در غرب ایران، یک کورۀ گچ‌پزی قدیمی‌ترین در جهان کشف شده است.

باستان‌شناسان در محوطه چغاگُلان ایلام کوره گچ‌پزی قدیمی‌ترین را کشف کرده‌اند. این محوطه در شهرستان مهران واقع شده است و بر اساس گفته باستان‌شناسان، این منطقه بیشترین توالی استقراری در دوره نوسنگی را در ایران و شرق هلال حاصلخیز داشته است. این کشف اهمیت بالایی از نظر مطالعه چرایی و چگونگی نوسنگی جوامع و تغییر شیوه زندگی آنها از فعالیت‌های جمع‌آوری و شکار به تولید غذا در مناطق کوهپایه‌های زاگرس را نشان می‌دهد.

اما، در مقایسه با کشورهای همجوار در غرب آسیا، مطالعات مرتبط با نوسنگی، شروع کشاورزی و روستانشینی در ایران به صورت بسیار محدودی مورد توجه قرار گرفته است. به همین دلیل، کاوش باستان‌شناختی در محوطه چغاگُلان برای باستان‌شناسان بسیار اهمیت دارد.

بنا بر اطلاعات منتشرشده توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محوطه چغاگُلان در ابتدا توسط علی‌محمد خلیلیان شناسایی و معرفی شد و سپس توسط جبرئیل نوکنده تعیین مرزها (عرصه) شد. در سال‌های ۲۰۰۹ میلادی، تیمی از دانشگاه توبینگن آلمان به رهبری محسن زیدی و نیکلاس کُنارد، این محوطه را لایه‌نگاری کرد. اما در سال‌های اخیر، این محوطه به علت فعالیت‌های کشاورزی و حفاری غیرمجاز به شدت آسیب دیده است. باستان‌شناسان نظر دارند که انجام کاوش‌های گسترده و طولانی‌مدت، نه تنها اطلاعات بی‌بدیلی درباره ورود انسان به دوران نوسنگی در منطقه زاگرس را فراهم می‌کند، بلکه بستری را برای جلوگیری از تخریب بیشتر این محوطه با استفاده از اقدامات حفاظتی فراهم می‌کند.

کاوش‌های باستان‌شناختی در چغاگُلان از نیمه ماه مهر سال ۱۴۰۲ آغاز شده است و حجت دارابی، دانشیار باستان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه، مسئولیت این کاوش را بر عهده دارد. درباره آخرین یافته‌های این کاوش، او اظهار داشت: تاکنون شواهد جالب و جذابی درباره معماری، فضاهای مسکونی و آیینی، و همچنین صنعتی در این محوطه به دست آمده است. یافته‌های مهم این کاوش شامل کشف کوره‌ای برای پخت گچ است که به عنوان قدیمی‌ترین کوره گچ‌پزی که تاکنون کشف شده، به شمار می‌رود.

دارابی باور دارد که یافته‌های به دست آمده می‌تواند نگرش پژوهشگران و صاحب‌نظران را درباره نقش فعالیت‌های غیرمعیشتی در فرایند نوسنگی جوامع تغییر دهد. به علاوه از جانب حیوانات و گیاهان، باید تغییرات بنیادی مختلفی را در زندگی انسان در این دوران بررسی کرد.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی چغاگلان بیان کرد که ادامه کاوش در این محوطه می‌تواند قابلیت‌ها و نقش ویژه کوهستان‌های زاگرس در درک بهتر فرآیند نوسنگی و آغاز کشاورزی و روستانشینی در غرب آسیا و حتی جهان را به طور واضح نشان دهد.

دارابی از ایجاد یک سایت-موزه و آرکئوپارک در چغاگلان به عنوان یکی از ایده‌ها و اهداف برنامه کاوش در این محوطه یاد کرد و اظهار کرد: بدیهی است که این اقدام برای معرفی میراث فرهنگی و در نهایت توسعه فرهنگی و اقتصادی منطقه بسیار مهم خواهد بود.