واضح آرشیو وب فارسی:ايران: گفتوگوي ايران با جواد صادقي هنرمند خوشنويس و نقاش به آينده خوشنويسي خوشبين نيستم
صبا موسوي
جواد صادقي از شاگردان استاد غلامحسين اميرخاني، استاد بزرگ خوشنويسي ايران است و اصول اوليه خوشنويسي را از استادان بزرگ ديگري چون حسين محمدي و علي علي آموخته است. وي مشاور هنري و داور بخش خوشنويسي چهاردهمين جشنواره جوانان كشورهاي اسلامي، عضو شوراي سياستگذاري و دبير اولين اكسپوي بنياد رودكي، دبير اجرايي اولين سمپوزيوم بينالمللي از پرسپوليس تا خليج فارس و دبير بخش خوشنويسي جشنواره طواف بوده است. تاكنون در بيش از 40 نمايشگاه معتبر داخلي، برگزاري نمايشگاه و ورك شاپ در كشورهاي ايتاليا، اوكراين، قطر و چين شركت كرده است. در دانشگاه كييف اوكراين در سال 2010 سخنراني و لوح تقدير از آكادمي هنرهاي كي يف سال 2010 را دريافت كرده، منتخب 5 جشنواره معتبر ملي در رشته خوشنويسي و پديد آورنده مجموعه ارزشمند دشت بنفشه است. اين هنرمند معتقد به تغيير نگاه و بيان در حوزه خوشنويسي براي ماندگاري اين هنر در دنياي هنر مدرن جهان است. ميگويد كه هنرمند سنتي خوشنويس، بايد دنياي امروز را به خوبي بشناسد، تغيير نگاه مردم را بشناسد و با توجه به نياز مخاطب و عصر مدرن، دست به خلق آثار خوشنويسي با حفظ ريشهها و سنتها بزند. با توجه به اين رويكرد، به گفتوگو با اين هنرمند پرداختيم.
خوشنويسي در هنر معاصر ايران چه وضعيت و جايگاهي دارد؟
اين هنر هميشه جايگاه ثابت خودش را در هنر ايران زمين حفظ كرده است و با نگاه به ساير رشتههاي هنري، هيچ وقت از نقطه صفر پايين نيامده است. اصطلاح نقطه صفر در اقتصاد مطرح ميشود اما چون خوشنويسي ساكن نبوده و هميشه در حركت رو به رشد در دورههاي تاريخي بوده است، براي همين اين اصطلاح را براي آن به كار بردهام. بعد از شكلگيري انقلاب اسلامي ايران نيز اين رشته هنري سير صعودي خود را طي كرده و شاهد افزايش هنرمندان و هنرجويان در اين رشته هنري چه از لحاظ كمي و چه از لحاظ كيفي بودهايم و هستيم. البته اگر از بعضي منظرها به خوشنويسي نگاه كنيم نابسامانيهايي نيز در اين دنياي هنر ديده ميشود.
چه شد كه خوشنويسي وارد دنياي نقاشي شد و آيا نقاشيخط ريشه در مكتب سقاخانه دارد؟
خوشنويسي در ذاتش داراي پيشينهاي تاريخي است. طراحي حروف و كلمات خط فارسي كاملاً با فرهنگ ايراني سازگار است بنابراين بسياري از نقاشان ترغيب به استفاده از قابليتهاي خوشنويسي ايراني در خلق آثار هنري خود شدند كه سرآمد اين حركت را در هنر سقاخانه ميتوانيم ببينيم. اين هنرمندان دهه 40 هجري شمسي از موتيفها و زيباييشناسي خوشنويسي كه قابليت گسترده شدن در هنر را دارند استفاده كردند زيرا آنها مباني هنرهاي تجسمي را ميشناختند، بنابراين از قابليتهاي خط در خلق تابلوهاي نقاشي استفاده كردند.
آياخوشنويسي تنها در نقاشيخطها تأثير گذاشته است؟
خير. بايد بجد بگويم كه خوشنويسي در كل هنرهاي تجسمي تأثيرگذار بوده است. در جاهايي بهطور مستقيم و درجاهايي به شكل غير مستقيم اثرگذار بوده است. مانند ثأثير خط در پوسترهاي مرتضي مميز و رضا عابديني.
آيا سياه مشقها را ميتوان يك هنر انتزاعي دانست؟
سياه مشق مخصوص خط نستعليق است و به دليل نوع نرم و چرخشي در خطوط نستعليق، اين امكان را به هنرمند ميدهد كه آثار خود را به شكلي تجريدي خلق كند. البته امروزه سياه مشقهايي در خطوط نسخ و شكسته نستعليق انجام شده كه هنرمندان خيلي نتوانستهاند از اين فضا نتيجه لازم را بگيرند.
