تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1821051211
خودشناسي پيام مولوى
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: خودشناسي پيام مولوى
در سابق يادآور شديم كه مولوى چنين مىانديشد كه خواست و تقاضاىآفرينش جهان را، خداوند در دل اوليا و انبيا قرار داد و سپس عالم پديدار شد. به اينمسئله نيز اشاره كرديم كه مولوى ضمن اين كه روى حادثبودن جهان اصرار مىورزد، به ازلىبودن انسان اعتراف مىكند، زيرا پيدايش جهان نتيجه خواست و تقاضاى انسانبوده است.
در اين مسئله نيز نمىتوان ترديد داشت كه هرگونه خواست و تقاضا، بدون علم و آگاهى تحققپذير نيست و در اينجاست كه مولوى حقيقت انسان را جز انديشه چيزديگرى نمىداند. او در يكى از ابيات معروف خود با صراحت تمام گفته است:
اى برادر! تو همان انديشهاى مابقى تو استخوان و ريشهاى
شعاع آفتاب سخن
نكته جالب توجه اين است كه در نظر جلالالدين محمد بلخى، حروف واصوات، شعاع آفتاب سخن شناخته مىشوند.
كسى از معنى همين بيت معروف پرسيد و گفت: چرا انسان جز انديشه چيز ديگرىنيست؟ در پاسخ گفت: تو به اين معنى نظر كن كه همان انديشه اشارت به آن انديشهمخصوص است و آنرا به انديشه عبارت كرديم جهت توسّع، اما فىالحقيقه آنانديشه نيست و اگر هست، اين جنس انديشه نيست كه مردم فهم كرده‌اند. ما راغرض اين معنى بود از لفظ انديشه و اگر كسى آن معنى را خواهد كه نازلتر تأويلكند، جهت فهم عوام بگويد كه: الأنسان حيوان ناطق و نطق انديشه باشد؛ خواهى مضمر و خواهى مظهر و غير اين حيوان باشد.
پس، درست آمد كه انسان عبارت از انديشه است و باقى استخوان و ريشه است.كلام همچون آفتاب است. همه آدميان گرم و زنده از او خواهند بود و دائماً آفتاب هست و موجود است وحاضر است و همه از او دائماً گرم مىشوند، الّا اينكه آفتاب در نظر نمىآيد ونمىدانند كه از او زندهاند، اما چون بهواسطه لفظى و عبارتى خواهى شكر و خواهىشكايت، خواهى خير و خواهى شرّ، گفته‌ايد آفتاب در نظر آيد چنان كه تا واسطه حرف و صوت نباشد، شعاع آفتاب سخن پيدا نشود، اگر چه دائماً هست.23
در اين عبارت، مىبينيم كه نه تنها انسان ازلى شناخته مىشود، بلكه سخن نيزازلى است و به واسطه صوت و حرف، شعاع آن ظاهر مىگردد. در كتابى كه تحت عنوان «حكايت شمس» به رشته نگارش درآمده است، اعداد نيز در زمره امور ازلى به شمارآمده است. بخشى از عبارت آن كتاب چنين است:
«گفتمش گوش دار تا دريابى به كمال. اين كلمات را خداوندگار از جانب خويشبيافريد و اين اعداد را هم، و خود از همين روست كه آنان را نهايتى نباشد كه آدمى را همو آنچه را كه نهايت نباشد، روح از ابديت خداوند دارد به يقين، و در نتيجه جاودانهباشد و قديم. و خود، ندانم از چه رو حكما بر اين باور نباشند و گويند: قديم فقط ذاتخداوند است.
من هم چنين گويم و نيز گويم: قديم تواند خلقى كند از خويش اين كه ما ترازويى در كف بنهاديم و قديم خداوندى را با كلمات و اعداد قياس كنيم، امرى باطلباشد و هرگز نتوانيم دانست رتبت در خلقت را. تو را شايد به تمثيل امر روشن شود وديگر حكما را هم. وجود حضرت حق، چون بحر نور باشد موّاج، كه هر لحظه از آنتلألويى تازه بردمد و خلقى جديد بيافريند.
اين موجودات كه در تلألؤ نخست آفرينش باشند، در رتبت به ابديت و خلود مقرب‌تر باشند و به قديم هم تا تلألؤ آخرين در مقام اعلى مثال كلمات و اعداد و آدميانبه خلود تقربشان بيشتر باشد، تا فيل و سنگ و ديگر آيات خداوندى. آيا سخنم دريابىبه كمال؟ با لبخندى از روى رضايت پاسخم بگفت و لب از لب بگشود كه: حال دانم ازچه رو كلمات از تو در گريز باشند. حين كتابت تو را خود آتشى باشد در انديشه كهندانم چه سان تاكنون تو را نسوخته است؟ گفتمش: بسوخته است و اين ميوه پخته كه مىبينى از آن سوخته حاصل شدهاست. ثمره خود از آفتاب باشد و من خود آفتاب سوزانم و نور از او وام گرفتهام.24
در جاى ديگر از همين كتاب، مسئله حادث بودن يا ازلى بودن اعداد به صورتگفتوگو ميان مريد و مراد مطرح شده كه بخشى از عبارت آن گفتگو چنين است:
او را گفتم: اعداد را كه آفريد؟ مرا گفت: اى جوان! چرا پرسش افراد مبتدى مىكنى؟ خود مبرهن است كه اعداد را آدميان آفريدند و تا پيش از آنها، اعداد وجودنداشتند. او را گفتم: اگر چنين است، پس چرا خداوند كريم در قرآن فرمود: «انّ اللهخلق السموات و الأرض فى ستة ايام؟ مگر زمانى كه خداوند آسمانها و زمين رامىآفريد، اعداد هم وجود داشتند كه با آنها شمارش كرده است؟ مرا گفت فىالفور كه: اى جوان! خود مبرهن است كه جهت تقريب اذهان آدميان عدد به كار رفته است.
