محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843369868
به مناسبت سالروز تشكيل شوراي عالي انقلاب فرهنگيدر حسرت انقلاب فرهنگي
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: به مناسبت سالروز تشكيل شوراي عالي انقلاب فرهنگيدر حسرت انقلاب فرهنگي
«انقلاب فرهنگي» در زمانه‌ي ما دچار معضل «حجاب معاصرت» گرديده است؛ تا تبيين مطلوب و راهبردي از انقلاب فرهنگي صورت نگيرد و كارگزار حقيقي و حقوقي «جدي» كه شايسته‌ي انقلاب فرهنگي باشد، مشخص نگردد.
در اين مقال، فرصت و بضاعت، اجازه‌ي طرح پرسش‌ها و پاسخ‌هاي بنيادي در ارتباط با فرهنگ انقلاب اسلامي؛ چالش‌ها و راهبردها، نمي‌دهد. هر چند اين مهم تكليفي بر تمامي دلسوزان انقلاب اسلامي است. هم‌چنين اين نوشته تلاش ندارد عادت مناسبتي در نقد شوراي عالي انقلاب فرهنگي كه هر ساله در سالروز تأسيس نهاد ياد شده صورت مي‌پذيرد را دنبال كند كه اين مهم در چندين مقاله و گفت‌وگوي ارزشمند به مخاطب منعكس گرديده است اما آن چه نويسنده‌ي اين سطور دغدغه‌ي خود مي‌داند، كشف پاسخي براي «درماندگي» فرهنگي كشور است؟
انقلاب فرهنگي
رابطه‌ي فرهنگ با انقلاب منحصر به انقلاب اسلامى نيست، ساير انقلاب‌ها نيز به منظور بقاي خويش با فرهنگ رابطه‌اي مستقيم دارند، فرهنگ «بورژوا» و فرهنگ «سوسياليستي» هر كدام در تثبيت و استمرار انقلاب‌هاي ليبراليستي و ماركسيستي نقش مهمي را ايفا كردند.
از اين رو، انقلاب فرهنگي يعني انقلاب در ارزش‌ها، باورها و رفتارها، آن هم مبتني بر فرهنگ اسلام؛ انقلاب فرهنگي يعني تغيير در پذيرفته شده‌هاي جامعه كه اگر بر محور تعاليم غيرالهي اتفاق افتاده باشد، فرهنگ مادي را تحويل مي‌دهد و اگر بر محور فرهنگ اسلام باشد، فرهنگ اسلامي را تحويل مي‌دهد.
بنابراين اگر فرهنگ را اين گونه تعريف كرديم و اركان فرهنگ‌را هم ارزش‌ها، باورها و رفتارها دانستيم، انقلاب فرهنگي يعني انقلاب در محتواي اين ارزش‌ها، باورها و رفتارها. پس اين مسأله چندان به استدلال نياز ندارد، وقتى كه معناى انقلاب را درست فهميديم و دانستيم كه عامل اصلى ايجاد انقلاب ـ به معناى يك تحول آزادانه و آگاهانه‌ي جامعه ـ تغيير ارزش‌ها، باورها و رفتارهاي مردم است، خواهيم فهميد كه بقاى انقلاب نيز مرهون بقاى ارزش‌ها، باورها و رفتارهاست.
ما و انقلاب فرهنگي
از آن جا كه انقلاب اسلامي ايران يك دگرگوني عميق فرهنگي بود، انتظار مي‌رفت كه جامعه به تدريج به سمت ايده‌آل فرهنگ خود حركت كند اما وضعيت دانشگاه‌ها پس از انقلاب اسلامي به گونه‌اي بود كه شرايط لازم براي ادامه‌ي حيات علمي وجود نداشت چرا كه فضاي دانشگاه رنگ سياسي به خود گرفته و كاركرد حرفه‌اي خويش را فراموش كرده بود. به اين ترتيب انقلاب فرهنگي در دانشگاه‌هاي ايران با هدف ايجاد دگرگوني ماهوي و پايه‌اي در اصول، اهداف و نظام آموزشي دانشگاه پديد آمد.