چه نوع خطوطي بيشتر در بخش مدرن خوشنويسي به كار ميرود؟
در نقاشيخط، خط ثلث جايگاه ويژهاي دارد و اين موضوع را ميتوانيم بيشتر در آثار محمد احصايي و صداقت جباري ببينيم. در وجود و ذات خط ثلث آزادي وجود دارد كه ميتوان از دفرمه كردن و سيال بودن آن در نقاشيخط استفاده كرد. جليل رسولي و استاد نصرالله افجهاي بيشتر از خط نستعليق در خلق آثار خود استفاده كردهاند. رسولي در آثارش بيشتر دنبال فضايي است كه اصول خوشنويسي را نيز حفظ كند. همچنين برخي از هنرمندان نيز در طراحي حروف خيلي به اصول كلمات پايبند نيستند و بيشتر از خطهاي كوفي، ثلث و رقعه استفاده ميكنند.
ريشه خوشنويسي اسلامي ايراني از كجا ميآيد؟
همانطور كه ميدانيم خط را در حجاريهاي به جا مانده از پيش از اسلام ميتوانيم ببينيم و ريشه نوشتاري و درست نوشتن در ميان ملتها هميشه بوده است. در ايران بعد از اسلام نيز خوشنويسي و تكامل خط نگاري به منظور نوشتن قرآن كريم بوده است. اما در كل ريشهيابي آن نياز به بررسي و پژوهشهاي كارشناسانه دارد كه من نميتوانم در مورد آن بهطور قطع صحبت كنم.
وضعيت فروش آثار خوشنويسي و نقاشيخط در ايران چگونه است؟
بازار اقتصادي بخش مدرن اين هنر خوب است بخصوص در حوزه خليج فارس نقاشيخط ايراني طرفداران بسياري دارد و اين هنر در اروپا و امريكا نيز درحال باز كردن جايگاه خود است. اما بخش سنتي خوشنويسي بازار خوبي ندارد. البته باز بخش اقتصاد هنر به سياستهاي دولت باز ميگردد يعني هنرهاي سنتي نياز به حمايت مسئولان فرهنگي و هنري دارد.
آيا يك هنرمند خوشنويس در ايران ميتواند به شكل حرفهاي تنها با پرداختن به اين هنر امرار معاش كند؟
معتقدم در اصل بايد به اين شكل باشد. يعني هنرمند بايد بتواند از طريق هنرش امرار معاش كند. هنرمند بايد چند وجهي باشد هم به هنرش توجه كند و هم به بازار اقتصادي بپردازد. هنرمنداني كه خودشان را پرزنت ميكنند، موفقتر هستند بخصوص در عصر ما كه ارتباطات و رسانه نقش اساسي در اقتصاد و بازار هنري براي هنرمندان دارد. در كل مهم نيست خوشنويس باشي يا نقاش، بايد براي موفقيت دنياي جديد را بشناسي.
عمدهترين مشكلات هنرمندان خوشنويس در دنياي امروز چيست؟
بجز جنبههاي اقتصادي كه ذكر كردم در حوزه فروش بخش سنتي اين هنر نيز مشكلاتي وجود دارد. همچنين اين هنر در دنياي امروز نياز دارد كه به روز شود. هنرمندان بايد فضاي مدرن را بشناسند كه بيشتر خوشنويسان با اين فضا غريبه هستند. قصدم از اينكه به روز كنيم اين نيست كه هنرمند خوشنويس از رنگ در خلق آثارش استفاده كند بلكه بايد دنياي امروز و نياز مخاطب و جهان هنر را بهتر بشناسد.همچنين ما در اواخر قاجار نياز به كاتب داشتيم اما امروزه با توجه به تحولات در دنياي علم و تكنولوژي ديگر نياز به كتابت كردن نداريم، امروزه نياز به قطعههاي نو داريم. فضاي سياه مشقها تجريدي و انتزاعياند كه اين امر بيشتر مخاطبان را تحت تأثير قرار مي دهند. خوشنويس بايد بداند كه چگونه كار ارائه كند. امروزه فضاي گالريها نسبت به گذشته براي ارائه آثار حوزه خوشنويسي فرق كرده است. حفظ سنت لازم است اما شايد نيازمند دگرگون كردن شيوه بيان باشيم.
آيا خوشنويسي به عنوان اصيلترين هنر اسلامي امروزه مورد تكريم و احترام است؟
متأسفانه در اين حوزه كم لطفيهايي ميشود و اين هنر كرامت قبل را ندارد. ما داريم آرام آرام از سنتهاي خودمان دور ميشويم، به سنتهاي خودمان واقعاً احترام نگذاشتهايم. زماني كه خوشنويسي در نقاشيخط و پوستر چنين تأثيري را گذاشته بايد در حفظ آن كوشاتر باشيم.
آينده خوشنويسي ايراني را چگونه پيشبيني ميكنيد؟
چون بخش آموزش كلاسهاي انجمن خوشنويسان نتوانسته خود را با نيازهاي روز همساز كند و اگر مشكلات اين حوزه اصلاح نشود، آينده خوبي براي دنياي خوشنويسي نميبينم و عكس اين اتفاق هم ممكن است پيش بيايد با كمي تغيير رويكرد استادان و هنرجويان در حوزه آموزشي، ميتوان آينده درخشاني براي خوشنويسي ايران در هنر جهان پيشبيني كرد.
چهارشنبه 20 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]