اهميت ناشناخته منيزيوم براي سلامت جامعه

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: اهميت ناشناخته منيزيوم براي سلامت جامعه
با وجود نقش مهم و حياتي منيزيوم براي سلامتي انسان و تاثيرات فراوان اين ماده معدني در فعل و انفعالات متابوليسمي و گردش خون و قلب، از يك سوي جامعه در حد كافي نسبت به اين نقش و اهميت آگاه نيست و از سوي ديگر پزشكان نيز به اين موضوع به دلايل مختلف توجه خاصي ندارند.

در حالي كه علوم پزشكي و تغذيه تاكنون كمبود منيزيوم را امري نادر تلقي مي‌كرد، اما برخي معاينات و مطالعات نشان مي‌دهند كه فقر منيزيوم در بدن و يا حتي كمبود آن اغلب به درستي تشخيص داده نمي‌شود.

از ديدگاه كارشناسان اندازه گيري ميزان منيزيوم بدن در اكثر كشورها حتي كشورهاي غربي اغلب به دليل هزينه آن انجام نمي‌شود و بسياري از موارد فقر منيزيوم همچنان پنهان مي‌مانند.
از آنجا كه كمبود منيزيوم نشانه‌هاي بسيار متنوعي دارد، پزشكان اغلب علل ديگري غير از كمبود منيزيوم براي ناراحتي‌هاي افراد تشخيص مي‌دهند.
اين در حالي است كه پنهان ماندن كمبود منيزيوم، مي‌تواند باعث ناراحتي‌هاي زيادي از جمله ضعف راندمان و توانايي كار، دردسرهاي ميگرني، درد قلب، گرفتگي ماهيچه پا و انگشت شصت پا و ناحيه شكم شود.

منيزيوم همچنين ترمزي در برابر استرس محسوب مي‌شود كه در جامعه مدرن امروز گسترش يافته است. از آنجا كه سلول‌هاي بدن از طريق هورمون‌هاي استرس، منيزيوم بيشتري مصرف مي‌كنند، مقدار كافي اين ماده معدني به ويژه هنگام استرس مهم است.

امروزه متاسفانه عموم جامعه بندرت مي‌داند كه با وجود تمام تنوع غذايي حتي در كشورهاي پيشرفته (در آلمان يك دهم جمعيت)، كمبود منيزيوم همچنان وجود دارد.
پزشكان نيز تا مدت زيادي اهميت واقعي منيزيوم را نمي‌دانستند اما امروز مشخص است كه كمبود اين ماده معدني مي‌تواند باعث ناراحتي‌ها و بيماري‌هاي مختلفي شود.

مهمتر اينكه ورود مقدار كافي منيزيوم در بدن، براي سيستم قلب و گردش خون مفيد است و آن را محافظت مي‌كند اما كمبود اين ماده معدني، وضعيت قلب را به مخاطره مي‌اندازد و متاسفانه اين مهم بندرت مورد توجه قرار مي‌گيرد.

به خاطر افزايش و شدت بيماري‌هاي قلبي، ميزان كافي منيزيوم در بدن براي ماهيچه قلب و در نتيجه بهبود فعاليت و راندمان آن به ويژه مهم است. منيزيوم، قلب، ماهيچه‌ها و اعصاب را تقويت مي‌كند و جزو مهمترين مواد معدني براي بدن انسان است و به عنوان نمونه منيزيوم سولفات موسوم به «نمك تلخ» از مدت‌ها قبل به عنوان مسهل و كاهش گرفتگي در عضلات استفاده مي‌شود.

منيزيوم در آب، گياهان و حيوانات پيدا مي‌شود و بدن يك انسان 70 كيلوگرمي حدود 21 تا 28 گرم مينزيوم دارد. هر چند كه مقدار اين ماده معدني در مقايسه با ديگر مواد غذايي در بدن اندك است اما منيزيوم در كنار پتاسيم بيشترين مواد معدني در سلول‌هاي بدن هستند. حدود 60 درصد از منيزيوم در اسكلت انسان ذخيره است و در صورت نياز مي‌تواند سريعا آزاد شده و مورد استفاده بدن قرار گيرد. منيزيوم براي رشد سالم استخوان‌ها و دندان‌ها نيز بسيار مهم است.
40 درصد از منيزيوم بدن در ماهيچه‌هاي قلب و اسكلت بدن هستند و صرفا حدود يك درصد از منيزيوم در كبد و مايعات بدن به عنوان نمونه خون پيدا مي‌شود. منيزيوم در فعاليت 300 آنزيم در بدن دخالت دارد و در متابوليسم كربوهيدرات ها، آلبومين‌ها و چربي‌ها و همچنين تقسيم سلولي نقش مهمي ايفا مي‌كند.

