشته است.
7319/596
انتهای پیام /*
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 126]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها