سياره ونوس (ناهيد يا زهره)

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ونوس (ناهيد يا زهره) به دليل تشابه اندازه، جرم، چگالي و حجم به خواهر دوقلوي زمين شهرت گرفته است. قطر اين سياره در حدود 12.100 کيلومتر و تقريبا 644 کيلومتر کمتر از قطر زمين مي باشد. هيچ سياره اي به اندازه ونوس به زمين نزديک نمي شود. در نزديکترين حالت، فاصله ونوس از زمين حدود 38.2 ميليون کيلومتر است.از منظر ساکنين زمين، ونوس از هر سياره و حتي ستاره ديگري درخشان تر است. در زمانهاي مشخصي از سال، ونوس اولين سياره يا ستاره ايست که در هنگام غروب در قسمت غربي آسمان مشاهده مي شود. در زمانهاي ديگر، ونوس آخرين سياره يا ستاره ايست که پس از طلوع آفتاب در قسمت شرقي آسمان وجود دارد. هنگاميکه ونوس در آستانه

درخشانترين فاز خود است، در نور روز نيز قابل مشاهده مي باشد.
ستاره شناسان دوران باستان، جرمي را که به هنگام روز مشاهده مي کردند، فسفر (به معناي جسم تابنده) و جرمي را که به هنگام غروب در آسمان مي ديدند، هسپروس (Hesperus) به معناي ستاره شامگاهي، نامگذاري کرده بودند. بعدها آنها فهميدند که اين دو جرم در واقع يک سياره است و آن را به افتخار الهه عشق و زيبايي ونوس ناميدند.
تصوير فوق به کمک ارسال امواج رادار به اين سياره تهيه شده و رنگها بر اساس تصاويريست که کاوشگرهاي فرود آمده بر سطح ونوس تهيه نموده اند. (عکس از ناسا)

◄ مدار ونوس :
ونوس دومين سياره از منظومه شمسي است که ميانگين فاصله آن تا خورشيد 108.2 ميليون کيلومتر مي باشد. به منظور قياس، لازم به ذکر است که فاصله زمين، سومين سياره منظومه از خورشيد 150 ميليون کيلومتر و فاصله عطارد، نخستين سياره منظومه از خورشيد 57.9 ميليون کيلومتر مي باشد.
سياره ونوس تقريبا در يک مدار دايره شکل به دور خورشيد در گردش است. دورترين فاصله اين سياره از خورشيد 108.9 ميليون کيلومتر و کمترين فاصله آن 107.5 ميليون کيلومتر مي باشد. مدار بقيه سيارات منظومه شمسي بيضي شکل است. يک سال در ونوس معادل 225 روز زميني مي باشد.

◄ فاز ونوس:
هنگام رصد ونوس به کمک تلسکوپ تغييراتي در شکل و اندازه آن مشاهده مي شود. اين تغييرات آشکار را که شبيه تغييرات ظاهري ماه است، فاز مي نامند. اين تغييرات به اين دليل است که در زمانهاي مختلف، قسمتهاي روشن سياره که از زمين ديده مي شوند متفاوت مي باشند.
از آنجائيکه زمين و ونوس هر دو به دور خورشيد در گردشند، هر 584 روز يکبار ونوس در گوشه اي از خورشيد مشاهده مي شود. در اين هنگام تقريبا همه قسمتهاي روشن سياره قابل رويت است. با حرکت ونوس به دور خورشيد و به سمت زمين، قسمتهاي روشن آن کمتر و سايز سياره بزرگتر به نظر مي رسد. پس از گذشت تقريبا 221 روز، تنها نيمي از سياره قابل رويت است. پس از 71 روز ديگر، ونوس به سمتي از خورشيد که زمين نيز در آنجا قرار مي گيرد، نزديک مي شود و تنها هلال باريکي از آن قابل رويت خواهد بود.
هنگام حرکت ونوس به سمت زمين، اين سياره نزديک غروب ديده مي شود و هنگام عبور اين سياره پس از زمين، صبح زود مشاهده مي گردد.

◄ گردش سياره:
در حاليکه ونوس به دور خورشيد در حرکت است، به آرامي حول محور طولي خود نيز گردش مي کند. محور طولي ونوس عمود بر صفحه گردش مداري سياره نيست بلکه نسبت به آن زاويه اي حدود 178 درجه دارد. بر خلاف زمين، ونوس در جهت گردش خود به دور خورشيد، حول محور طولي خود نمي چرخد بلکه بر خلاف آن در حرکت است. از منظر بيننده اي که بر روي ونوس است، خورشيد از غرب طلوع و از شرق غروب مي کند. هر دور وضعي و به عبارتي هر يک روز در اين سياره معادل 243 روز زميني طول مي کشد و از يکسال آن که معادل 225 روز زميني مي باشد، طولاني تر است.

◄ سطح و جو ونوس:
گرچه ونوس خواهر دوقلوي زمين است اما شرايط سطح آن با زمين تفاوت هاي بسيار زيادي دارد. سياره شناسان مشکلات زيادي براي شناسايي شرايط سطح اين سياره داشتند به اين دليل که جو ونوس هميشه با لايه اي بسيار ضخيم از ابر اسيد سولفوريک پوشيده شده است. آنها براي شناخت اين سياره از رادار، تجهيزات راديويي ستاره شناسي و کاوشگرهاي فضايي استفاده مي کنند. تا همين اواخر، بيشتر دانش سياره شناسان از ونوس توسط رادارهاي مشاهده گر زميني، کاوشگر ونراي (Venera) جماهير شوروي و کاوشگر پايونير (Pioneer) ايالات متحده به دست آمده بود. در سال 1990، کاوشگر ماژلان (Magellan) ايالات متحده گردش خود به دور ونوس را آغاز کرد و توسط رادار از سطح اين سياره نقشه هايي تهيه نمود.

ابر ضخيمي از اسيد سولفوريک ونوس را احاطه کرده است. (عکس از ناسا)

سطح ونوس بسيار داغ و بسيار خشک است. به دليل دماي بسيار زياد وجود آب مايع در سطح آن غير ممکن است.
سطح اين سياره پوشيده از منطقه هاي گوناگوني شامل سطوح مسطح، کوهستان، دره و شيار است. حدود 65 درصد از سياره را دشتهاي صاف و مسطح پوشانده است. در اين دشتها هزاران دهانه آتشفشان با قطرهاي مختلف از 8/0 تا 240 کيلومتر وجود دارد. شش منطقه کوهستاني 35 درصد از سطح سياره را به خود اختصاص داده اند. ارتفاع يکي از اين کوهستانها به نام مکسول (Maxwell) که در منطقه ايشتار ترا (Ishtar Terra) قرار گرفته است 3/11 کيلومتر و طول آن حدود 870 کيلومتر مي باشد. اين مرتفع ترين منطقه بر روي ونوس است. در منطقه اي به نام بتا رژيو (Beta Regio) دره اي به عمق 1 کيلومتر وجود دارد.
چاله هايي نيز در سطح ونوس به دليل برخورد سنگ هاي آسماني با سياره وجود دارند. ماه، مريخ و عطارد با چنين چاله هايي پوشيده شده اند ولي تعداد چاله ها بر روي ونوس به طور قابل توجهي اندک است. از کمياب بودن اين چاله ها بر روي ونوس، سياره شناسان چنين استنتاج نموده اند که عمر سطح فعلي سياره ونوس کمتر از 1 بيليون سال است.
مناطقي بر روي ونوس وجود دارند که به هيچ چيز بر روي زمين شبيه نيست. براي مثال تاجهايي حلقه مانند با قطرهاي مختلف (بين 155 تا580 کيلومتر) که دانشمندان تصور مي کنند اين تاجها در اثر خروج مواد مذاب از دل اين سياره شکل مي گيرند. همچنين در ونوس مناطقي وجود دارد که در آنجا شيارها و لبه هايي در جهات مختلف به وجود آمده اند.
جو ونوس از بقيه سيارات منظومه شمسي سنگين تر است. به طور عمده اين جو شامل دي اکسيد کربن، مقدار کمي نيتروژن و بخار آب مي باشد. مقادير بسيار اندکي آرگون، مونوکسيد کربن، نئون و دي اکسيد سولفور نيز در آن رديابي شده است. فشار جوي در ونوس 9.122 کيلو پاسکال تخمين زده مي شود. اين مقدار 90برابر فشار جوي در زمين (معادل 101 کيلو پاسکال) است.