بدين گونه دانشگاه خود از يك سو موضوع انقلاب فرهنگي شد و از سوي ديگر انتظار مي‌رفت سرآغاز انقلاب فرهنگي در كشور شود. بنابراين انقلاب فرهنگي با فرمان امام خميني(ره) در 23 آذر ماه 1359ه.ش. به منظور تشكيل ستادي براي برنامهريزي رشته‌هاي مختلف و خط مشي فرهنگي آينده‌ي دانشگاه‌ها، براساس فرهنگ اسلامي و انتخاب و آماده سازي اساتيد شايسته، متعهد و آگاه و ديگر امور مربوط به انقلاب آموزشي اسلامي آغاز شد.
امام همواره از «وابستگي فرهنگي» به عنوان بزرگ‌ترين تهديد انقلاب اسلامي ياد مي‌كردند از اين رو، با توجه به اين كه انتظار مي‌رفت انقلاب اسلامي از يك سو، با توليد فرهنگ خود در تمامي عرصه‌ها از ورود ارزش‌ها، باورها و رفتارهاي بيگانه جلوگيري نمايد و از سوي ديگر، در عرصه‌ي جهاني به صدور فرهنگ خود بپردازد، از اين رو، حضرت امام در 19 آذر ماه 1363ه.ش. دستور تشكيل شوراي عالي انقلاب فرهنگي را براي نيل به اهداف ياد شده، صادر فرمودند.
اين مهم ناشي از درك راهبردي ايشان از وضعيت بحراني موجود در جامعه بود، وجود ذهنيت‌هاي بيگانه پرست، حيات رفتارهاي مخرب فرهنگ بيگانه، «واكسينه» كردن جامعه، هجوم فرهنگ بيگانه و ضرورت بيداري اسلامي در عرصه‌ي بين‌الملل كه نياز به حضور فرهنگي در اين عرصه را داشت، دلايل كافي و لازم براي تشكيل چنين شورايي را از سوي رهبر انقلاب اقتضا مي‌كرد.
استفساريه‌ي رييس جمهور وقت از امام خميني(ره) در خصوص اعتبار قانوني مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي با پاسخ راهبردي ايشان همراه شد؛ حضرت امام(ره) در 6 اسفند ماه 1363ه.ش. در نامه‌اي عنوان داشتند «ضوابط و قواعدي را كه شوراي محترم عالي انقلاب فرهنگي وضع مي‌نمايند بايد ترتيب آثار داده شود.» از اين رو، بسترهاي قانوني ساختاري مهم در عرصه‌ي فرهنگ با استفساريه ياد شده، بنا نهاده شد.
ساختار فرهنگي ياد شده همواره در زمان رهبري حضرت آيت الله خامنه‌اي مورد توجه جدي و پيگيري ايشان بوده و هست؛ «ستاد مركزي و اصلي يا ستاد عالي فرهنگي و علمي دستگاه‌هاي كشور»، «اتاق فكر فرهنگي كشور»، «قرارگاه اصلي»، «قله‌ي تصميم‌گيري براي مسايل فرهنگي كشور» و...، تنها بخشي از عنوان‌هايي است كه ايشان در اهميت نقش و جايگاه نهاد ياد شده به متوليان فرهنگي كشور متذكر شده‌اند.
در ساليان اخير يك سري موضوعات ملي و زيربنايي به هدايت و مطالبه‌ي مقام معظم رهبري در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار گرفت؛ بررسي نقشه‌ي جامع علمي كشور، نقشه‌ي مهندسي فرهنگي كشور، تهيه‌ي آيين نامه‌ي پيوست فرهنگي كشور، پيوست فرهنگي در موضوعات غيرفرهنگي در كشور، اصلاح ساختار نظام آموزشي در كشور، ساماندهي دستگاه‌هاي فرهنگي در كشور.
