واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: واژه فراموشی برای همه ما واژه آشنایی است. شاید برای همه شما پیش آمده باشد که گاهی در جلسه امتحان، از آنچه خواندهاید ، چیزی به خاطر نیاوردهاید، نشانی دوستی را فراموش کردهاید، شماره تلفنی را به یاد نیاوردهاید یا نام فرد آشنایی را که بارها او را دیدهاید، یادتان رفته و خطرناکتر از همه، روز تولد همسرتان را فراموش کردهاید! فراموشیهای مربوط به مسائل جزئی زندگی روزمره هر از چند برای تمام افراد اتفاق میافتد و جای هیچگونه نگرانی ندارد، اما در برخی افراد شدت فراموشی یا موضوعات مربوط به فراموشی طوری است که نمیتوان آن را حالتی طبیعی تلقی کرد. * افراد افسرده و افراد مضطرب معمولا با درجات شدیدتری از فراموشی مواجه هستند و اغلب بیش از دیگران در مسائل روزمره زندگی دچار فراموشی میشوند. فراموشی به علل مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد. اکثر فراموشیهای عادی روزمره مربوط به مراحل حافظه میباشند. وجود مشکل در هر یک از مراحل ، یادآوری اطلاعات را با مشکل مواجه خواهد ساخت. مراحل حافظه رمز گردانی ، اندوزش و بازیابی را شامل میشود و می دانیم که در مرحله رمز گردانی سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق میافتد. در مرحله اندوزش نگهداری اطلاعات در حافظه و در مرحله بازیابی فراخوانی اطلاعات از حافظه. خطای حافظه در هر یک از این مراحل مشکل فراموشی را به بار خواهد آورد. ممکن است کمبود توجه در حین سپردن اطلاعات به حافظه عامل این خطا باشد. به عبارتی تنها مطالبی که مورد توجه ما قرار میگیرد، به حافظه سپرده میشود. در غیر این صورت حافظه ما در هر لحظه در مقابل سیلی از اطلاعات قرار میگرفت که چندان ضرورتی هم برای ما نداشتند. گاهی موضوعی را به یاد نمیآوریم چون در زمان دیدن یا شنیدن آن توجه و تمرکز لازم را نداشتهایم. برای نمونه، هنگامی که به شدت نگران بیماری عزیزی بودهایم، همکارمان راجع به یک موضوع مطالب جالبی را گفته است که بعدها آن مطلب را به یاد نمیآوریم. بهتر است این حالت را حواسپرستی بنامیم. گاهی موضوعی را به یاد نمیآوریم چون در زمان دیدن یا شنیدن آن توجه و تمرکز لازم را نداشتهایم. برای نمونه، هنگامی که به شدت نگران بیماری عزیزی بودهایم، همکارمان راجع به یک موضوع مطالب جالبی را گفته است که بعدها آن مطلب را به یاد نمیآوریم. بهتر است این حالت را حواسپرستی بنامیم. * زمانی که خطا در مرحله اندوزش اتفاق میافتد، به این معنی است که اطلاعات به شیوه درست و کاملی ذخیره نشدهاند و یا در جای مناسب خود قرار نگرفتهاند. یکی از عواملی که اندوزش اطلاعات را میسر میسازد، مرور ذهنی است. مرور ذهنی به نیرومند شدن اطلاعات در حافظه کمک میکند و دوام آنها را در حافظه طولانیتر میسازد. بنابراین بدون مرور ذهنی اطلاعات از حافظه محو شده و دسترسی به آنها ناممکن میگردد. عامل دیگر که در مرحله اندوزش اتفاق میافتد و فراموشی را سبب میشود، جانشینی است، گنجایش حافظه کوتاه مدت معمولا محدود است و برای استفاده حداکثر از آن شگردهایی مورد