چاله اي برخوردي در ونوس به عرض 37 کيلومتر.
اين تصوير رايانه اي به کمک اطلاعات ارائه شده توسط ماژلان، تهيه شده است. (عکس از ناسا)

◄ دماي ونوس:
دماي لايه هاي بالايي جو ونوس به طور ميانگين 13 درجه سانتيگراد مي باشد، در حاليکه دماي سطح اين سياره به 465 درجه سانتيگراد مي رسد. ونوس داغ ترين سياره منظومه شمسي و داغ تر از اغلب کوره ها است.
گياهان و جانداران زميني به دليل دماي بسيار زياد ونوس نمي توانند به حيات در اين سياره ادامه دهند. دانشمندان هنوز هيچ گونه اي از حيات را بر روي اين سياره کشف ننموده و ترديد دارند که نوعي از آن در اينده پيدا شود.
بيشتر دانشمندان بر اين باورند که دماي شديد سطح ونوس به دليل تاثيرات پديده گلخانه ايست. يک گلخانه به پرتوهاي پر انرژي خورشيد اجازه ورود مي دهد ولي از خروج گرما جلوگيري مي کند. ابرهاي ضخيم و اتمسفر غليظ ونوس نيز به همين شکل عمل مي کنند. پرتوهاي تابناک خورشيد به درون جو سياره راه پيدا مي کنند اما انبوه قطرات بسيار ريز اسيد سولفوريک و مقادير زياد دي اکسيد کربن در ابرهاي ونوس، به نظر مانند تله اي، بيشتر انرژي خورشيد را در سطح سياره محبوس کرده اند.

◄ جرم و چگالي ونوس:
جرم ونوس تقريبا چهار پنجم جرم زمين است. نيروي گرانش آن کمي از گرانش زمين کمتر مي باشد از اين رو جرمي معادل 100 پوند بر روي زمين، حدود 88 پوند بر روي ونوس وزن خواهد داشت. چگالي ونوس نيز اندکي از چگالي زمين کمتر است.

◄ پروازهايي به ونوس:
ونوس نخستين سياره اي بود که توسط يک فضاپيماي در حال عبور مورد مشاهده قرار گرفت. فضاپيماي بدون سرنشين مارينر 2 ايالات متحده در 14 دسامبر 1962 از فاصله 34.760 کيلومتري اين سياره عبور نموده و موفق به اندازه گيري شرايط مختلف سطح و اطراف سياره گرديد. براي مثال به کمک تجهيزات خاصي که در فضاپيما وجود داشت، دماي شديد سياره اندازه گيري شد.

