واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری رسا:
به مناسبت درگذشت صاحب کتاب «الاصول العامه للفقه المقارن»:
سید محمدتقی حکیم طلایه دار «فقهمقارن» در تقریب اسلامی کتاب «الاصول العامه للفقه المقارن» تلاشی براى رسیدن به واقعیت فقه اسلامى و پیشرفت دروس فقهى و اصولى و آزاد شدن از بررسى عاطفى مطالب علمى است تا اشاعه روح تحمل نظریات مخالف و کمتر شدن فاصله بین مسلمانان صورت بگیرد.
به گزارش خبرگزاری رسا، با فرارسیدن روز درگذشت آیتالله سید محمدتقی طباطبایی حکیم از پیشتازان تقریب مذاهب اسلامی، بهانهای شد تا به سیر زندگی علمی ایشان در پرتو تألیفی گرانقدر بنام "الاصول العامه للفقه المقارن" بپردازیم تا بدانیم فعالیت وی چقدر توانسته راهگشای فکری نو، در جهت تقریب مذاهب باشد.
زندگی و فعالیتهای علمی آیتالله حکیم
سید محمدتقى، از عالمان معاصر خاندان طباطبایى حکیم و از استادان حوزه علمیه نجف بود وى در (1301ش) در نجف به دنیا آمد. پدرش سید محمدسعید عالم دین و مدرّس فقه و اصول بود. سید محمدتقى علوم منطق، بلاغت و فقه و اصول را نزد پدر و برادر خود و دیگر اساتیدش خواند و فلسفه و تاریخ را نزد شیخ محمدرضا مظفّر آموخت و دروس عالى فقه و اصول را نزد سید محسن حکیم، شیخ حسین حلّى و سید ابوالقاسم خویى گذراند.
سید محمدتقى حکیم عضو "جمعیة مُنْتدى النشر" (مدرسه عالی علوم دینی) بود و پس از وفات شیخ محمدرضا مظفّر، رئیس دانشکده فقه نجف شد و علاوه بر آن فقه مقارَن، اصول فقه و تاریخ را در آنجا تدریس میکرد. او که در توسعه این دانشکده سهم مهمى داشت از استادان دانشگاه بغداد براى تدریس تاریخ، جامعهشناسى و روانشناسى در دانشکده فقه دعوت کرد و خود نیز در دانشگاه بغداد به تدریس اصول فقهِ مقارَن پرداخت و همزمان مقالات زیادى در نشریات معتبر علمی مصر و بغداد به چاپ رساند.
عضویت ایشان در بسیارى از مجامع علمى عراق و کشورهاى عربى و شرکت در همایشهای متعدد علمی از جمله دانشگاه الازهر در قاهره منشأ تعاملات فراوان علمى وی شد و در آن بر ضرورت تقریب بین مذاهب اسلامى تأکید کرد.
سید محمدتقی حکیم پس از سپری شدن 80 سال از عمر شریفش که عمده آن صرف تحصیل، تحقیق و تألیف به همراه تقوا، ورع و عبادت شد، در صبحدم شانزدهم ماه صفر 1423 هجری قمری مطابق با (1381ش) به دیار باقی شتافت.
«الاصول العامه للفقه المقارن» و پیگیری واقعیت فقه اسلامی
وی تألیفات متعددی در زمینه فقه و معارف اسلامی دارد اما وی توانسته است با توجه به کارکرد و راهکارهای مناسب در حوزه «فقه مقارن» بصورت تطبیقی، آثار حائز اهمیتی را ارائه دهد، در این میان ایشان با تألیف کتاب ارزشمند "الاصول العامه للفقه المقارن" که حاصل سالها تدریس ایشان در دانشکده فقه و دانشکده بغداد است سعى نموده تا مباحث علم اصول را بدون تعصبات بىمنطق و با بیان روش اصولى مذاهب مختلف اسلامى طرح و بررسى نموده است و با دلایل منطقى نظریات صحیح را انتخاب نماید. این کتاب در نوع خود، طرح جدید و سبک تازهاى در بررسى مسائل اصولى است، میتوان در این مسیر به تلاش فکرى ایشان براى نزدیک شدن مذاهب اسلامى اشاره کرد؛ و اگر چه امید بود که بزرگان دیگرى به گسترش این مباحث بپردازند ولى این چنین نشده است. نگاه علمی به مسئله تقریب، بر اساس آنچه که در کتاب اصول فقه مقارن آقای حکیم آمده، دریچهای است که این طلایهدار تقریب آن را گشوده است.
