اقتصاد - مغلطه‌ قيمت‌هاي عادلانه‌ نفت

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: اقتصاد - مغلطه‌ قيمت‌هاي عادلانه‌ نفت
اقتصاد - مغلطه‌ قيمت‌هاي عادلانه‌ نفت

پويا نعمت‌الهي:وزير نفت كشورمان در نشست اخير اوپك اظهار داشتند كه: «... ما معتقديم قيمت‌هاي عادلانه براي همه كشورها مناسب است و قيمت‌هاي پايين، سرمايه‌گذاري‌ها را در صنعت نفت محدود مي‌كند...» بارها در صحبت‌هاي مقامات نفتي و اقتصادي كشور‌هاي توليد‌كننده يا مصرف‌كننده‌ نفت به اين واژه برمي‌خوريم كه قيمت نفت بايد «عادلانه» باشد. اما سوال اين است كه قيمت عادلانه براي نفت، چه قيمتي است؟ ظاهرا اين سوال هرگز مجالي براي پاسخ، نيافته است. در اين يادداشت هم دقيقا مي‌خواهيم به همين نكته اشاره كنيم. به‌عنوان مدخل ورود به بحث بايد به اين مهم عنايت داشت كه ظاهرا اين مفهوم واحد، در هر برهه از زمان براي خود، تفاسير متعددي پيدا كرده است. بنابراين مي‌توان اين سوال را مطرح كرد كه اين قيمت عادلانه براي نفت، در سال‌هاي دهه‌ 1970 ميلادي يا بعدها در سال‌هاي آخر قرن گذشته و بالاخره در مقطع حاضر، كدام است؟ با آنكه قيمت‌هاي نفت در هر برهه از اين مقاطع تفاوت فاحشي داشته است، ولي باز هم واژه‌ «عادلانه» هنوز از دهان اين مقامات شنيده مي‌شود. اكنون مي‌خواهيم به جاي طرح اين سوال كلي كه «قيمت عادلانه‌ نفت در چه سطحي از روند قيمت‌ها اتفاق مي‌افتد»، يك‌سري سوالات ديگري مطرح كنيم. هدف از طرح سؤالات زير اين است كه مغلطه‌ «قيمت‌ عادلانه» را به شكل دقيق‌تري بشناسيم.

1) آيا سطوح عادلانه‌اي كه مرتب از آن صحبت مي‌شود، از نظر هر دو گروه توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان هم عادلانه است؟
2) آيا اين عادلانه‌بودن، في‌الواقع نقطه‌نظر قاطبه‌ كشورهاي مصرف‌كننده است يا فقط برخي از آنها؟
3) آيا اين عادلانه‌بودن، في‌الواقع نقطه‌نظر قاطبه‌ كشورهاي توليدكننده است يا فقط برخي از آنها؟
4) آيا اين عادلانه بودن، از وجاهت اقتصادي و مالي و قانوني و اجتماعي و زيست‌محيطي هم برخوردار است؟ يا فقط در برخي موارد وجاهت دارد؟
5) آيا اين عادلانه‌بودن، منويات طرفداران انرژي‌هاي آلترناتيو را هم برآورده مي‌سازد يا خير؟
6) اين عادلانه‌بودن تا چه حد به نفع نسل‌هاي آتي است؟
7) اين عادلانه‌بودن، چه جايگاهي در نزد شركت‌هاي ملي و بين‌المللي نفت دارد؟
8) اين عادلانه بودن، از نقطه‌نظر كمپاني‌هاي بزرگي كه در كشور‌هاي اوپك فعاليت دارند، چگونه قابل تعريف است؟
به غير از اينها، بايد اين سوال را مطرح كرد كه اگر قيمت‌هاي 120 دلار ( براي مثال البته) به‌‌عنوان قيمت عادلانه تعريف شود، آنگاه آيا قيمت‌هاي زير 120 دلار را هم بايد عادلانه تصور كرد ياخير؟ قيمت در سال‌هاي گذشته را چطور بايد در اين تعريف جاي داد؟ اگر قيمت‌هاي قبلي عادلانه نبودند، پس چه كسي از اين بي‌عدالتي متضرر مي‌شود و تا چه حد؟ مكانيسم رفع اين بي‌عدالتي چگونه است؟ متاسفانه عمده‌ اين سوال‌ها هيچگاه پاسخ روشني پيدا نكرده و صرفا به ذكر يك عبارت كلي و مبهم بسنده مي‌شود و آن اينكه «قيمت‌هاي فعلي عادلانه هستند. » در سال‌هاي قبل كه اوپك اقدام به تعريف محدوده‌ قيمتي كرده بود، بعضا شاهد بوديم كه مي‌گفتند آن قيمت‌هايي كه داخل محدوده‌ فوق باشند از نظر اوپك قابل قبول (ولابد عادلانه) هستند. آن محدوده بين 22 تا 28دلار بود و بنابراين 27درصد افزايش يا كاهش قيمت را هم به‌عنوان مصداق عادلانه‌بودن مي‌شناختند. اما حالا كه قيمت‌ها حدود 6برابر شده است، بازهم مي‌گويند كه قيمت‌هاي فعلي عادلانه هستند. به نظر مي‌رسد اينها همگي بيانگر عدم پيشرفت در ادبيات علمي و اقتصادي نفت است كه من پيش‌تر هم بدان اشارات مفصلي داشته‌ام. ناتواني از تبيين علمي پديده‌هاي مبتلا به بازار نفت در كشور‌هاي اوپك، راسا ناشي از اين است كه كشورهاي فوق عموما در راستاي منافع كشور خود عمل كرده و در عين حال قصد دارند كه پايه‌ سياست‌هاي خود را بر اساس منافع مشترك هم بنا نهند كه در برخي موارد، حد‌و‌مرز بين اين‌دو‌‌فعل جابه‌جا شده و امكان تفارق اين دو حدود هم كمرنگ‌تر جلوه مي‌كند. از اين حيث در گاهي اوقات شاهد هستيم كه تئوري دقيقي كه بتواند ادعا‌هاي اعضاي اوپك را در كنار افعال آنها توجيه كند، وجود ندارد.
يکشنبه 31 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 431]