او راگفتم: اين صواب باشد؛ اما كافى نباشد. ابتدا بايد دانست كه اعداد چون خداوند ازلي‌اند وانسان هم ازلى باشد، چون خداوند، و اين دو ازل آنگاه كه به هستى پا مىنهادند، توگويى از وجود آن يگانه كنده شدند، تا در هستى رسالت به پايان برند و از سر رجعتكنند، بدان دريا. اين دوران اندك خود حبس باشد، مر اين موجودات پاك را.
در اينجاپرسش ديگرى مطرح كرد و آن اين بود كه: اگر اعداد و انسانها ازلى باشند، پس لازمآيد چند ازلى در كنار يكديگر باشند و ما خود دانيم كه هيچ ازلى غير از خداوند نباشد وهيچ ابدى هم. گفتمش: اى پير، همه اغلاط از اينجا خيزد كه آنچنان تقدسى بخشيمكلمات را كه ديگر ياراى تفكر و انديشه را از دست مىدهيم، اما از من بپذير كه ازل خود نه به يك صورت باشد. مگر ندانى كه در آيات خداوندى مكرر بيامده است كه: «فى جنّه خالدون» يا «فىالنّار خالدون»؟ آيا تاكنون انديشيدهاى كه خالد در بهشت ياجهنم را، چه معنى باشد؟
آيا جاودانگى را نه فقط خاصّ خداوند قرار دادهايم؟ پس عذاب جاويد ياآرامش جاويد را چه مفهوم باشد؟ تو خود از من بشنو اين كلام را و با كس مگو كه: پارةتن من جزء من است با اين تفاوت كه از من جدا گشته و در زمان و مكان ديگر قرارگرفته و چون در قيود ناشناخته قرار گرفته، همه استعداد و توانايى مرا به فراموشىسپرده است. اگر پاره تنم را بار ديگر به من متصل كنند، آنها از نو حيات جاودانى يابند؟در اينجا بود كه مخاطب گفت: اى جوان! تو را استاد كه بوده است در اين انديشه كهدارى؟
گفتمش: مرا خود استاد چندى بوده است در طريق، اما كسى چون مرا استاد قحط آيد كه انديشهام، هر انديشهاى را بسوزاند از سوزشى كه در آن نهفته است و پدر، خودبه صواب، نامم را شمس بنهاد.25
ازليت انسان و اعداد
به مقتضاى آنچه در اينجا نقل شد، ديديم كه شمس تبريزى مرشد و مراد مولوىبه ازلىبودن انسان و اعداد باور دارد، ولى در عين حال، آنها را مخلوق خداوندمىشناسد. در اين مسئله نيز ترديد نيست كه آنچه مخلوق است، حادث شناختهمىشود و اين، همان مسئله عمده و بنيادى است كه حكما و فلاسفه در برابر متكلمان اتخاذ كرده‌اند، زيرا حكما و فلاسفه بزرگ، برخلاف متكلمان، جهان را حادث ذاتى مىدانند، اما حادث ذاتى غير از آن چيزى است كه حادث زمانى شناخته مىشود.
حادث ذاتى مسبوق به زمان نيست و از جهت زمان آغاز ندارد، بلكه فقط از جهتوجودى تأخّر در رتبه دارد و به اصطلاح معلول شناخته مىشود. سخن شمس تبريزىنيز در واپسين تحليل، جز آنچه حكما در اين باب گفتهاند، چيز ديگرى نيست. تفاوتسخن او با سخن حكماى الهى فقط در اين است كه او بيشتر به آيات قرآن كريماستدلال كرده است در حاليكه حكما و فلاسفه، با زبان برهان و استدلال منطقى سخنگفتهاند.
شمس در عين اينكه نسبت به حكما و فلاسفه سخنان انتقادآميز مىگويد، خود همواره حكيمانه سخن مىگويد و هرگز برخلاف مقتضاى عقل و برهان موضع نگرفته است. او ضمن اينكه به دانستههاى خود ارج مىنهد، همواره از شنيدن سخن تازهخوشحال مىشود، و برخلاف بسيارى از مردم خامانديش، در ميان عشق و عقلهيچگونه تنافى و تضاد نمىبيند.
در بخشى از كتاب «حكايت شمس» چنين مىخوانيم: «مرا گفت با اينكه به دانستههاى خود سخت ارج مىنهم، اما پيوسته از سخن تازه مرا حلاوت در دل حاصل آيد. بكوش و ترتيب مجو! نخستين بار كه او عشق را به ديارآدميان داد، لشكرش مىبايست مىداد و داد كه آن لشكر دانش بود و آگاهى كه چراغ راه بود. خود عشق هرگاه كه با فرشته خرد و آگاهى توأم شد، عجايب بيافريد در جهان. ندانم چرا حكما را عقيده بر اين است كه فرشته عشق و آگاهى جمع نيايند در يك مكانهرگز؟ كه اين انديشه سخت به خطا باشد.
چرا كه عشق، هرگاه با آگاهى و خرد توأم نباشد، فوران عاطفى كور است كه بالفور سرريز كند و جز ويرانى و تباهى وى را اثر نباشد؛ اما عشق آنگاه كه با خرد قرينگردد، خود جلوههاى عالى و فرّ و شكوه از آن دو در حيات آدميان پديدار آيد.26
ادامه دارد
پي‌نوشتها:
23) فيه مافيه / 186.
24) حكايت شمس، نوشته: محمد حيدرنژاد، چاپ 1376، انتشارات وثقى / 86.
25) همان/ 47 - 46.
26) حكايت شمس / 77.
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]
-
گوناگون
پربازدیدترینها