واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: جام جم آنلاين: هر يك از ما بدون دانش خاص ميتوانيم اشخاصي را كه به لحاظ ارتباطي موفقترند، شناسايي كنيم. اين افراد آنهايي هستند كه ديگران معمولا تمايل خود را براي ارتباط با آنها ابراز ميكنند. چنين اشخاصي براحتي و با گشادهرويي با ديگران رابطه برقرار ميكنند، به طور اثربخشي صحبت ميكنند، احساسات منفي خود را به ديگران به طور محترمانه ابراز ميكنند، اخبار و سياستهاي خود را بوضوح در طول صحبت انتقال ميدهند و تماس خود با ديگران را با به جا گذاشتن يك احساس مثبت در آنها پايان ميبخشند. در ارتباطات اداري يك ارتباط موفق بر اساس توانايي بيان واضح ديدگاهها و نظرات شخصي و يا مخالفت كردن بدون بر جاي گذاشتن احساس مورد حمله واقع شدن در فرد مقابل مشخص ميشود. در يك مصاحبه شغلي، يك ارتباط اثربخش در قالب توانايي متقاعدكردن مصاحبهگر به اينكه من فردي شايسته، مسوول و مناسب شغلي معين هستم، تعريف ميشود. در زندگي خانوادگي نيز يك ارتباط موفق براساس توانايي بيان روشن افكار، احساسات، نيازها، درك موقعيت فرد مقابل در پاسخگويي به ديدگاهها و نيازهاي ابراز شده، حساسيت در تشخيص افكار، احساسات و نيازهاي فرد مقابل، توانايي گفتگو براي حل اختلافات و ارائه راهحلهاي سازنده تعريف ميشود. در مقابل اشخاصي هستند كه فاقد مهارتهاي ياد شدهاند و عليرغم تمايل و علاقه به ارتباط با ديگران به سبب ناتواني در شناخت، بيان روشن افكار و احساسات خود و همچنين ناتواني در شناخت افكار و احساسات ديگران، روابط خود را مخدوش ميسازند. مهارتهاي ارتباطي مجموعهاي از رفتارهاست كه كيفيت ارتباط يك شخص با شخص ديگر را مشخص ميكند. اولين قدم در جهت مهندسي رفتارها در ارتباطات بين شخصي، شناسايي الگوي ارتباطي خود و فردي است كه با او رابطه داريد. طبقهبندي سبكهاي ارتباطي براساس رفتار يكي از ضروريات برقراري ارتباط سازنده توانايي اشاره عيني، مشخص و جزيي به رفتارهايي است كه موجب سوءتفاهم ميشوند. گاهي برداشتهاي ما از رفتار ديگران بيش از آنكه عيني و دقيق باشد، حاصل ذهنيت كلي، مبهم و نامشخص ماست. به عنوان مثال اينكه بگوييم يك نفر اعتماد بهنفس ندارد و يا آدم تنبلي است، در واقع برداشت ذهني خود را از رفتار وي مطرح كردهايم. مفهوم اعتماد بهنفس و تنبلي حاصل تفسيري است كه از يك رفتار عيني مشاهده شده ارائه ميكنيم، اما اين تفسير ممكن است با نظر ديگران در مورد رفتار مشاهده شده همسان نباشد و همين امر ميتواند زمينه بروز سوءتفاهم شود. حال اگر بخواهيم به جاي توجه به مفروضات نظري و علتشناسي، رفتار عيني را مبناي تقسيمبندي الگوهاي ارتباطي قرار دهيم، ميتوان سبكهاي ارتباطي افراد را به 4 مقوله تقسيم كرد. اين تقسيمبندي براساس توصيفي كه ميتوان از يك ارتباط ياري بخش ارائه كرد، از 4 مولفه تشكيل شده است. اما پيش از طرح اين 4 مولفه بايد ماهيت يك ارتباط رضايتبخش روشن شود. تعريف كلي از يك رابطه انساني رضايتبخش، ارتباطي است كه در آن 3 مولفه در هم تنيده يعني صميمت، مراقبت و آزادي وجود دارد. منظور از صميمت، اعتمادي است كه امكان درك كردن و درك شدن را فراهم ميكند؛ اعتمادي كه امكان در ميان گذاشتن احساسات و افكار خصوصي را فراهم ميسازد. در يك رابطه صميمي، طرفين از وضعيت همديگر خبر دارند و در نتيجه يكديگر را خوب ميشناسند و ميتوانند افكار، احساسات و اعمال يكديگر را پيشبيني كنند. در نهايت در رابطه رضايتبخش، آزادي و خودمختاري در كنار مهار و كنترل وجود دارد. به عبارت ديگر، هنگامي رابطه براي فرد رضايتبخش است كه فرد مقابل به وي اجازه دهد آنطور كه دوست دارد عمل كند، كنترل را به حداقل لازم