واضح آرشیو وب فارسی:جمهوري اسلامي: زير هشت (شرح مفاهيم منتخب ماده 8 قانون رسيدگي به تخلفات اداري)
*تهمت و افتراء در بند 4 ماده 8 قانون رسيدگي به تخلفات اداري:
رعايت آزادي معنوي افراد كه همانند آزادي تن يكي از موهبتهاي الهي و لازمه آسايش عمومي است،عبارت است از اينكه حرمت و شرافت خانوادگي،كاري و اجتماعي افراد مصون از تعرض باشد حق هتك حرمت و حيثيت اشخاص را نداشته باشد.به همين دليل به علت جايگاه بالاي نقش تهمت و افترا در سلب آزادي معنوي افراد در اين نوشتار سعي برآن داريم تا به صورت خلاصه به توضيح و بررسي اين عناوين در بند 4 ماده 8 قانون رسيدگي به تخلفات اداري و ساير قوانين بپردازيم:
الف - پيشينه تاريخي جرم انگاري تهمت و افتراء
از نظر تاريخي مذموم دانستن تهمت و افترا از ديرباز مورد توجه اديان الهي و قوانين موضوعه بشري قرار گرفته و هرگونه تعرض به حيثيت و شرافت اشخاص قابل تعقيب كيفري و مستحق عقوبت اخروي ويا مجازات دنيوي شناخته شده است.كه به عنوان مثال ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
در مجمع القوانين حمورابي و يونان و رم قديم،افتراء و بهتان جرم تلقي شده و مجازات مفتري در بابل در پارهاي از اوقات مرگ بوده است(محمد وليدي-حقوق جزاي اختصاصي)
در اعلاميه حقوق بشر سال 1948 نيز در ماده 12 شرافت و حيثيت و اسم و رسم اشخاص مصون از تعرض شناخته شده است (وليدي-منبع پيشين)
ب- تعريف تهمت و افتراء
در لغت:به معني دروغ بستن به چيزي و بهتان زدن است(لغت نامه دهخدا)
در اصطلاح حقوقي:نيز عبارت است از نسبت دادن صريح صريح عمل مجرمانه بر خلاف حقيقت و واقع به شخص يا اشخاص معين است، به يكي از طرق مذكور، مشروط بر آنكه صحت عمل مجرمانه در نزد محاكم قضايي ثابت نشود.(مير محمد صادقي)
پ - صور تهمت:
ـ افتراء:
تهمت زننده با علم و آگاهي، گناه يا عيبي را به شخصي نسبت ميدهد يعني ميداند كه آن شخص داراي اين عيب نيست و يا اين گناه از او صادر نشده است مع الوصف آن را به او نسبت ميدهد و حتي گاهي خود او مرتكب عمل زشتي شده ولي براي نجات خود از گرفتاري و فرار از مجازات آنرا به ديگري نسبت ميدهد، كه در اصطلاح به آن افتراء گويند.
ـ تهمت (بهتان):
تهمت زننده بدون علم بلكه از روي ظن و گمان چيزي را به شخصي نسبت ميدهد كه در اصطلاح به آن تهمت (بهتان) گويند.
ت - تهمت و افترا در قرآن و اسلام
از ديد اسلام تهمت يكي از گناهان كبيره است. بايد توجه داشت كه تهمت زدن به بي گناه از زشتترين كارهائي است كه اسلام آن را به شدت محكوم كرده است، آيات قرآن و روايات متعدد اسلامي كه در باره اين موضوع وارد شده نظر اسلام را در اين زمينه روشن مي سازد. خداوند در سوره نساء آيه 211 ميفرمايد: ((مَن يكْسِب خَطِيئَةً أَوْ إِثماً ثُمَّ يرْمِ بِهِ بَرِيئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بهْتَناً وَ إِثْماً مُّبِيناً))، كسي كه خطا يا گناهي مرتكب شود، سپس بيگناهي را متهم سازد بار بهتان و گناه آشكاري بر دوش گرفته است.
از ديگر مصاديق بارز آن آيه 38 سوره يونس است كه كه ميگويد ((أَمْ يقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ))آيا شما ميگوييد كه پيامبر (ص)در تبليغ و بيان كلامالله مجيد،چيزي را به دروغ بسته است.
