واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
بهترین پژوهش برای شناخت جامعه مراسم رونمایی از کتاب «درآمدی بر اسطورهشناسی» اثر بهمن نامورمطلق، روز چهارشنبه دوم بهمن، در تالار امیرخانی خانه هنرمندان ایران با حضور علی عباسی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، امیرکاووس بالازاده عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، بهار مختاریان عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان و نویسنده کتاب برگزار شد. اجرای این جلسه را حمیدرضا شعیری، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به عهده داشت.
اسطوره، خرافات نیست این رونمایی با سخنان شعیری در باب اهمیت اسطوره در زندگی بشر و حتی زندگی امروز انسان و خلق اسطوره های جدید در هر روز و در هر ساعت و فروریختن اسطوره های پیشینی یا جایگزینی آنها آغاز شد. سپس بهار مختاریان سخنان خود را در دو حوزه نخست، اسطوره شناسی به طور اعم در ایران و دیگری اثر دکتر نامورمطلق بیان کرد. بهار مختاریان ابتدا سوال مهمی مطرح کرد و آن این که ما باید بدانیم در حوزه مطالعات اسطوره شناسی در ایران چه چیزهایی در اختیار داریم؟ پاسخ ناامیدکننده این سوال «هیچ» است. زیرا ما نه با مطالعات 200 ساله اخیر دنیا در باب اسطوره شناسی آشنایی داریم و نه با رویکرد اسطوره شناسان جدید. یکی از ریشه های عدم مطالعات جدی در حوزه اسطوره شناسی این است که اسطوره در ایران یا در داستان های افسانه ای به طوری که علما آن را به شکل تمثیل می دانند، اصلا وارد حوزه مطالعات ایرانی نشده، بنابراین مجالی برای تائید یا رد شدن پیدا نکرده است و این دقیقا برخلاف ماجرای اسطوره در یونان بوده که در دوره های مختلف نظرات متفاوت در باب آن مطرح شده است. رئیس اسبق دانشکده هنر ادیان دانشگاه هنر اصفهان، پس از بیان توضیحاتی در باب چگونگی شکل گیری اسطوره و خرافات نبودن اسطوره ها به مساله تکرار اسطوره ها در بحث های ساختاری پرداخت و سوالاتی را در این باب طرح کرد و گفت: «کدام عامل در زبان و تفکر وجود دارد که باعث تکرار اسطوره ها می شود؟ اگر قرار باشد اسطوره امری بدوی باشد، پس چرا تاکنون باقی مانده است؟ ما هنوز اسطوره هایمان را به اوستا و در نهایت به شاهنامه محدود می کنیم. در حالی که در بحث های پژوهشی دقیق تر متوجه می شویم شاهنامه یک برآورد طولانی از فرهنگ هند و اروپایی و بعد هند و ایرانی است.» از نظر مختاریان، کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی ما را با واقعیت گستردگی نظریات اسطوره شناسانه در دنیا آشنا می کند و جایگاه مطالعات اسطوره شناسی را در نظام نقد ادبی و هنری مشخص می کند و البته تا پیش از این کتاب، هیچ منبع دیگری در این باب نداشته ایم. او همچنین به نظریه دکتر نامور مطلق با عنوان سراسطوره که در این کتاب شرح داده شده، اشاره کرد و گفت: «به نظر من نظریه سراسطوره بسیار ارزشمند است، اما به دلیل آن که هنوز نتوانسته است روی مواد موضوعی و مثال ها خود را نشان دهد، جای کار بسیاری دارد. من امیدوارم دکتر نامور در کتاب بعدی خود در حوزه اسطوره شناسی به این مساله و نشان دادن کاربردهای عملی این نظریه بپردازد، این نظریه بالقوه ویژگی رسیدن به یک تئوری بومی فراگیر در این حوزه را دارد.» نگاه آزمایشگاهی به اسطوره شناسی امیرکاووس بالازاده، سخنران دوم این جلسه بود که ابتدا به جلسات و هم اندیشی های دکتر نامور مطلق در فرهنگستان هنر در باب اسطوره شناسی اشاره کرد که بی نتیجه ماندند در حالی که اگر ادامه دار بودند امروز شاهد آثار بیشتری در این حوزه می بودیم. بالازاده به چند نکته درباره کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی اشاره کرد. نخست آن که: دکتر نامورمطلق در این کتاب، نمی خواهد اسطوره شناسی کند و وارد این بحث نمی شود. بلکه نگاهی آزمایشگاهی به این مساله دارد. از محتوای مطالب برمی آید که کتاب حاصل تدریس نویسنده در این حوزه است، زیرا حتی بعضی از ارجاعات مشخصا به نام دانشجویان ایشان است که رساله هایی در