مارينر 10

دو فضاپيماي بدون سرنشين شوروي نيز در سال 1966به کاوش در ونوس پرداختند. ونرا 2 (Venera 2) در 27 فوريه از 24.000 کيلومتري ونوس عبور کرد و ونرا 3 (Venera 3) در اول مارس با اتمام ماموريت خود به درون سياره سقوط نمود.
در اکتبر 1967، از دو کشور ايالات متحده و شوروي فضاپيماهايي به ونوس ارسال شد. ونرا 4، فضاپيماي شوروي، کپسول تجهيزات را توسط پاراشوت به داخل جو سياره انداخت. مارينر 5، فضاپيماي ايالات متحده، از 3.990 کيلومتري سياره عبور نمود. اين فضاپيما ميدان مغناطيسي شناسايي ننمود. هر دو فضاپيما وجود مقادير زيادي دي اکسيد کربن در جو سياره را گزارش کردند. در 15 دسامبر 1970، ونرا 7 ، فضاپيماي شوروي، بر روي ونوس فرود آمد. در 5 فوريه 1974، ايالات متحده کاوشگر سياره اي خود، مارينر 10 را به نزديکي اين سياره فرستاد. اين کاوشگر براي نخستين بار تصاويري که در فاصله نزديک از ونوس تهيه نمود را به زمين ارسال کرد.
در 22 اکتبر 1975، فضاپيماي بدون سرنشين شوروي به نام ونرا 9 بر روي ونوس فرود آمده و اولين تصاوير از سطح سياره را تهيه نمود. سه روز بعد فضاپيماي بعدي شوروي يعني ونرا 10 به ونوس رسيد. اين فضاپيما تصاويري از سطح ونوس تهيه کرد، فشار جوي سياره را اندازه گيري نمود و ترکيب بندي سنگ هاي سطح سياره را مشخص کرد.
چهار فضاپيماي بدون سرنشين در دسامبر سال 1978، به ونوس رسيدند. فضاپيماي ايالات متحده به نام پايونير ونوس 1 (Pioneer Venus 1) گردش خود به دور ونوس را در 4 دسامبر آغاز کرد. اين فضاپيما تصاوير راداري از ونوس را براي ما ارسال نمود، از سطح سياره نقشه اي تهيه کرد و دماي ابرهاي بالاي سياره را اندازه گرفت. در نهم دسامبر، پايونير ونوس 2 وارد جو ونوس شده و چگالي و ترکيب بندي شيميايي آن را اندازه گيري کرد. در 21 دسامبر، ونرا 12، فضاپيماي شوروي، در اين سياره فرود آمد. چهار روز بعد ونرا 11 نيز به ورنا 12 پيوست. هر دوي آنها اطلاعاتي در مورد لايه هاي پائيني جو ونوس ارسال نمودند.
دو فضاپيماي ديگر نيز از شوروي در سال 1982 بر سطح ونوس فرود آمدند. ونرا 13، در 14 مارس و ونرا 14، در پنجم همان ماه. هر دوي آنها ضمن ارسال تصاوير به دست آمده، به آناليز نمونه هاي خاک اين سياره نيز پرداختند. در اوايل اکتبر 1983، دو فضاپيماي ديگر شوروي به کمک رادار از قسمتهاي شمالي ونوس نقشه برداري کردند. ونرا 15 و ونرا 16 کار نقشه برداري خود را در سال 1984 به اتمام رساندند. هر دوي آنها تصاوير شفاف و واضحي از سطح ونوس تهيه کردند.
فضاپيماي ماژلان ايالات متحده گردش خود به دور سياره را در 10 آگوست 1990 آغاز نمود. در تصاوير راداري به دست آمده توسط ماژلان، اجرام يا بخش هايي به وسعت 100 متر قابل تفکيک مي باشند.

جدول آماري ونوس
جرم (کيلوگرم)
4.869e+24
جرم (زمين =1)
.81476
شعاع استوايي
6,051.8
شعاع استوايي (زمين =1)
.94886
ميانگين چگالي (گرم در سانتيمتر مکعب)
5.25
ميانگين فاصله از خورشيد (کيلومتر)
108,200,000
ميانگين فاصله از خورشيد (زمين =1)
0.7233
گردش وضعي (روز)
-243.0187
گردش مداري (روز)
224.701
ميانگين شتاب مداري (کيلومتر در ثانيه)
35.02
زاويه محور طولي (درجه)
177.36
زاويه صفحه مداري (درجه)
3.394
گرانش سطح در منطقه استوايي
8.87
شتاب فرار در منطقه استوايي (کيلومتر در ثانيه)
10.36
ميانگين دماي سطح
482°C
فشار جو (بار)
92
دي اکسيد کربن موجود در جو
96%
نيتروژن موجود در جو
3+%

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 575]