از جمله اهداف نوشتن این کتاب تلاش براى رسیدن به واقعیت فقه اسلامى و پیشرفت دروس فقهى و اصولى و آزاد شدن از بررسى عاطفى مطالب علمى میباشد تا اشاعه روح تحمل نظریات مخالف و کمتر شدن فاصله بین مسلمانان صورت گیرد که از مهمترین آثار آن جلوگیری از تفرقه بین دانشمندان بعضى از مذاهب به دلیل جهل از اصول و مبانى سایر فرق اسلامى است.
آثار مطرح آیتالله حکیم
از آیتالله حکیم کتاب دیگری با همین موضوع بنام "القواعد العامه فی الفقه المقارن" تألیف گردیده و با پیشنهاد حجتالاسلام مبلغی در ایران برای اولین بار چاپ شد تا محققان بیشتر نگاه آیتالله حکیم را در تقریب مذاهب رهگیری کنند.
حجتالاسلام مبلغی رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی میگوید: محققان و پژوهشگران حوزه که فکر علامه محمدتقی حکیم را اندیشه بکری میبینند و یا قواعد فقهی را نیازمند یک پویایی و حرکت بیشتر و شناسایی و استحصال ظرفیت قواعد میدانند و به این ایده اعتقاد دارند، این کتاب را در اختیار بگیرند و ایده او را پیگیری کنند.
از دیگر آثار ایشان میتوان به: الاشتراک و الترادف، قصة التقریب بین المذاهب الاسلامیة، سُنَّة اهلالبیت (علیهمالسلام)، مناهج البحث فى التاریخ و کتاب مالک الاشتر، اشاره کرد؛ از آثار دیگر ایشان یک رساله دکتری در دانشگاه الازهر بنام دلیل "العقل عندالشیعة الامامیة" بوده است که استاد راهنمای آن بود و این رساله در حوزه تقریت مذاهب از اقدامات و تعاملات جدی ایشان است.
«فقه مقارن» در نگاه آیت الله حکیم
تعریف آیتالله حکیم را از فقه مقارن در کتاب "الاصول العامه للفقه المقارن" باهم میخوانیم.
اصول فقه مقارن (مقایسهاى) یا اصول فقه تطبیقى، علمى است که به جمع آورى آرا و مبانى اصولى عالمان مذهب یا مذاهب مختلف اسلامى، به منظور سنجش، ارزشگذارى و گزینش نظر برتر، مىپردازد. علم جمع آورى، بررسى و مقایسه دیدگاههاى فقهى و یا اصولى، از قدیم با عنوان "علم الخلاف" میان فقها و اصولیون مطرح بوده است.
البته برخى معتقدند "علم المقارنه" و "علم الخلاف" با یک دیگر تفاوت دارند؛ در ذیل، به سه نظریه در این باره اشاره مىشود:
1 ـ "علم الخلاف " تنها به گردآورى آراى عالمان مىپردازد، ولى "علم المقارنه" افزون بر آن، به سنجش، ارزش گذارى و انتخاب نظر برتر مىپردازد.
2 ـ در "علم الخلاف" تنها به اختلاف میان عالمان پرداخته مىشود، ولى "علم المقارنه" هم به نظریات اختلافی و هم به موارد اتفاق مى پردازد.
3 ـ در "علم الخلاف" با این پیش فرض به سنجش دیدگاهها پرداخته میشود که نظریات مخالف، رد و از نظریههاى موافق دفاع میگردد، اما در "علم المقارنه" چنین پیش فرضى وجود ندارد و شخص تنها به دنبال کشف حقیقت و نظر برتر است. به نظر مىرسد "علم الخلاف" و "علم المقارنة " یک علم است و این دیدگاهها در حقیقت، مربوط به سیر تحول آن میباشد . (الاصول العامه للفقه المقارن ص 14)
امیدواریم محققان علوم اسلامی بخصوص در «فقهمقارن» بتوانند این مسیر را روشن تر از همیشه بپیمایند.
-------------------------------------------------------
منابع:
دانشنامه اسلامی ذیل عنوان "الاصول العامه للفقه المقارن"
دانشنامه جهان اسلام ذیل عنوان حکیم
کتابخانه الکترونیکی تبیان
- گردآوری: سید مرتضی هاشمی حسینی- طلبه حوزه علمیه مشهد /916/د102/ع
منبع: شبکه اجتهاد
۱۳۹۲/۱۰/۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری رسا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]