پيامبر خدا صليالله عليه وآله ميفرمايند: ((هر كس به مرد يا زن مؤمن بهتان زند يا درباره او چيزي بگويد كه از آن مبراست، خداوند در روز رستاخيز وي را بر تلّي از آتش نگه دارد تا از حرف خود درباره او برگرد)).
امام صادق(ع) از حكيمي چنين نقل مي كند: ((البهتان علي البريء اثقل من جبال راسيات، تهمت زدن به بي گناه از كوههاي عظيم نيز سنگينتر است!))
ث - اطراف دعواي افتراء
مفتري: كسي كه تهمت و افتراء را به شخص ديگري (مفتري عليه)نسبت داد است.
مفتري عليه:كسي تهمت و افتراء به او نسبت داده شه است.
ج - اركان جرم افتراء
1-ركن قانوني: ماده 923 قانون مجازات اسلاي مصوب 1/2/1392(ماده 697 قانون قديم) ركن قانوني اين جرم ميباشد.كه عنوان ميدارد ((هركس به وسيله اوراق چاپي يا خطي يا به وسيله درج در روزنامه و جرائد يا نطق در مجامع يا به هر وسيله ديگر به كسي امري را صريحا نسبت دهد يا آنها را منتشر نمايد كه مطابق قانون آن امر جرم محسوب ميشود و نتواند صحت آن را ثابت نمايد، جز در مواردي كه موجب حد است، به يك ماه تا يك سال حبس و تا 74 ضربه شلاق يا يكي از آنها، حسب مورد، محكوم خواهد شد.
تبصره: در مواردي كه نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد، هرچند بتواند صحت اسناد را ثابت نمايد، مرتكب، به مجازات مذكور خواهد شد.))
از مفاد ركن قانوني جرم افتراء ميتوان به اين نتيجه دست يافت كه باراي تحقق جرم مذكور سه شرط لازم است:
1-1- منتسب بودن جرم به ديگري
1-2- صريح بودن انتساب
1-3- ناتواني مفتري از اثبات صحت اسناد
2- ركن مادي: اين ركن شامل رفتار فيزيكي مفتري ميباشد. مثل افعال مثبت گذاردن،مخفي كردن و متعلق به غير قلمداد كردن.
3- ركن معنوي: به اين معنا كه مفتري سوءنيت داشته باشد و عمل خود را عالما و عامدا به قصد متهم نومدن ديگري انجام دهد.
چ - مجازات تهمت در دنيا و آخرت
در آخرت:
خداوند در قرآن ميفرمايد: "وَ الَّذينَ يرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانينَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَدًا وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ إِلاَّ الَّذينَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّالله غَفُورٌ رَحيمٌ"؛ "و كساني كه آنان پاكدامن را متهمّ ميكنند، سپس چهار شاهد(بر مدّعاي خود) نميآورند، آنها را هشتاد تازيانه بزنيد و شهادتشان را هرگز نپذيريد؛ و آنها همان فاسقانند، مگر كساني كه بعد از آن توبه كنند و جبران نمايند (كه خداوند آنها را ميبخشد)؛ زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است.
در دنيا:
در قانون مجازات نيز قانونگذار اشعار داشته كه جز در مواردي كه موجب حد(80تازيانه) است، به يك ماه تا يك سال حبس و تا 74 ضربه شلاق يا يكي از آنها محكوم ميشود.
مستنبط از مطالب مرقوم ميتوان اينگونه نتيجه گرفت كه هر گاه كسي اعم از كارمند و غير آن اعمالي خلاف واقع را كه مشمول مصاديق جرم تهمت و افتراء ميشود و آن را به هر طريقي به كسي منتسب نمايد، در صورتي كه كارمند دولتي باشد مشمول مجازات مقرر در ماده 923 قانون مجازات اسلامي (ماده 697 قانون قديم) و بعلاوه تخلف اداري ميشود. و در صورتي كه غير كارمند باشد فقط مشمول ماده 923 قانون مجازات اسلامي(ماده 697 قانون قديم) ميباشد.
رضا پورداود
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جمهوري اسلامي]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]