برساند و فرد را همانطور كه هست، قبول داشته باشد. براين اساس، هسته نياز به ارتباط در قالب ميل به شناخته شدن، حمايت عاطفي، امكان انتخاب داشتن و كنترل نشدن متجلي ميشود. براساس توصيفي كه از يك ارتباط رضايتبخش ارائه شد، ميتوان 4 مولفه را در ايجاد برقراري رابطه شناسايي و براساس آن 4 الگوي ارتباطي را متمايز كرد. 4 مولفه از سبكهاي برقراري رابطه عبارتند از: صداقت، صراحت، احترام و خودمختاري. «صداقت» در معناي عرفي يعني راستگويي كه در تضاد با دروغ است. اما ميتوان نگاهي دقيقتر و عملياتيتر به معناي صداقت انداخت. هنگام برقراري ارتباط بين شخصي، 3 مسير ارتباطي يا به معناي دقيقتر سه زبان وجود دارد. آنچه ديده ميشود (زبان ديداري)، آنچه گفته ميشود (زبان گفتار)، و آنطور كه گفته ميشود (زبان لحن). اگر چه در ارتباطات انساني 3 زبان براي انتقال پيام وجود دارد، انسانها معمولا به يكي از آنها يعني زبان گفتار توجه آگاهانه نشان ميدهند و دو زبان ديگر به صورت خودكار و ناهشيار پرورش ذهني ميشود و از اين روي فرد تدبيري نسبت به آن دو ندارد. حال اگر بخواهيم «صداقت» را براساس اين سه مسير ارتباطي معنا كنيم، هماهنگي اين سه زبان صداقت خواهد بود. «صراحت» نيز ديگر مولفه حاكم بر ارتباطات بين شخصي است. منظور از صراحت اين است كه آيا پيامهايي كه ميان دو نفر ردوبدل ميشود، روشن و مستقيم است يا نه؟ گاهي ما صداقت داريم يعني آنچه را در دل احساس ميكنيم بيان ميكنيم، اما ممكن است اين بيان مستقيم و روشن نباشد. يعني صراحت نداشته باشد. پيام مستقيم فاقد كليت و واسطه است. منظور از روشن بودن پيام، پردازش آسان آن است. از اين رو صراحت در ارتباط، ارسال پيامهاي جزيي، عيني و مشخص و روشن در مقابل پيامهاي كلي، ذهني، نامشخص و مبهم است. «احترام متقابل» به معناي ارزشگذاري، پذيرش فرديت و حفظ حريم شخصي و انساني خود و فرد مقابل است. منظور از تقابل اين است كه هنگام ارتباط، ما در آن واحد احترام دو نفر را حفظ ميكنيم؛ يكي خود و ديگري فرد مقابل. مولفه آخر هر ارتباطي «خودمختاري» در برابر كنترل است. در هر رابطه ميزان آزادي و اختياري كه ما به فرد مقابل در نحوه عمل ميدهيم درجات متفاوتي دارد. خود مختاري دادن در رابطه يكي ازمولفههاي اساسي در ميزان رضايت از رابطه است و زماني كه متقابل باشد از عوامل عمده تداوم رابطه است. كنترل با هدف بهرهكشي سلب كننده احترام است، اما گاهي كنترلي كه با آگاهي و اجازه فرد مقابل و براي كمك و حمايت از وي اعمال ميشود به معناي نفي احترام نيست. حال براساس 4 مولفه ياد شده در ارتباطات، ميتوان 4 سبك يا الگوي ارتباطي زير را از هم متمايز كرد: قاطعيت: برقراري ارتباط صادقانه، صريح توام با احترام متقابل و خودمختاري متقابل است. پرخاشگري: برقراري ارتباط غير صادقانه، نيمه صريح بدون احترام متقابل و كنترل فرد مقابل است. سلطهگري: برقراري ارتباط غيرصادقانه، غير صريح، توام با احترام ظاهري و كنترل فرد مقابل است. سلطهپذيري: برقراري ارتباط غير صادقانه، غير صريح، توام با احترام به فرد مقابل و خودمختاري فرد مقابل است. آنچه در اين 4 الگوي ارتباطي بايد مورد توجه قرار گيرد، ماهيت و اهداف ارتباطي است. ماهيت ارتباط در قاطعيت، حفظ منافع هر دو طرف است؛ اما در پرخاشگري سلطهگري و سلطهپذيري هدف و ماهيت رابطه برد و باخت است. آنچه در اينجا به آن توجه ميشود، اين است كه اهداف هر سه الگوي پرخاشگري، سلطهگري و سلطهپذيري (كمرويي) در بلند مدت باخت باخت است؛ زيرا ارتباطي كه به صورت دو جانبه و ياري بخش نباشد يا دوام نميآورد يا به صورتي مخرب ادامه مييابد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 305]