واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جای قرآن در طاقچه «دل» است
گزارش تحلیلی از علل مهجوریت قرآن در میان جوانان «و در كدام بهار، درنگ خواهی كردو سطح روح، پر از برگ سبز خواهد شد».كمی درنگ و یك سؤال؛ شاید این شروع خوبی باشد برای پیدا كردن نشانی یك دوست؛ دوستی كه در هجوم سایهها گمش كردهای؛ جایی میان خواب و بیداری؛ میان وهم و حقیقت؛ میان قوانین عبوس روزمرگی و آن قدر میان سایهها ماندهای كه حالا حتی به بودنت هم مشكوكی و با این همه، چیزی ته دلت میگوید: كمی آن طرفتر، كسی هست؛ كسی كه از تو عبور كرده، از رگ گردن نزدیكتر، در كنج دلت نشسته، با تار و پود و رگ و پیات آمیخته و با یك سؤال تو تنها با یك سؤال، در تو حلول میكند و سوگند میخورد كه: «پروردگارت تو را رها نكرده و دشمن نیز نداشته است».1راستی رسم رفاقت با كسی كه حتی وقتی تو او را فراموش میكنی، باز او لحظهای از تو غافل نمیشود، چیست؟ شاید به جا آوردن آداب چنین رفاقتی را باید از بزرگانی بیاموزیم كه – بنا به گفته خودشان – از رهگذر شاگردی قرآن، به جوهر حقیقت و دولت عشق رسیدند و هم آنان بودند كه با الهام از قرآن، هویت تاریخی ما را رقم زدند؛ هویتی كه امروز تحت سیطره مناسبات جدید دنیای كنونی، كمكم دارد زیر غبار فراموشی رنگ میبازد؛ آن هم نه به این دلیل كه حرف تازهای نداشته یا آفت زمان به آن آسیبزده باشد؛ بلكه تنها به این علت كه به غفلت، نگاه از آن برگرفتهایم و آن چنان كه باید، همچون گذشتگان، در آن تعمق و با آن اُنس نداشتهایم.در این گزارش، برآنیم تا با استناد به دیدگاههای جوانان و برخی كارشناسان علوم قرآنی، با ارائه دورنمایی از وضعیت موجود در نحوه ارتباط و بهرهگیری از قرآن، دلایل مهجوریت آن را نیز بكاویم.در ایران نیز پژوهشهای قابل توجهی انجام گرفته است كه نشان میدهد تلاوت آیات قرآن، حتی برای كسی كه در حالت بیهوشی است، باعث كمتر شدن میزان نیاز او به داروهای هوشبری میشود.شاید شما درباره راههای شكلیِ بهرهگیری از قرآن و ارتباط با آن، چیزهایی خوانده یا شنیده باشید و همچنین به حسب برداشتی كه از این مطالب داشتهاید، گاهی به خواندن خود آیات و گاهی به خواندن ترجمه و گاهی نیز به خواندن هر دو اهتمام داشتهاید؛ اما مسلم است كه هنوز الگویی روشمند درباره نحوه ارتباط درست با این كتاب – حداقل در شكل عمومی آن – ارائه نشده است و این نكتهای است كه به ویژه برای اغلب جوانانی كه در آغاز آشنایی و مطالعه جدی این كتاب هستند، همچنان مبهم و بیپاسخ مانده است. با این همه، شاید بتوان گفت كه این، تنها یكی از مشكلاتی است كه بر سر راه بهرهگیری از این كتاب وجود دارد.