پي‌گيري‌هاي معظم‌له براي به ثمر رسيدن راهبردهاي ياد شده از يك طرف از جدي بودن مسأله‌ي فرهنگ در كشور و از طرف ديگر از نبودن «عمارهاي فرهنگي» كه دوشادوش رهبري، «كشتي فرهنگي» را به ساحل نجات رسانند، حكايت دارد.
مقام معظم رهبري براي رفع مظلوميت فرهنگ در ديدارهاي ساليانه‌اي كه با اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي داشتند بر اين نكته تأكيد داشتند كه وظيفه‌ي حرفه‌اي رفع مظلوميت فرهنگ بر عهده‌ي شوراي عالي انقلاب فرهنگي است و در اين ديدارها حمايت قانوني خويش را براي اجراي مصوبات و رفع موانع قانوني متذكر شدند اما نكته‌اي كه ايشان به عقيده‌ي مقاله به عنوان نقطه‌ي ضعف مديريت فرهنگي كشور عنوان داشتند عدم «تفكر راهبردي» در ميان مديران فرهنگي نظام بوده و هست.
وضعيت موجود؛ فقدان «فكر فرهنگي»
چرايي «درماندگي» انقلاب فرهنگي در بدبينانه‌ترين شكل ممكن و «مظلوميت فرهنگي» در خوشبينانه‌ترين حالت، نيازمند بررسي جامع و مانع از فرهنگ كشور است. متأسفانه برونداد مطلوبي از شاخص‌هاي فرهنگي به منظور ارزيابي وضعيت فرهنگي كشور تا كنون از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي مشاهده نمي‌شود.
اين ضعف باعث مي‌گردد كارگزاران حقيقي يا حقوقي به صورت ذوقي و در مواردي از روي مسأله شناسي اقدام به رصد فرهنگ كشور كنند كه در سطح خود با مشكلات و موانعي مواجه است. رصد فرهنگ كشور وضعيت حرفه‌اي نهاد ياد شده است هر چند اين سازمان در سال‌هاي اخير اقدام به تأسيس مركز مطالعات راهبردي كرده است كه مهم‌ترين كار ويژه‌ي آن رصد روزآمد فرهنگ كشور و انتقال آن به سياست‌گذاران فرهنگي است اما تا كنون فعاليت جدي از سوي مركز مطالعات راهبردي صورت نپذيرفته است.
همان طور كه عنوان شد، در رابطه با ناكارآمدي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مقالات، مصاحبه‌ها و گزارش‌هاي خوبي در سال‌هاي اخير انتشار يافته است و اين مقاله ضمن پذيرش انتقادهاي موجود، قاطبه‌ي انتقادها را فرع بر اصلي ديگر و يا معلول علتي ديگر مي‌داند. به نظر نگارنده، عدم «فكر فرهنگي» در فضاي جامعه و دولت، مهم‌ترين عامل درماندگي فرهنگي كشور است.
«فكر فرهنگي» بدين معنا است كه در عرصه‌ي سياستگذاري دولتي، نخبگان در مقام داوري و امر سياسي از زاويه‌ي ديد فرهنگ به تدبير سياست بپردازند. در واقع از يك نخبه‌ي سياسي انتظار مي‌رود با ملاحظه‌ي تاريخ فرهنگي كشور به امر سياسي پرداخته و فرهنگ را دغدغه‌ي اصلي خود در تصميم‌گيري لحاظ دارد.
فقدان چنين وضعيتي متأسفانه موجب شكل‌گيري ركود در عرصه‌ي فرهنگ گرديده است. مراكز علمي كشور و به طور مشخص دانشگاه كه به عنوان مهم‌ترين پايگاه توليد علوم انساني و اجتماعي به حساب مي‌آيند، هر چند متأثر از انقلاب اسلامي دچار اصلاحاتي شدند اما به دليل عدم ورود متفكران فرهنگي در مديريت كلان و خرد اين مراكز در عرصه‌ي فرهنگ ناكارآمد هستند.
