واضح آرشیو وب فارسی:نامه نیوز:
شرق: ژئوپلیتیک جدایی در اوکراین
مدتی است اوکراین از شکافهای عمیقی رنج میبرد، یکی از این شکافها تهدید ورود به جنگ داخلی است؛ همانطور که الان در بسیاری کشورهای جهان در جریان است. مرزهای اوکراین کنونی، شامل مرزهای شرقی-غربی و مرزهای مذهبی، اقتصادی و فرهنگی است و در هر سوی مرز نزدیک به 50درصد مردم این کشور جای دارند.
به گزارش نامه نیوز به نقل از شرق، دولت کنونی (که میگویند از طرف شرقی است) در اعتراضات عمومی از سوی جناح دیگر به فساد و استبداد متهم میشود. بدونشک اتهامات هم درست هستند؛ دستکم بخشی از آنها. چیزی که مشخص نیست این است که دولت برآمده از نیمه غربپسند اوکراین، آیا کمتر از این فاسد و دیکتاتور خواهد بود؟ به هر طریق، سوالی که در پهنه جغرافیای سیاسی مطرح میشود، این است: آیا اوکراین باید به اتحادیه اروپا بپیوندد یا باید روابطش را با روسیه محکمتر کند؟
شاید مکالمه ویکتوریا نولاند با سفیر آمریکا در کییف درباره سیاستهای اتحادیه اروپا چندان غیرمنتظره نبود. در این مکالمه، نولاند بحث اوکراین را بهمثابه نزاعی ژئوپلیتیک میان آمریکا و اتحادیه اروپا (بهویژه آلمان) میبیند. جالب این است که او به اتحادیه اروپا ناسزا میگوید و نه به روسیه.
پیش از تحلیل وضعیت، اجازه دهید به همدلی عمومیای که اینروزها برای همه مردم مهم است، نگاهی بیندازیم. در چند سال گذشته، بحث بر سر کاهش شخصیماندن ارتباطات شدت گرفته است. اما همیشه به گروهی اندک از شهروندان که هدف جاسوسی دولت، بهویژه آژانس امنیت ملی آمریکا، بودهاند، محدود مانده بود. حالا بهنظر میرسد کمبودن سطح امنیت شخصی به افرادی چون خانم نولاند هم رسیده است. هنوز معلوم نیست چه کسی مکالمه او را شنود و در اینترنت پخش کرده است. ولی واقعیت این است خانم نولاند دیگر آنقدر امنیت ندارد که هر چه خواست بگوید، یا دستکم چیزی را که دلش نمیخواهد همه مردم جهان از آن خبردار شوند.
حالا بگذارید ببینیم اصلا ویکتوریا نولاند چه کسی است. او یکی از اعضای گروه نئوکان بود که دولت جورج بوش را احاطه کرده بودند و موفق شد در دولت اوباما هم به حیات سیاسیاش ادامه دهد. همسر او، روبرت کاگان، یکی از شناختهشدهترین نظریهپردازان نئوکان است. سوال اینجاست که چنین فردی در یکی از کلیدیترین سمتهای وزارت خارجه دولت اوباما چه میکند؟ دستکم او و جان کری، وزیر خارجه آمریکا باید نئوکانها را در چنین پستهایی به دولت راه نمیدادند. دوباره باید نگاهی به سیاست نئوکانها در زمان بوش در رابطه با اروپا بیندازیم. دونالد رامسفلد، وزیر دفاع بوش، کشورهای فرانسه و آلمان را «اروپای قدیم» مینامید؛ در مقابل «اروپای جدید» که شامل کشورهایی است که در دخالت نظامی آمریکا در عراق، همراه آمریکا بودند یعنی بریتانیا و کشورهای شرق اروپا و کشورهایی که از شوروی استقلال یافتهاند. به نظر میرسد خانم نولاند همین دیدگاه را دنبال میکند.
بنابراین باید بگویم اوکراین بهانه مناسبی برای تقسیم جغرافیای بزرگتری از انشقاق درونی کشور است. نولاند به آن قول معروف «اضمحلال اوکراین در روسیه» ارجاع نمیدهد. او و همفکرانش اوکراین را متحد ژئوپلیتیک فرانسه/آلمان و روسیه میبینند. کابوس محور پاریس-برلین-مسکو پس از سال 2003 که اوج آن بود (زمانی که آمریکا میخواست در سازمانملل دخالت نظامی در عراق را به تصویب برساند و فرانسه و آلمان با آن مخالفت کردند) حالا این کابوس اندکی تخفیف یافته ولی تنها در ظاهر. چنین اتحادی برای فرانسه/آلمان و روسیه معنایی ژئوپلیتیک دارد. چیزی که در این میان مهم است این ضرورت است که اصرار بر تفاوتهای ایدئولوژیکی تاثیر اندکی بر این اتحاد دارد. شاید بسته به اینکه چه کسی در قدت است، انتخاب ژئوپلیتیک کمی متفاوت شود ولی منافع دراز مدت ملی همیشه در اولویت هستند.
اما چرا محور پاریس-برلین- مسکو با معناست؟ این سوال پاسخهای زیادی دارد. اولین دلیل جایگزینشدن [اقیانوس] آراممحوری با [اقیانوس] اطلسمحوری برای آمریکاست. کابوس روسیه و آلمان این است که جنگ آمریکا-چین به اتحاد آمریکا-چین تبدیل شود. تنها راه نجات آلمان از این کابوس اتحادش با روسیه است. سیاستی که آلمان در قبال بحران اوکراین در پیش گرفته بهخوبی نشان میدهد اولویت این کشور این است که مساله با مشارکت روسیه حلوفصل شود نه بدون آن.
درباره فرانسه، فرانسوا اولاند، رییسجمهوری این کشور میخواهد طوری رفتار کند که آمریکا آن را «اروپای جدید» به حساب آورد. ولی گولیسم از سال 1945 تا به امروز سیاست غرب ژئوپلیتیکی فرانسه باقی مانده است.
رییسجمهوریهایی چون میتران و سارکوزی هم که ظاهرا گولیست نبودند، عملا همین سیاست را دنبال کردند. بنابراین اولاند هم خیلی زود خواهد فهمید که قدرت انتخاب اندکی دارد ولی در چارچوب گولیسم.
گولیسم چپگرایی نیست ولی حاوی این نکته است که بزرگترین تهدید برای نقش ژئوپلیتیکی فرانسه، آمریکا است و فرانسه باید برای حراست از منافع ملی و به هم زدن توازن قدرت به زیان آمریکا، جانب روسیه را بگیرد.
چه کسی برنده این بازی خواهد شد؟ باید منتظر ماند و دید. ولی گویا ویکتوریا نولاند مانند کانوت بزرگ فرمان عقبنشینی داده و بیچاره اوکراین که مجبور است زخمهای داخل کشور را تا جایی که غرب و شرق بخواهند -یا نخواهند- مداوا کند.
1392/12/6
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نامه نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 37]