حمید فتحی، 24 ساله، دانشجوی رشته ریاضی و دبیر یكی از دبیرستانهای تهران، در این باره میگوید: «حدود دو سال است كه جدیتر از قبل، قرآن را مطالعه میكنم. به طور كلی، فكر میكنم قرآن كتابی است كه درباره همه چیز زندگی مطلب دارد؛ هم به جنبههای معنوی و عرفانی و هم به جنبههای مادی زندگی پرداخته است؛ اما مشكلی كه من با آن مواجهام، این است كه وقتی سؤالی برایم پیش میآید، نمیدانم چه باید بكنم؛ برای مثال، میخواهم بدانم حروف مقطعه قرآن، چه معنایی دارند و ما قرار است از اینها چه چیزی را بفهمیم یا این كه چرا در یك سوره، بعضی آیات چندین بار تكرار شدهاند؟ نمیدانم سؤالهایم را از چه كسی بپرسم. تفاسیری هم كه وجود دارند، به آنها دسترسی ندارم و حتی اگر به آنها دسترسی داشته باشم، بعید میدانم برایم قابل درك باشند؛ چون تا جایی كه میدانم، بسیار سنگین و به صورت تخصصی نوشته شدهاند و فكر میكنم اگر سراغشان بروم، باید احتمالاً تمام زندگیام را تعطیل كنم و تمام وقتم را صرف خواندن تفسیر كنم».حرفهای فتحی مرا به یاد واژهای در خود قرآن – كه بسیار هم تكرار شده – انداخت؛ واژه «ناس» و این كه قرآن برای همه مردم است و تمام عالم، مخاطب آن هستند؛ بیهیچ قید و شرطی و فارغ از هر رنگ و نژاد و مسلك و مرامی؛ اما با این شرط كه این «ناس»، خودش را با قرآن نزدیك و دوست كند و برداشت درستی از آیات قرآن داشته باشد..مینا شهسواری، 27 ساله و دانشجوی ادبیات فارسی هم عملكرد نامطلوب برخی دستاندركاران امور قرآنی را علت اصلی دلزدگی جوانان از قرآن میداند و میگوید: «این كه میگویند قرآن كتاب زندگی است، ما در كدام كتاب درسیمان از مدرسه گرفته تا دانشگاه، این را دیدهایم؟ به جز درس معارف و یكی دو واحد قرآن، كجا ما درباره این كتاب چیزی میخوانیم؟ ما جسته و گریخته از قول عالمان میشنویم كه مثلاً قرآن درباره ستارهشناسی، نجوم و... ، حرفهای زیادی دارد؛ اما نمیدانیم كه این گونه مطالب را در كدام منابع یا نشریات، میتوانیم مطالعه كنیم».به باور كارشناسان این عرصه، مهجوریت قرآن در جامعه ما، دلایلی بسیار ریشهایتر و جدیتر دارد. دكتر غلامرضا زكیانی، استاد دانشگاه میگوید:«قرآن تنها برای جوانان، مهجورنیست؛ بلكه برای همه مهجور است؛ برای بزرگان، برای روحانیت و به طور كلی برای همه و جوانان، طبقهای مستقل و جدا از بقیه مردم نیستند. قرآن برای همه ما مهجور است؛ برای زن و مرد، باسواد و بیسواد، حوزهای و دانشگاهی و... طبیعی است كه وقتی این بعد برای همگان وجود دارد، برای جوانان به طریق اولی وجود دارد؛ برای این كه دیگران لااقل یك تقید و تعبدی از سالهای گذشته دارند؛ اما جوانان ما امروز در معرض بمباران اطلاعاتی از طریق ماهواره، اینترنت و... هستند. اگر تقصیری هست، قطعاً مربوط به جوانان نیست؛ بلكه مربوط به بزرگترهاست و ما موظف هستیم كه این مشكل را حل كنیم».اما چرا قرآن كه مورداشتراك شیعه و سنی است، این قدر مهجور شده است و كمتر مورد استناد قرار میگیرد.دكتر زكیانی در ادامه، ضمن تأكید بر این نكته كه اهل بیتعلیهمالسلام نیز هر چه دارند، از قرآن دارند، میافزاید: «شیعهای كه تحقق علمی و عینی اسلام است، افتخارش به این است كه از قرآن برآمده و همه چیزش در قرآن است و «اهل بیت» او علیهم السلام نیز همه چیز را از قرآن میدانند. در روایتی از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده كه كسی از آن حضرت پرسید: به شما وحی میشود؟ حضرت فرمود: نه، به من وحی نمیشود؛ اما من هر چه دارم، از حكومت قرآن و لطف قرآن و تدبر در قرآن دارم.اتفاقاً ما در سایه قرآن، اهل بیتعلیهمالسلام را بهتر میشناسیم و برعكس، در سایه اهل بیتعلیهالسلام هم قرآن را بهتر میشناسیم. اهل بیتعلیهمالسلام نیز هر چه دارند، از قرآن دارند. آیا همین دلیل كافی نیست كه به اهمیت ارتباط با قرآن پی ببریم»؟دكتر فرید فدایی، نویسنده و روانشناس، در این باره میگوید: «یكی از مشكلات دوره جاری در همه جهان، عبارت است از فشارهای روانی بیش از حدی است كه برخی از آنها ناشی از صنعتی شدن جهان است؛ به این معنی كه جامعهای كه دارای ارزشهای ثابت است، تبدیل به جامعهای با ارزشهای متغیر میشود؛ دگرگونیها تبدیل به قاعده میشوند و در نتیجه، انسان مرتباً نیاز به سازگاری با شرایط جدید دارد. این، همان حالتی است كه تحت عنوان فشار روانی از آن یاد میشود و یكی از مهمترین عواملی كه میتواند در كاهش این فشار روانی تأثیر داشته باشد، اعتقاد به وجود خداوند است؛ به این ترتیب كه انسان با آگاهی از این كه یك نیروی ماورایی، همیشه مراقب اوست و هر رویدادی، حكمتی دارد، احساس آرامش میكند.در خود قرآن آمده است: «و هر آینه قرآن را برای یادآوری و پند گرفتن، آسان ساختیم؛ پس آیا پند گیرندهای هست»؟ دكتر فدایی با اشاره به این نكته كه امروز با پژوهشهای زیادی در زمینه روانشناسی و قرآن روبهرو هستیم كه تأثیر كاركردهای دینی را بر بهبود نشانههای روانی اثبات میكنند، یادآور میشود: «در ایران نیز پژوهشهای قابل توجهی انجام گرفته است كه نشان میدهد تلاوت آیات قرآن، حتی برای كسی كه در حالت بیهوشی است، باعث كمتر شدن میزان نیاز او به داروهای هوشبری میشود. بنابراین، اگر شنیدن كلام خداوند به تنهایی تا این حد مفید باشد، آن گاه باید دید كه شنیدن و مطالعه این كلام همراه با ادراك محتوای آن، تا چه حد میتواند بر جسم و بلكه بر جان انسان تأثیر مثبت و حیاتبخش داشته باشد؛ زیرا قرآن، بهترین وسیله برای آگاه شدن همه انسانها از قدرت لایزال و چشمه پرمهر خداوندی است. بنابراین، یكی از عوامل پیشگیری، درمان و توانبخشی در برابر سختیهای زندگی، آشنایی با قرآن است».امید آن كه همه ما به یاد داشته باشیم كه اگر چه به عنوان یك انسان عادی قادر نیستیم به كنه و بطن قرآن برسیم، اما به مصداق تعبیر خود قرآن میتوانیم به این دعوت پاسخ دهیم و به قدر وسع خودمان از نور آن برخوردار شویم. چنان كه در قرآن آمده است: «و هر آینه قرآن را برای یادآوری و پند گرفتن، آسان ساختیم؛ پس آیا پند گیرندهای هست»؟ آب دریا را اگر نتوان كشیدپس به قدر تشنگی باید چشیدپینوشت:1. ضحی، آیه 3.نوشته ی: لعیا درفشه، باتلخیصتنظیم برای تبیان: شکوری
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 368]