واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: شناخت سیاهچاله های ستاره ای با تلاش محققان دانشگاه صنعتی شریف تهران– ایرنا- محققانی از ایران، کانادا و امریکا ایده جدیدی برای پیدا کردن آمار سیاهچاله های حاصل از پایان عمر ستاره ها در داخل کهکشان یافته اند، این ایده دو شاخه مجزای نجوم از یک سو همگرایی گرانشی و از سوی دیگر نجوم رادیویی را به یکدیگر متصل می کند.
به گزارش روز سه شنبه ایرنا از دانشگاه صنعتی شریف، دکتر سهراب راهوار عضو هیئت علمی و رییس دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف به همراه دو همکار خود منصور کرمی دانش آموخته دانشگاه صنعتی شریف و اوری برودریک Avery E. Broderick از موسسه فیزیک نظری پریمیتر و دانشکده فیزیک و نجوم واترلو و همچنین مارک رئید Mark Reid از مرکز اخترفیزیک سمیتسونین هاروارد Harvard-Smithsonian در مقاله ای که در مجله معتبر (Astrophysical Journal (ApJ به چاپ رسیده است، روش جدیدی را پیشنهاد کرده اند که با آن می توان توزیع فراوانی سیاهچاله های داخل کهکشان را به دست آورد.**شکل واره ای از همگرایی گرانشی و ایجاد تصاویر جدیدبر اساس این گزارش، سرنخ این ایده جدید در پدیده همگرایی گرانشی است، طبق پیش بینی نظریه نسبیت عام اینشتین، هر جرمی در کیهان می تواند مسیر نور را منحرف کند و میزان این انحراف بیشتر از پیش بینی نظریه مکانیک کلاسیک است. این پیش بینی نظری نسبیت عام تبدیل به یکی از نخستین آزمون های این نظریه شد، آزمون 29 می سال 1919 که توسط ادینگتون انجام شد، از نظر تاریخی سهم جدی در پذیرش نظریه نسبیت عام اینشتین داشت. 17 سال بعد از مشاهده ادینگتون، اینشتین در سال 1936 در مقاله ای به تشریح مسئله همگرایی گرانشی با فرض این که یک ستاره نقش لنز را داشته باشد، پرداخت، اینشتین این مقاله را با این نتیجه گیری به اتمام رساند که احتمال دیدن چنین رویدادی صفر است، یک سال بعد زویکی پیشنهاد کرد که یک خوشه کهکشانی پرجرم این بار می تواند نقش لنز گرانشی را داشته باشد.پیش بینی زویکی در سال 1979 با مشاهده اختروش های دوقلو و ایجاد دو تصور مجزا به مشاهده منجر شد، ایجاد دو تصویر مجزای قابل تفکیک باعث شد که این نوع همگرایی را منجمان همگرایی گرانشی قوی بنامند.اما پیش بینی اینشتین اشتباه از آب در آمد: با مشاهده اثر تقویت شدت نور به دلیل وجود یک لنز ستاره ای در سال 1989 منجمان نوع متفاوتی از همگرایی گرانشی را پیدا کردند.این نوع همگرایی را که به خاطر ضعیف بودن لنز امکان تفکیک تصویرها در آن وجود ندارد و فقط از طریق مطالعه تغییرات شدت نور می توان پی به همگرایی برد، اثر ریز همگرایی گرانشی gravitational microlensing می نامند. (این نام گذاری توسط منجم معروف لهستانی Bohdan Paczyński انجام شده است.)از دهه 90 میلادی ریزهمگرایی گرانشی روشی جدی برای مطالعه لنزهای کوچک مانند ستاره ها، سیاهچاله های برجا مانده از پایان عمر ستاره ها و حتی ها ریز هاله های ماده تاریک شد.