استفاده قرار میگیرد، مثل روش تقطیع"یعنی تبدیل اطلاعات به بخش های کمتر". در هر زمانی که اطلاعاتی که قصد اندوزش آنها را داریم، فراتر از گنجایش حافظه باشد، ذخیره نخواهد شد یا ناچارا اطلاعات قبلی را از بین خواهد برد. * در مرحله بازیابی نیز عواملی مثل تداخل و عوامل هیجانی ، یادآوری اطلاعات را با مشکل مواجه میسازند. زمانی که فراموشی را به یاد بسپارید در حافظه ما اطلاعات مختلفی با نشانه مشترکی ذخیره شده باشند، به هنگام استفاده از آن نشانه برای بازیابی یکی از اطلاعات اطلاعات دیگر به ذهن خواهند آمد و مزاحم بازیابی اطلاعات مورد نظر خواهند شد. برای مثال اگر شماره تلفن جدید دوست خود را یاد بگیرید، بعد از مدتی یادآوری شماره تلفن قبلی او برایتان مشکل خواهد بود. به این علت که نام دوست شما نشانهای است که برای شماره تلفن فعلی او و شماره تلفن قبلی او نشانه مشترکی است و یادآوری یکی از آنها با این نشانه با مشکل همراه خواهد بود. با این مقدمه، دیگر معلوم است که در گفتگو با دکتر فربد فدایی، مدیرگروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، میخواهیم از فراموشی و علل و راهحلش حرف بزنیم. با ما همراه شوید... سلامت : آقای دکتر! فراموشی بیماری است؟ * **خوشبختانه اکثر مواردی که بهعنوان فراموشی مطرح است، جنبه بهنجار دارد و در افراد طبیعی دیده میشود. برای نمونه، مواردی که در مقدمه بحث ذکر کردید، عموما طبیعی است؛ البته به شرط آنکه جنبه همیشگی نداشته باشد اما مواردی نیز وجود دارد که حکایت از یک بیماری عمده میکند. بیماری آلزایمر از آن جمله است. به هر حال فراموشی یک نشانه است که باید به دنبال علت زیربنایی آن رفت و این موضوع درباره فراموشیهای عادی زندگی هم صدق میکند. افراد افسرده و افراد مضطرب معمولا با درجات شدیدتری از فراموشی مواجه هستند و اغلب بیش از دیگران در مسائل روزمره زندگی دچار فراموشی میشوند. * سلامت : به نظرم خیلی بدیهی است که ما بعضی چیزها را بدون هیچ علتی به یاد نیاوریم. **خیر، موضوع به این سادگیها نیست. مردی که از ازدواج خودش ناراضی است، با همه کوششی که به خرج میدهد که تاریخ ازدواج خود را به یاد داشته باشد. این موضوع تحت عنوان واپسزنی در مبحث سازوکارهای دفاعی روانی قابل ذکر است. این امر ناشی از تمایل ناخودآگاه فرد برای فراموش کردن موضوعی است که در واقع نمیخواهد انجام دهد. سلامت : بعضی وقتها دانشآموز به معلم میگوید پاسخ سوال سرزبانم است اما نمیتوانم بگویم! آیا این موضوع توجیهی دارد؟ **این موضوع توجیه علمی دارد. در واقع دانشآموز مطلب را میداند اما به علت اضطراب، نوعی مهار در کارکرد مراکز تکلمی ایجاد میشود، به نحوی که نمیتواند معلومات خود را به صورت کلامی ابراز کند. در این موارد معلم میتواند با رفع اضطراب و تنش در دانشآموز به او کمک کند تا جواب بدهد. سلامت : از فراموشیهای طبیعی، دیگر چه نمونههایی وجود دارد؟ **گاهی موضوعی را به یاد نمیآوریم چون در زمان دیدن یا شنیدن آن توجه و تمرکز لازم را نداشتهایم. برای نمونه، هنگامی که به شدت نگران بیماری عزیزی بودهایم، همکارمان راجع به یک موضوع مطالب جالبی را گفته است که بعدها آن مطلب را به یاد نمیآوریم. بهتر است این حالت را حواسپرستی بنامیم. سلامت : آیا میتوانیم بگوییم فراموشیهای عادی ناشی از کمکاری دستگاههای عصبی است؟ **در مورد حواسپرتیها این موضوع صحیح است اما درباره فراموشیهایی با زمینه ناخودآگاه عکس این مطلب صدق میکند، به این نحو که برخی فراموشیها جنبه فعال دارد یعنی دستگاه عصبی انرژی صرف میکند تا موضوعی که جنبه ناخوشایند دارد به ذهن فرد نرسد تا او از اضطراب مصون بماند. این امر ناشی از تمایل ناخودآگاه فرد برای فراموش کردن موضوعی است که در واقع نمیخواهد انجام دهد. برای نمونه، فراموش کردن تاریخ امتحانی که برای آن آمادگی ندارید. در اینگونه فراموشیها سلولهای عصبی سالم هستند و ضایعه عضوی وجود ندارد. در برخی از شدیدترین نا به سامانیهای روانی نیزما با فراموشیهایی رو به رو میشویم که در آنها گر چه بافت مغز سالم است اما آسیبشناسی روانی عمیق سبب نشانههای چشمگیری میشود که بر کل زندگی فرد تاثیر میگذارد. فردی که در اثر فشارهای روانی شدید ناشی از مسایل اجتماعی (مانند ورشکستگی) یا روابط بین فردی (مانند اختلاف شدید و طولانی با همسر) دچار وضعیت به ظاهر لاینحلی شده است، امکان دارد به ناگهان هویت خود را از یاد ببرد و ... برای به یاد سپاری بهتر مطالب راهکارهای زیر را مد نظر داشته باشید . بخش به بخش حفظ کردن: یعنی مطالب به چند بخش تقسیم شده و بخشها به نوبت آموخته می شود. بطور مثال دانش آموزی می خواهد علایم اختصاری عناصر شیمیایی را حفظ کند این عناصر را به چند بخش تقسیم می کند و به حفظ کردن هر یک از آن بخشها می پردازد. تمرین پراکنده یا مطالعه با فاصله در این روش یادگیرنده به جای اینکه سعی کند تا یکباره و در یک نوبت مقدار زیادی اطلاعات را حفظ کند، وقت خود را تقسیم کرده و چندین بار آنها را مرور می نمایند. معنی دار کردن مطالب: منظور از درک یا فهم یک مطلب یعنی معنی دار کردن مطالب است که در این رابطه، شباهتها و دیگر روابط بین آن مطلب و مطالب قبلا آموخته شده را شناسایی می کنیم که مثلاً تاریخ یک رویداد را در درس تاریخ می توان اگر مصادف با تولد ما در آن روز بود بهتر یاد گرفت. ساخت سلسله مراتبی مطالب یادگیری: عناصر یا مطالب یادگیری را می توان بصورت یک سلسله مراتب از ساده به دشوار مرتب کرد به نحوی که یادگیری هر عنصر یا تکلیف به یادگیری تکالیف دیگر مربوط باشد. از این طریق می توان به مطالب مختلف معنی بخشید و با یادگیری هر مطلب در این سلسله مراتب یادگیری مطالب بعدی وابسته به آن به راحتی امکان پذیر ساخت. سازمان دادن به مطالب: یکی دیگر از روشهای معنی دار کردن مطالب سازمان دادن به آنهاست زیرا برای بازیابی بعدی، آن اطلاعات از حافظه ضروری است و فراموشی کمتر است. ما از طریق سازمان دادن به مطالب روابط و پیوندهای بین اجزا ی مختلف اطلاعات را برقرار می نماییم و آن گاه به جای آموختن جزء جزء اطلاعات کل آن را در ارتباط با یکدیگر می آموزیم. هفته نامه سلامت
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 479]