منيزيوم يك نقش كليدي در عملكرد سالم گردش خون و قلب دارد و در همكاري و هماهنگي سلول‌هاي عصبي و ماهيچه‌اي دخالت دارد و بدين ترتيب براي تمام سيستم عصبي مهم است و به عنوان نمونه تحريك و تهيج و برانگيختگي اعصاب و ماهيچه‌ها را محدود مي‌كند. از آنجا كه منيزيوم در روده كوچك جذب مي‌شود، جذب آن از طريق كليسم بشدت بهبود مي‌يابد.

كمبود منيزيوم حتي مي‌تواند باعث بروز يا تشديد ناراحتي‌هاي مختلف عصبي، بروز ترس و وحشت و يا افسردگي شود. علت وسعت تاثير گذاري منيزيوم در بدن، دخالت اين ماده معدني در فعل و انفعالات متابوليسمي بسيار مختلف است. منيزيوم به جز پيشگيري از افزايش بيش از اندازه و حد فشار و بار بر روي ماهيچه قلب قادر است از ديگر بيماري‌ها و ناراحتي‌ها نيز جلوگيري كند.

منيزيوم مي‌تواند رگ‌هاي خوني را باز و فراخ كرده، قدرت جاري شدن خون را بهبود بخشيده و خون بيشتري به ارگان و بافت برساند و در نتيجه تاثير خوب و غيرمنتظره‌اي بر روي گرفتگي ماهيچه پا داشته و حتي ناراحتي گردش خون را كاهش دهد.

بدن يك بزرگسال روزانه 300 تا 400 ميلي گرم منيزيوم نياز دارد اما اين نياز در مواردي چون فشار و بارسنگين امور روزمره، استرس، دوران پس از پشت سر گذاشتن يك بيماري، حاملگي، شيردهي و حتي در دوره رشد افزايش مي‌يابد.
جامعه آلماني براي تغذيه، نياز روزانه به منيزيوم براي دختران جوان (15 تا 19 ساله) را تا 350 ميلي گرم و براي زنان ( از 25 سالگي) را 300 ميلي گرم تعيين كرده است. اين جامعه نياز روزانه به منيزيوم براي پسران جوان (15 تا 25 ساله) را تا 400 ميلي گرم و براي مردان ( از 25 سالگي) را 350 ميلي گرم تعيين كرده است.

حدودا 60 درصد از منيزيوم در بدن به استخوان‌ها و بقيه آن به بافت و ارگان‌هاي مختلف متصل هستند و صرفا حدود يك درصد از تمام منيزيوم بدن در خون حل شده است. بدين خاطر در صورتيكه پزشك كمبود منيزيوم در خون را تشخيص دهد، اين رقم بيانگر وضعيت واقعي ميزان اين عنصر معدني در بدن فرد نيست.

در صورت ورود و جذب كم منيزيوم به بدن، بدن نياز خود را از ذخيره هايش رفع مي‌كند. فاكتورهاي مختلفي مي‌توانند در جذب و يا تشديد دفع منيزيوم از بدن موثر واقع شوند و بدين ترتيب نياز بدن به اين ماده معدني را افزايش دهند. آزمايشات انجام شده بر روي 1000 بيمار نشان مي‌دهد كه حداقل 45 درصد از آنها كمبود منيزيوم داشتند.

«كاترين راشكه» از جامعه پزشكي تغذيه و رژيم غذايي در باد آخن مي‌گويد، تغذيه‌اي كه منيزيوم كافي نداشته باشد، ريسك و خطر ناراحتي‌هاي در ارتباط با نظم ضربان قلب را افزايش مي‌دهد.
نوار قلب و اندازه‌گيري غلظت منيزيوم خون 22 خانم كه تغذيه‌اي با ميزان متفاوت منيزيوم دريافت كردند، پس از 21 ساعت نشان مي‌دهد كه غلظت اين ماده معدني در خون و ادرار گروهي كه تغذيه‌اي با منيزيوم ناكافي داشته‌اند در مقايسه با گروه ديگر بشدت و به طور چشم گيري كاهش يافته است.