دکتر راهوار از دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف بیش از 15 سال است که به مطالعه اثر ریز همگرایی گرانشی پرداخته است و امروز همراه همکاران بین المللی خود به دنبال یافتن سیارات فراخورشیدی با این روش است. اما چگونه می توان پی به توزیع جرمی سیاهچاله های ستاره با استفاده از تکنیک ریزهمگرایی پرداخت؟برای جواب به این سوال و طرح ایده جدید به همکاری جدی و جدید با یک منجم رادیویی نیاز بود. اوری از دانشکده فیزیک و نجوم واترلو عضو تلسکوپ رادیویی آینده به اسم تلسکوپ افق Event Horizon Telescope است. تلسکوپی که قصد دارد افق سیاهچاله کهکشان راه شیری را به تصویر بکشد. اما چرا تلسکوپ رادیویی؟ تلسکوپ رادیویی که قصد شکار امواج الکترومغناطیس را در طول موج های بزرگ دارد، به منجمان این امکان را می دهد که با آرایه ای از تلسکوپ ها به قدرت تفکیک بالاتری دست پیدا کنند. تکنیک رصدهای رادیویی متفاوت از رصد اپتیکی است و شما می تواند از اثر تداخل سنجی استفاده کرده و با آرایه ای از تلسکوپ های رادیویی دهانه تلسکوپ ترکیبی خودتان را به چندین کیلومتر (یا بیشتر)برسانید.نتیجه بیش از یک سال کار دکتر راهوار و همکارانش، ترکیب دانش نجوم رادیویی و ریزهمگرایی گرانشی بود. نتیجه این ترکیب پیشنهاد رصد رویدادهای همگرایی در طول موج رادیویی است. حال با روش جدید پیشنهادی شما می توانید هر رویداد ریزهمگرایی را تبدیل به رویداد همگرایی قوی کنید. در نتیجه دو تصویر مجزا تشکیل شده به خاطر اثر همگرایی را هر چند نزدیک به هم را می توانید با رادیوتلسکوپ ها تفکیک کنید. این بدین معنا است که شما می توانید ویژگی های لنزها را با دقت بیشتری بدانید!قسمت آخر معما، احتیاج دکتر راهوار و همکارانش به وجود منبع رادیویی در کهکشان بود. جواب این قسمت از مسئله را نیز طبیعت خود در چنته داشت. ستاره های متغیر Mira که در طول موج رادیویی بسیار روشن هستند منبع مورد نیاز برای سیستم همگرایی هستند. منصور کرمی دانشجوی دکتری موسسه پریمیتر و دانشکده فیزیک و نجوم واترلو که نویسنده اول این مقاله است با همکارانش نشان دادند که همگرایی گرانشی که به دنبال آن هستند؛ آن چنان که در نگاه اول به نظر می رسد کمیاب هم نیست. این گروه انتظار دارند که با تلسکوپ رادیویی VLBA بتوانند از مرتبه 40 رویداد را در سال ببیند. تابع توزیع جرمی ستاره ها و مدل تحولی آن ها نیز پیش بینی می کند که 1.3 از این رویداد ها به خاطر سیاهچاله های کهکشان خواهد بود.این پژوهش بازتاب جدی در وبگاه های خبری physorg، scienedaily وnature world news پیدا کرده است.دکتر راهوار در مصاحبه هایش چنین می گوید: "هیجان جدی و کشف مهم، زمانی خواهد بود که این ایده و پیشنهاد ما به صورت رصدی مشاهده شود. در این صورت اولین رویداد ریزهمگرایی گرانشی رادیویی را خواهیم دید، ریزهمگرایی که تبدیل به همگرایی قوی شده است.به نظر می رسد که کشف مهم دور از دسترس نباشد، با توجه به پیشرفت جدی منجمان در ساخت و به کارگیری تلسکوپ های رادیویی این مشاهده در دهه آینده قابل انجام است و شما در آینده نزدیک منجمانی را خواهید دید که درباره تابع توزیع جرمی سیاهچاله های کهکشان راه شیری با شما صحبت خواهند کرد.علمی **1836 **دریافت کننده : یوسف درویشی*انتشار: زهره محتشمی پور
30/09/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]