واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چرایی تکرار آیات
دیدگاه آیت الله مكارم شیرازی درباره تكرار برخی آیات در قرآن سوال : «چرا در قرآن پارهای از آیات تكرار شده و همچنین چرا پارهای از داستان ها در موارد متعدّد آورده شده است؟» پاسخ: « باید توجّه داشت قرآن مجید در مدّت بیست و سه سال بر حسب موقعیّتها و حوادث و پیشامدهای مختلف نازل شده است. قرآن یك كتاب خشك قانونی و یا یك كتاب كلاسیك نیست كه قوانین و مسائل علمی را بطور دستهبندی شده بیان نماید. قرآن كتاب ارشاد و تبلیغ و هدایت است و هدف آن این است كه حقایق زندگی انسانی و دستورات لازم برای رسیدن به كمال انسانی را بیان كند و از راه نفوذ در روح و افكار مردم و موضع قوانین اجتماعی صحیح، جامعهای به وجود آورد كه كمال مادّی و معنوی را دارا باشد. برای تأمین چنین هدفی، قرآن مجید درباره تمام موضوعات مورد لزوم سخن گفته است. قرآن تدریجاً و در حوادث مختلف و برای پاسخگویی به نیازهای گوناگون در طول 23 سال نازل شده است. امّا در مورد تكرار در قرآن به دو نوع تكرار برمیخوریم: 1- تكرار پارهای از تاریخها؛ 2- تكرار پارهای از آیاتی كه بیان كننده «واقعیّت خاصّی» است.در مورد داستانهای تاریخی باید توجّه كنید كه هدف اساسی قرآن از ذكر تاریخ گذشتگان، توجّه دادن مردم به قوانین مسلّم زندگی است كه بر زندگی انسانهای پیشین حكومت داشته است.قرآن میخواهد مردم را با این قوانین آشنا كند و آنها را توجّه دهد كه علل ترقّی و پیشرفت و یا انحطاط جوامع و ملل گذشته چه بوده است؟ خودداری آنها از قبول دعوت پیامبران چه نتایج خطرناكی به بار آورده و رواج ظلم و ستم با آنها چه كرده و كدام عامل بود كه آنها را به انقراض و سقوط كشانید و بالاخره نقاط ضعف و قوّتشان چه بوده است؟قرآن در داستانها، مردم را به این قوانین و حقایق متوجّه ساخته و همچنین عاقبت نافرمانی افراد گردنكش و جبّار را نشان داده است.هدف اساسی قرآن از ذكر تاریخ گذشتگان، توجّه دادن مردم به قوانین مسلّم زندگی است كه بر زندگی انسانهای پیشین حكومت داشته است.همین حقیقت ایجاب نموده كه قرآن سرگذشت جوامع گذشته را زیر و رو كند و جنبههای مختلف آن را نشان دهد. بنابراین، اگر قرآن در موارد مختلفی مثلاً از «بنی اسرائیل» و یا «آفرینش آدم» سخن میگوید، در هر مورد به قسمت و فراز خاصّی از این موضوع اشاره میكند و میخواهد در هر مورد، مردم را به نكته خاصّی توجّه دهد كه در مورد دیگر به آنان توجّه نداده است.این حقیقتی است كه با دقّت در داستان های قرآن به دست میآید.در موارد دیگری كه پارهای از آیات قرآن تكرار شده، مثلاً تكرار آیه شریفه «فَبِاَی آلاَءِ رَبَّكُمَا تُكَذِّبَانِ» در «سوره الرّحمن» باید توجّه داشت این تكراری برای نتیجهگیری از تأثیر خاصّ روانی در روحیّه خوانندگان و شنوندگان قرآن است. خدا وقتی برای بیدار ساختن روح و فكر یك جمعیّت سخن میگوید گاهی بر روی موضوعاتی كه جنبه روانی و عاطفی خاصّی دارد تكیه میكند و آن را تكرار مینماید؛ مثلا، در همین سوره «الرّحمن» خداوند در مقامشمردن نعمتهای مهمّی است كه در آفرینش انسان و تشكیل جامعه و تمدّن انسانی و ادامه آن، نقش اساسی دارد و همچنین در این سوره نعمتهای بزرگی بیان میشود كه در زندگی جهان دیگر برای انسان فراهم شده است، خداوند در خلال شمردن این نعمتها كه به منظور تحریك عواطف بشر است، آیه «فَبِاَی آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» را تكرار میكند و از این راه در خلال شمردن این نعمتها حسّ حقشناسی انسان را بیدار میكند و او را به خضوع در برابر حقیقت وا میدارد و وجدان و عواطفش را تحریك میكند. بنابراین، این نوع تكرار هم در جای خود از نظر ارشاد و هدایت لازم است و مخلّ به فصاحت و بلاغت قرآن نیست، بلكه از محسّنات كلام نیز به شمار میرود؛ زیرا موجب تأكید و تأثیر بیشتر میگردد.این قبیل تكرار در ادبیّات فارسی و عربی فراوان است و شواهد بسیاری از قصاید عرب در دست است كه مشتمل بر تكرار یك «بیت» و یا یك «مصراع» و یا یك «جمله» میباشد.از جمله در قصیدهای كه «عدَّی بن ربیعه» دایی «إمْرء القِیس» در مرثیه برادرش «كُلیبْ» سروده است، جمله «عَلی أنْ لَیْسَ عِدْلا مِنْ كَلیبْ» بیست مرتبه تكرار شده است. در اشعار ادبای بزرگ فارسی زبان نیز نمونههای زیادی دارد. تنظیم: گروه دین و اندیشه - مهدی سیف جمالیمنبع: رسا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 428]