تکم گردانان نوروزی، مروجان نیکوکاری در آذربایجان

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تکم گردانان نوروزی، مروجان نیکوکاری در آذربایجان ارومیه- ایرنا- در حالی که سابقه فعالیت سازمان های مردم نهاد را باید در کمتر از 2 قرن گذشته جستجو کرد، تلاش برای حل مشکلات نیازمندان به واسطه جلب مشارکت های مردمی از هزاران سال پیش در قالب آئین نوروزی تکم گردانی در کوچه پس کوچه های آذربایجان به نمایش گذاشته شده است؛ آئینی سنتی که در آن تکم گردان مروج فرهنگ نیکوکاری بود.

تکم گردانان نوروزی، مروجان نیکوکاری در آذربایجان

به گزارش ایرنا تکم گردانان/ تکم چیلر/ یا اجراکننده آئین تکم، با اعتقاد به اصل ' قطره قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود ' نسبت به جمع آوری کمک های مردمی اقدام می کرده اند و توان جمعی را در خدمت رفع مشکلات نیازمندان قرار می داده اند.این بشارت دهندگان نوروز از نیمه دوم اسفند تا اواسط فروردین سال آتی، با راه افتادن در محله های شهر و روستا مژده فرارسیدن سال جدید را می داده اند و برای رفع نیازهای مردم آسیب پذیر، تلاش می کرده اند.کارشناس فرهنگ فولکلور آذربایجان با اشاره به اینکه اجرای آئین های سنتی آذربایجان به افزایش نشاط در جامعه می انجامید، گفت: مردم این خطه بر اساس باورهای دینی نسبت به جمع آوری کمک های مردمی در آغاز سال اقدام می کرده اند و زندگی پربرکتی برای مشارکت کنندگان در آئین تکم خوانی رقم می زده اند. محمدرضا اسماعیل زاده با اشاره به اینکه کمک های مردمی از سالیان دور حتی در مراسم تعذیه نیز انجام می شد، افزود: شرکت کنندگان در مراسم تعذیه اجازه نمی دادند تا صاحب عزا برای پذیرایی از شرکت کنندگان در مراسم نگران باشد و فرد به فرد پذیرایی از مهمانان را بر عهده می گرفتند.وی اضافه کرد: در روزهای نخست سال نیز تکم گردانان با جمع آوری هدایای مردمی، گره از کار نیازمندان باز می کرده اند و بدین ترتیب فرهنگ جلب مشارکت مردمی برای رفع نیازهای مستضعفان ترویج داده می شد.مولف کتاب 'اورمو فولکلورینه بیر باخیش' بیان کرد: سخنان بزرگان و به ویژه اشعار و داستان های فولکلور منطقه در این مراسم با هدف تبلیغ عطوفت و سخاوت به کار برده می شد.به گفته اسماعیل زاده علت انتخاب بز برای آئین تکم خوانی در استقبال از بهار به این موضوع برمی گردد که بز تحمل سرما را ندارد و با اتمام زمستان و آغاز بهار این حیوان خوشحالی خود را از گرم شدن آب و هوا در قالب حرکت های پرانرژی عروسک تکم نشان می دهد.قاسم عیسی نژاد که سرپرست گروه تئاتر توران و مجری آئین تکم گردانی در ارومیه است، گفت: " تکه" به معنای 'بز نر' نماد زاد و ولد بوده و تکم گردانی پیام آور زایش و رویش در فصل بهار است.وی با اشاره به اینکه مضمون اشعار تکم خوانی، اشعار نمادین درباره 'تکه' و بیان مفاهیم حماسی، فرهنگی و دینی با استفاده از آن است، افزود: جوانان با مشاهده این آئین با سنت های خود به خوبی آشنا شده و در نتیجه آن، آئین های سنتی منطقه احیا می شود.به گفته عیسی نژاد انتخاب موسیقی مناسب با فرهنگ فولکلور، لباس محلی و بیان اصیل متناسب با آئین تکم خوانی از اقدام های مهم این گروه تئاتر در اجرای تکم گردانی است.