واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: "كاسه گرمتر از آش" چگونه ضرب المثل شد؟
هر كس در انجام كاري بيشتر از ذي نفع وذي صلاح و مسئول دخالت وپافشاركند از باب تعريض وتمثيل گفته مي شود : فلاني كاسه گرمتر از آش است و يا به اصطلاح ديگر : كاسه داغتراز آش است .
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، قبلا دراينگونه موارداصطلاح دايه مهربانتراز مادر به كار برده مي شد ولي درعصر قاجاريه واقعه تاريخي جالبي عنوان اين مقاله را مرادف اصطلاح مزبور قرار داده است كه ذيلا به شرح واقعه مي پردازيم :
درزمان سلطنت ناصرالدين شاه قاجار همه ساله يكروز از فصل بهاردر سرخه حصار تهران برنامه آشپزان با حضور شاه وخاندان سلطنت واعيان و اشراف كشور با تشريفات خاص وبرنامه مفصلي كه در مقالات آش شله قلمكار وسبزي پاك كردن در اين كتاب آمده اجرا مي شده است كه تمام امرا و صدورمملكت درپختن اين آش كذايي كار و وظيفه اي بر عهده داشته اند .
يكي سبزي پاك مي كرد ، ديگري خس و خاشاك نخود و لوبيا را مي گرفت يكي ديگر بادنجان پوست ميكند ، يكي هم هيزم زيرديگ مي گذاشت.
خلاصه تمام اعاظم كشور از زن ومرد به كاري اشتغال داشته اند و در پيشگاه سلطان خودرا به نحوي خادم وخدمتگزار جلوه مي داده اند !
يكي ازمواد اساسي برنامه آشپزان اين بود كه چون آش شله قلمكاركاملا طبخ و آماده مي شد آن را در قدح هاي چيني بزرگ و كوچك مي ريختند و به فراخور مقام و منزلت بين وزرا و امرا و رجال وهمسران شاه كه افتخار حضور داشته اند تقسيم مي كرده اند .
آن گاه سفره عريض و طويلي گسترده مي شد . هركس به جاي خود كه قبلا معين شده بود مي نشست و از ظرف مخصوصش با تظاهر به كمال ميل و اشتها تناول مي كرد .
سرانجام هريك از مدعوين موظف بود قدح چيني را پس ازخوردن آش پر از سكه طلا و اشرفي كند و به حضور قبله عالم تقديم دارد ! به قول آقاي دكتر احسان طباطبائي صاحب كتاب چنته درويش كه در رابطه با اين آش مورد بحث مي نويسد :
"... دراينجا بر خلاف مثل معروف ، كه هركس به قدر پولش بايد آش بخورد اتفاقا هيچكس صد يك بلكه هزاريك پول تقديمي آش نمي خورد و اين پول را فقط براي افتخارتقرب به حضور ملوكانه تقديم مي نمودند و گاهي هم ناصرالدين شاه بر سر حال بود و به كسي خيلي لطف و مرحمت داشت واز او احوالپرسي مي نمود ..."
آقاي مرتضويان ضمن شرح اجمالي از جشن آشپزان راجع به ريشه ضرب المثل بالا چنين مي نويسد :
"... رسم چنين بود كه آن شخص پس از خوردن آش ، كاسه خودرا پر از اشرفي كرده نزد شاه بفرستد ."
" با آنكه طبع بلند پرواز بشر زيادت طلب است و به هر جاه و مقامي باشد آرمان جلال و جبروت بيشتري دارد اما در اين روز با آنكه مقام شامخي داشتند آرزو ميكردند پست ترين مقام را داشته باشند وچون كاسه هر كس بزرگتر بود در اين معامله زيادتر پول داغتر مي شد مي گفتند : كاسه از آش داغتر است ."
چهارشنبه 27 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]