مديريت فرهنگي چنين مراكزي نيازمند الزاماتي است؛ در صورت وجود الزاماتي نظير عقلانيت، بردباري، آرمان‌خواهي، تقوا، جسارت، فهم دين، درك انسان، اجتماع و ... مي‌توان انتظار داشت يك مدير فرهنگي ابتدا در نهاد تحت امر خود اقدام به انقلاب فرهنگي كند و دوم در سطح جامعه، كالايي فرهنگي متناسب با مدنيت اسلامي عرضه دارد.
عدم رفع چالش ياد شده، نهادهاي متولي امر فرهنگ را دچار فرافكني كرده است، به طوري كه براي جبران كم كاري و باز كردن مشكل از سر خود، هم‌ديگر را متهم به ناكارآمدي مي‌كنند. كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي به عنوان يك نهاد تقنيني امر فرهنگ چه اقدام قانوني مؤثري براي برخي از معضلات فرهنگي كشور و به صورت مشخص معضل طلاق يا اعتياد انجام داده است.
آيا نهادهاي متولي فرهنگ اعم از شوراي عالي انقلاب فرهنگي، فرهنگستان‌ها و پژوهشگاه‌هاي مرتبط با فرهنگ، كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي و... تا كنون هم فكري مطلوبي از وضعيت كنوني فرهنگي كشور انجام داده‌اند.
چه ميزان از مطالبات مقام معظم رهبري به عنوان تنها مرجع «جدي» مديريت فرهنگي كشور را به سرانجام رساندند و هنوز جاي اين پرسش باقي است كه آيا نهادهاي ياد شده اساساً دغدغه‌ي تفكر و اقدام فرهنگي متناسب با جايگاه تاريخي و جهاني ما را دارند؟
وضعيت مطلوب؛ رفع بيماري حجاب معاصرت
در پاسخ به پرسش اخير به نظر نگارنده هر چند دغدغه‌ي ياد شده در ميان عده‌اي از دلسوزان انقلاب اسلامي موجود است اما عدم همه‌گيري آن موجب گرديده تا شاهد تحركي جدي در جبهه‌ي فرهنگي انقلاب اسلامي نباشيم. انصاف اقتضا مي‌كند هم زمان با طرح چالش «فكر فرهنگي»، راهبردي ايجابي براي برون رفت از آن ارايه داده شود.
«حجاب معاصرت»، معضلي است كه در صورت وجود، جامعه را از شناخت حقيقي اشخاص، رويدادهاي تاريخي، مفاهيم بنيادي و... باز مي‌دارد. تاريخ گواه آن است كه انديشمندان بسياري وجود داشته‌اند كه در زمانه و زمينه‌ي خود توسط جامعه‌ي خود شناخته نشدند و يا به صورت ناقص و سطحي شناخته شدند و يا اين كه در زيست بوم ديگري مورد شناخت واقع گرديدند. هم‌چنين است رويدادهاي تاريخي و يا مفاهيم بنيادين.
به نظر نگارنده، «انقلاب فرهنگي» در زمانه‌ي ما دچار معضل حجاب معاصرت گرديده است؛ معضل ياد شده هم در سطح تبيين حقيقي از چيستي، چرايي و چگونگي انقلاب فرهنگي روي داده است و هم در سطح شناخت كارگزاران حقيقي انقلاب فرهنگي. در واقع تا تبيين مطلوب و راهبردي از انقلاب فرهنگي صورت نگيرد و كارگزار حقيقي و حقوقي «جدي» كه شايسته‌ي انقلاب فرهنگي باشد، مشخص نگردد، امكان «انقلاب فرهنگي» اسلامي نيست.
شوراي عالي انقلاب فرهنگي نهادي كه اكنون مسوول اصلي انقلاب فرهنگي در كشور است خود موضوع و مبتلا به معضل حجاب معاصرت است. بنابراين اگر انتظار مي‌رود نهاد ياد شده اقدام به رفع اين معضل نمايد، خواسته‌اي دور از انتظار است چراكه فاقد شيء معطي شيء نيست.
سامان علوي؛ پژوهشگر
منبع: برهان
چهارشنبه 20 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]
-
گوناگون
پربازدیدترینها