وی که از سال 1392 شمسی تا کنون نمایش تکم گردانی را در ارومیه اجرا کرده است، بیان کرد: امسال با همکاری 12 هنرمند این مراسم را به جمع خانواده ها برده ایم و تا اواسط فروردین ماه اجرای آن را ادامه می دهیم.سرپرست گروه هنری ایلقار نیز با اشاره به اینکه تکم چی از دوران قدیم در میان مردم به عنوان ریش سفید مطرح بود، گفت: تکم چی در گذشته با حضور خانه به خانه با مشکلات خانواده ها آشنا می شد و با استفاده از هنر تکم گردانی به رفع آنها کمک می کرد.وحید حصاری افزود: نیکوکاری با تار و پود فرهنگ مردم آذربایجان گره خورده است؛ مردمی که با اعتقاد بر 'یک دست صدا ندارد' و رفع مشکلات جامعه با همکاری آحاد مردم امکان پذیر است، هدایای جزئی خود را به تکم چی می دهند تا گره از مشکل یک نیازمند باز شود.یک پژوهشگر و مردم شناس در آذربایجان غربی معتقد است که در رسم تکم گردانی فردی که عروسک بز را در دست داشت، به عنوان تکم چی و یک نفر دیگر که توبره و کیسه ای دارد به عنوان ' توبره چی ' در کوی و برزن می گشتند و با خواندن اشعار بومی مقابل درب منازل توقف می کنند و صاحب منزل نیز آذوقه ای همانند قند، چای، روغن و هدایای دیگری به آنان اهدا می کرد. عزیزنژاد ادامه داد: این رسم معمولا در جوامع روستایی و توسط چوپانان اجرا می شده و مضمون اشعار محلی که در این رسم خوانده می شد، بیشتر در وصف آمدن بهار و نیت خیر و برکت برای دامداران و روستائیان برای سال جدید بود.به گفته وی آئین تکم گردانی عمری دراز در خطه آذربایجان دارد و در اصل و با توجه به محدوده سنتی این آئین، تکم خوانان از کوهستان ها می آمدند و اشعاری را درباره نوروز، زایش و نوزایی می خواندند و علامت مشخصه آن‌ها نیز همین بز تزئین شده و تکم بود. به گزارش ایرنا جشن نوروز از کهن ترین اعیاد ملی ایرانیان، تکم گردانی از رسم های دیرینه این عید باستانی و ' تکم چیلر' از بشارت دهندگان پایان زمستان و نو شدن سال در آذربایجان به شمار می رود.این نغمه خوانان خوش الحان نوروزی در جای جای این سرزمین، آمدن بهار و زنده شدن دوباره طبیعت را در قالب ترانه های ساده بشارت می ‌دادند و در فرهنگ شفاهی آذربایجان، مبشران نوروز و نوروزخوانان، خنیاگرانی تحت عنوان 'تکم چی' بودند.چند روز مانده به عید، تکم چی به طور نمادین، تکم /بز ساخته شده از قطعات چوب/ را در کوچه‌های روستاها و شهرها می‌چرخاند و در حالی که اشعاری به زبان ترکی و با صدای دلنشین می خواند، نوید آمدن عید را می داد و پاداش خود را از مردم می گرفت.تکم عروسکی بود به شکل بز که بر سر چوب گردی سوار می شد و این بز روی یک صفحه چهارگوش یا گرد که سوراخی در وسط داشت، قرارمی گرفت؛ چوب پایه آن از سوراخ وسط صفحه می گذشت و تکم چی چوب را به دست می گرفت و تکم را روی صفحه چوبی به حرکت در می آورد و متناسب با حرکت آن اشعاری را به آواز می خواند.سر و صدای زنگوله ها و خوردن تکم بر صفحه چوبی نوعی ریتم و آهنگ برای آواز تکم چی به وجود می آورد. تکم یا تکه در زبان ترکی به معنای 'بز نر بالغ' است و از آنجا که در این آئین عروسکی دست ساز شبیه بز گردانده می شود، این مراسم به تکم گردانی معروف شده است.7129/ 3072 گزارش از: توحید محمودپور انتشار دهنده: علیرضا فولادی

11/01/1396

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]