همزمان نوار قلب گروهي كه تغذيه‌اي داراي منيزيوم ناكافي داشتند، افزايش شديد و چشم گير ناراحتي‌هاي در ارتباط با تنظيم ضربان قلب را نشان داد.
بدين ترتيب كمبود منيزيوم، ريسك و خطر اينگونه ناراحتي‌ها را افزايش مي‌دهد و مطالعات مختلف نياز مبرم بدن به تامين كافي منيزيوم ثابت مي‌كند.
منيزيوم در انتقال تحريك اعصاب بر روي ماهيچه‌ها و همچنين انقباض ماهيچه‌اي يك نقش مهم ايفاء مي‌كند.

پس از يك سكته قلبي حاد، مصرف منيزيوم تزريقي مي‌تواند ريسك ناراحتي‌هاي بطني را كاهش دهد. بدين خاطر پزشكان بايد به وضعيت منيزيوم در بدن مبتلايان به نامنظم بودن ضربان قلب توجه كنند.

به ويژه در مواردي كه بيماران، داروي ادرارآور (ديورتيك) و يا مسهل مصرف مي‌كنند و يا اينكه به دلايل ديگري از جمله اسهال، دردهاي مزمن كليه، دفع منيزيوم بدن آنها زيادتر شده است، خطر عدم تامين كافي بدن با منيزيوم وجود دارد.
از سوي ديگر جامعه بيوفاكتورها در آلمان هشدار مي‌دهد كه كمبود منيزيوم مي‌تواند باعث تشديد آسيب‌هاي ناشي از بيماري قند نيز بشود.

مطالعات دانشگاه اشتوتگارت ـ هوهنهايم بر روي 5 هزار و 500 بيمار ديابت نشان مي‌دهد كه از ميان اين تعداد، صرفا 11 درصد از مصرف كنندگان انسولين و 15 درصد از بيماراني كه ضرورتي به مصرف انسولين نداشتند، ميزان كافي منيزيوم در بدن داشتند. اين در حاليست كه اين كمبود مي‌تواند براي روند بيماري آنها، پيامدهاي شديدي همراه داشته باشد. بيماران ديابت مقدار زيادي از منيزيوم را از طريق كليه‌هاي خود دفع مي‌كنند.

در حالي كه منيزيوم تاثير انسولين در بدن را نيز بهتر مي‌كند، كمبود اين ماده معدني نه تنها شرايط براي ديابت را تشديد مي‌كند، بلكه حتي آسيب‌هاي بعدي نگران كننده از جمله ناراحتي‌هاي متابوليسم در قلب و رگ‌هاي خوني را نيز تشديد مي‌كند.

پرفسور «هانس ـ جورج كلاسن» رئيس جامعه بيوفاكتورها و كارشناس منيزيوم از اشتوتگارت ـ هوهنهايم مي‌گويد، مطالعات گسترده نشان مي‌دهند كه غلظت پايين منيزيوم در خون، ريسك و خطر براي بيماري‌هاي گردش خون و قلب را افزايش مي‌دهد.

طبق تازه ترين دانستي‌ها و اطلاعات، چنين به نظر مي‌رسد كه كمبود منيزيوم روند و پروسه‌هاي عفونتي را نيز تشديد مي‌كند كه اين امر مي‌تواند به ديواره و جدار رگ‌ها آسيب وارد كنند.
طبق گزارش نشريه تخصصي آمريكن ژرنال براي اپيدميولوژي از يك تحقيقات، منيزيوم كافي مي‌تواند ريسك سرطان روده را نيز كاهش دهد.

پژوهشگران در اين تحقيقات، عادات غذايي و وضعيت سلامتي بيش از 35 هزار خانم بين 55 تا 69 سال را به مدت 16 سال بررسي كردند. ريسك و خطر براي سرطان روده در خانم‌هاي با بيشترين ميزان مصرف منيزيوم ،27 درصد نسبت به آنهايي كه منيزيوم كافي مصرف نكرده بودند، كاهش يافت.

پژوهشگران احتمال مي‌دهند كه منيزيوم از رشد غيركنترل شده سلول‌ها در بافت روده جلوگيري مي‌كند و مصرف روزانه 300 تا 400 ميلي گرم اين ماده براي كاهش ريسك سرطان روده را توصيه مي‌كنند.