این باب داشته اند. در بخش دوم، او به جایگاه اسطوره شناسی در حوزه تئاتر اشاره کرد و گفت: «من مدرس تئاتر هستم و می دانم چه بسیار نمایشنامه هایی که برای شناخت و درک درست آنها باید به دانش اسطوره شناسی آگاهی داشته باشیم. ولی تاکنون منتقدی با رویکرد اسطوره شناسی به بررسی و تحلیل نمایشنامه ها نپرداخته و این مساله به دلیل نبودن منابع جامع و آکادمیک در این حوزه است و گرچه کتاب های بسیاری در حوزه نقد ادبی و راهنمای رویکردهای آن منتشر شده، اما کتابی که به طور مستقل وارد مبحث نقد اسطوره ای شود، موجود نبوده و این کتاب نخستین منبع در این حوزه است که گرچه قیمت بالایی دارد، ولی باید برای دانشجویان معرفی شود.» اسطوره، نخستین سخن سخنران سوم این جلسه رونمایی، دکتر علی عباسی بود که ضمن مطرح کردن مسائلی در باب اسطوره شناسی، سوالات متعددی از متن کتاب و نگاه دکتر نامور مطلق به موضوعات متفاوت مطرح کرد. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، در صحبت های خود با استفاده از اسلایدهای آموزشی به نظرات ژیلبر دوران اشاره کرد و گفت: «درک ما از اسطوره نظامی پویا از نمادها، کهن الگوها و محرکه هاست (که البته دکتر نامور مطلق به جای لغت محرکه از «قوه» استفاده کرده.) نظامی پویا که با تحریک محرکه ها تلاش دارد به روایت تبدیل شود. اسطوره طرحی اولیه از عقلگرایی است زیرا در جریان گفتار که در آن نمادها به کلمات و کهن الگوها به اندیشه تبدیل می شود، استفاده می کنیم. تفاوت یونگ و ژیلبر نیز در همین نکته است. طبقه بندی نظام ژیلبر بر محرکه ها قرار دارد، در حالی که یونگ پایه نظام خود را روی کهن الگوها (و نه نمادها) می گذارد. زیرا نمادها بی شمارند و کهن الگوها محدود و ژیلبر دوران دریافت تعداد محرکه ها بسیار محدودتر از کهن الگوهاست. محرکه ها موتوری هستند که کهن الگوها را تحریک می کنند. کهن الگوها، الگوهای ثابت جهانی هستند. کهن الگو برای نشان دادن خود به دنبال نماد فرهنگی متناسب خود می گردد. نمی توان طبقه بندی ها را بر نماد گذاشت زیرا نماد متحرک است. برای مثال شاید نماد اوج گرفتن و بالا رفتن در کشوری نردبان باشد و در کشور دیگری هواپیما.» او ضمن اشاره به این نکته که اسطوره یک گفتمان است، ولی با گفتمان های کنونی ما تفاوت دارد، گفت: «اسطوره یعنی سخنی آغازین که سخنان دیگر اکنون از آن تقلید می کنند.» دکتر عباسی به مسائلی مانند ارتباط اسطوره ها با زمان، بحث تک اسطوره ای، خلق شدن یا نشدن آنی اسطوره ها در دنیای امروزی و فرویختن یا فرونریختن اسطوره های پیشین و... نیز اشاره کرد و در همین باب سوالاتی از مولف کتاب و نظرهای انتخابی او داشت. ضرورت آشنایی با اسطوره ها در انتهای جلسه، دکتر بهمن نامور مطلق درباره کتاب خود و نظرات سخنرانان حاضر در جلسه صحبت کرد. او در مقدمه مباحث مرتبط با اسطوره را به دو دسته تقسیم کرد: نخست، اسطوره نگاری که در حوزه خلق ایجاد می شود و اسطوره ها شکل ادبی یا هنری خود را ارائه می دهند و دوم، مطالعات اسطوره ای. او ضمن پاسخگویی به سوالات و مسائل مطرح شده در جلسه گفت: «ما گریزی از اسطوره ها نداریم. اسطوره ها نمایشگر ضمیر ناخودآگاه جمعی جامعه هستند. اگر می خواهید حال و هوای درونی یک جامعه را بشناسید، باید سراغ اسطوره ها بروید. شناخت اسطوره در همه زمان ها لازم است. اسطوره همیشه بوده و همواره نیز خواهد بود و تمام کارکردها و نگرش های ما براساس اسطوره شکل می گیرد. جامعه بدون اسطوره جامعه سرگردان است به همین سبب اسطوره شناسی را از دانش های مهمی می دانند که تبلور آن را باید در ادبیات و هنر یافت. امروزه اسطوره شناسی وارد مطالعات فرهنگی ما شده است و ما از شناخت جنبه های مختلف آن ناگزیر هستیم.» شایان ذکر است کتاب «درآمدی بر اسطوره شناسی؛ نظریه ها و کاربردها» تالیف بهمن نامورمطلق با شمارگان 1650 نسخه در 675 صفحه و به قیمت 33 هزار تومان از سوی انتشارات سخن به چاپ رسیده است. حورا نژادصداقت / جام جم
دوشنبه 07 بهمن 1392 8:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]