گروه‌هايي كه نياز ويژه‌اي به منيزيوم دارند
زنان باردار، مبتلايان به فشار خون بالا و ناراحتي‌هاي قلبي، افراد داراي كار بدني سنگين و ورزشكان و افراد مسن گروههايي هستند كه نياز بيشتر و ويژه‌اي به منيزيوم دارند.
از آنجا كه ميزان منيزيوم در دوران بارداري كاهش يافته و همزمان دفع آن افزايش مي‌يابد، بافت‌هاي نوزاد و مادر نياز بيشتري به منيزيوم پيدا مي‌كنند.

بدين خاطر توجه به ورود كافي منيزيوم به بدن در دوران بارداري و شيردهي، مي‌تواند مشكلات جانبي دوران بارداري و تولد نوزاد را كاهش داده و به عنوان نمونه وزن نوزاد هنگام تولد را افزايش دهد.
برخي از ناراحتي‌ها و دردهاي زنان در دوره حيض از جمله گرفتگي در ناحيه شكم را نيز مي‌توان با مصرف منيزيوم رفع كرد. جامعه آلماني براي تغذيه، ميزان نياز روزانه منيزيوم براي زنان باردار 300 ميلي گرم و مادران شيرده 390 ميلي گرم توصيه كرده است.

اهميت منيزيم براي ورزشكاران نيز بدين خاطر است كه بدن هنگام تحرك و فعاليت‌هاي سنگين از طريق تعريق اين ماده معدني را از دست مي‌دهد (60 تا 145 ميلي گرم در هر ليتر) و بايد جايگزين شود، در غير اين صورت، ارزش سلامتي آفرين و فرحبخش ورزش نيز برعكس خواهد شد.

استرس و تشديد فشارهاي روزمره، بيماري قند (ديابت)، نشانگان (سندروم) متابوليسمي و تمام بيماري‌هاي روده‌اي ـ معده‌اي، ميگرن، رژيم‌هاي طولاني مدت لاغري و يا كم وزني، كمبود كليسم، مصرف داروهاي مشخصي چون قرص ضدبارداري، قرص ادرارآور، داروي تنظيم ضربان قلب، گرفتگي ماهيچه‌ها در ناحيه پا و انگشت شصت پا نيز نياز فرد به منيزيوم را افزايش مي‌دهد. از سوي ديگر در مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي، فشار خون بالا، ناراحتي‌هاي گردش خون، آرتريوزكلروس، ضعف ماهيچه ها، ضعف قواي بدني و راندمان، عصبانيت و افسردگي نيز اغلب يك كمبود پنهاني منيزيوم مشاهده مي‌شود.

نشانه‌هاي يك فقر و يا كمبود منيزيوم در تمام بدن از سر تا پا ظاهر مي‌شوند و پيدايش دردسرهاي ميگرني، كاهش سعه صدر و مدارا در برابر استرس، كاهش توانايي كار و راندمان، افزايش احساس كوفتگي و خستگي، پرش در ناحيه دهان و ابروها از جمله نتايج اين فقر و كمبود در بدن هستند.

درد ناحيه قلب و سينه، نامنظمي در ضربان قلب، گرفتگي در ناحيه شكم و ماهيچه پا و انگشت شصت پا از ديگر پيامدهاي فقر و يا كمبود منيزيوم در بدن هستند. كمبود منيزيوم در كودكان، خود را به صورت درد شكم نشان مي‌دهد.
از سوي ديگر اين سوال مطرح است كه آيا تغذيه روزانه قادر به رفع نياز منيزيوم بدن ما است؟ به طور كلي حدس زده مي‌شود كه نياز روزانه منيزيوم در افراد سالم و مصرف كنندگان يك تغذيه معمولي و تركيبي برطرف مي‌شود.

در صورت مصرف كافي منيزيوم كه به طور ميانگين 300 تا 400 ميلي گرم است، بدن مي‌تواند كمبودهاي كوتاه مدت را نيز از طريق دسترسي به ذخاير منيزيوم موجود در اسكلت تامين كند.
از سوي ديگر دريافت و جذب منيزيوم از طريق غذا و خوراك مي‌تواند براي افراد متفاوت بوده و روزانه بين 150 تا 550 ميلي گرم باشد. بدين ترتيب مرز فقر منيزيوم را مي‌توان 200 ميلي گرم تعيين كرد اما سوال اين است كه آيا مصرف منيزيوم عوارض جانبي دارد و آيا يك فرد مي‌تواند بيش از اندازه منيزيوم مصرف كرده باشد؟

مصرف روزانه تا 700 ميلي‌گرم منيزيوم براي پيشگيري و درمان مشكل آفرين نيست و اين مقدار براي كليه‌هاي سالم زياد نيست و مقدار مازاد آن دفع مي‌شود.
صرفا در موارد اندكي از جمله وجود ناراحتي‌هاي مزمن كليوي، مصرف بيش از اندازه منيزيوم مشكل آفرين خواهد بود و باعث اسهال مي‌شود اما اين وضعيت به محض كاهش مقدار مصرف منيزيوم مجددا از بين مي‌رود.

بعلاوه براي پيشگيري از سكته مغزي، دردهاي ماهيچه اي، عصبانيت و افسردگي مي‌تواند تجويز روزانه مقدار منيزيوم را 200 تا 400 ميلي گرم و احتمالا حتي تا 700 ميلي گرم افزايش داد. براي بهبود جذب منيزيوم در بدن، بهتر است كه فرد مقدار تجويز شده را در دو تا سه وعده در طي روز مصرف كند.
تجويز منيزيوم بايست جزو نسخه و درمان مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي باشد و در اين صورت اكثرا مي‌توان مصرف داروهاي ديگر در اين بيماران را كاهش داد.

منيزيوم در عين حال بايد تحت نظر پزشك و در مقدار كافي و زمان طولاني مصرف شود. منيزيوم با تغذيه سالم و معمولي به بدن وارد مي‌شود اما ربايندگان و سارقين منيزيوم در بدن از جمله اسهال و يا بيماري قند (ديابت) نيز به وجود اين ماده معدني در بدن لطمه وارد مي‌كنند.
حتي داروهاي مشخصي از جمله قرص ضد بارداري، قرص‌هاي ادرارآور (ديورتيك) و مسهل‌ها نيز مي‌توانند به ميزان منيزيوم در بدن آسيب برسانند.

مسأله جبران كمبود منيزيوم در بدن بسيار مهم است اما استفاده و مصرف اين ماده معدني به تنهايي، بدن را با برخي مشكلات روبه‌رو مي‌كند. سلول‌ها نمي‌توانند از منيزيوم اضافي وارد شده به بدن استفاده كنند و بخش بزرگي از آن مجددا دفع مي‌شود.

يكي از معروفترين متخصصان تغذيه پزشكي از دانشگاه «هوهن هايم» اخيرا در يك كنفرانس تخصصي تاكيد كرد كه منيزيوم بهتر است همراه با يك «همتا» موسوم به «اسيد اوروتيك» مصرف شود تا از اين طريق استفاده سلول‌ها از منيزيوم بهبود يابد.
از سوي ديگر از آنجا كه اسيد اوروتيك براي متابوليسم انرژي نيز بسيار مهم است، يك فاكتور حفاظتي نيز براي بدن به شمار مي‌رود.

منيزيوم به ويژه در مواد غذايي گياهي از جمله گردو، بادام، ارزن و دانه‌هاي خوراكي يافت مي‌شود. در هر 100 گرم مواد غذايي از جمله كاكائو 415، جوانه گندم 308، آرد سويا 235، برنج سبوس دار 201، چاي 184، بادام 170، بادام خاكي 150، فندق 150، لوبيا سفيد 133 ميلي گرم منيزيوم وجود دارد.

منيزيوم در بقولات (انواع لوبيا، عدس، لپه و ماش)، ماهي، پنير و ميوه‌هاي خشك و برخي از آب‌هاي معدني، سبزيجات و كاهو نيز وجود دارد. اما در نقاطي كه استفاده كود پتاسيم به منيزيوم در زمين آسيب مي‌رساند، سيزيجات و ميوده‌ها صرفا مقدار كمي منيزيوم دارند. از طرف ديگر بخشي از منيزيوم موجود در مواد غذايي هنگام پختن در آب از بين مي‌رود.

ترجمه: مرتضي جواديان
منابع: جامعه آلماني پزشكي تغذيه و رژيم غذايي،
سايت آلماني سلامتي و نووامكس
چهارشنبه 23 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 193]