واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران: برای اصلاح فرهنگ جامعه، باید به کودکان توجه کرد
سرمایه گذاری فرهنگی موجب باروری همه عرصههای دیگر حتی تولید و تکنولوژی میشود.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ شهرام اقبال زاده نویسنده، منتقد و مترجم ادبی است که در سال 1333 در کرمانشاه به دنیا آمد. وی که دانش آموخته ی رشته زبان و ادبیات انگلیسی درتهران است، در دو دوره عضو هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و دبیر و سخنگوی آن بوده است. اقبال زاده که نویسنده و مترجم مقالات و کتاب های ارزشمندی چون گاندی، ارج نامه عاشقی، درآمدی بر ادبیات کودک از رمانتیسم تا پست مدرنیسم، ترجمه برای کودکان و بی نظمی نوین جهانی است، برگزیده دوره چهارم نقد سال به خاطر نقد تطبیقی ترجمه های شازده کوچولو بود. با او در رابطه با ادبیات کودک در ایران گفتگو کردیم.
درباره چگونگی ورود به عرصه ادبیات و به طور خاص ادبیات کودک بگویید؟
در زمان دانشجویی من نقد ادبی در ایران رشته نبود بلکه دو واحد در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران وجود داشت. یکی از استادهای خوب من دکتر اسلامی ندوشن بود که از آنجا که من علاقمند به شعر و ادبیات و رشته های نظری بودم، از وی بسیار آموختم. رشته فرعی ام را به علت علاقه به رمان خوانی، نظریه خوانی و ادبیات کهن، ادبیات فارسی انتخاب کردم. بعضی کتاب های ترجمه شده را که می دیدم، متوجه اشتباهات در ترجمه آنها می شدم. حدود 20 سال پیش نقدی درباره ترجمه یک رمان نوشتم و در شورای کودک در گروه نقد خواندم و در کتاب ماه منتشر شد. پس از آن عضو هیئت تحریریه کتاب ماه کودک، سپس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان شدم. پس از آن دبیر علمی نشست های انجمن نویسندگان ، عضو شورای ترجمه کانون ، عضو شورای نظری کانون شدم. پس از مدتی، دبیر نشر قطره شدم و بخش نوجوان را فعال کردم.در حال حاضر هم دبیر مجموعه رمان محراب قلم و دبیر بخش ادبی کودک و بزرگسال به نگار هستم.
عده ای که به داستان نویسی علاقه دارند از ادبیات کودک شروع می کنند. آیا نوشتن برای ادبیات کودک کار ساده ای است؟
اگر فکر می کنند ادبیات کودک، پیش پا افتاده است در اشتباهند . ادبیات مثل فوتبال نیست که اول سراغ گل کوچک بروند! بله، بعضی برای تمرین برای نوشتن برای کار بزرگسال، ابتدا برای کودک می نویسند که کار اشتباهی است.برخلاف این تصور مرادی کرمانی که یکی از نویسنده های شاخص و معروف ماست، می گوید «وقتی می نوشتم نمی دانستم که کار کودک می نویسم یا بزرگسال، پس از اینکه قصه های مجید چاپ شد، آن را در سمیناری در کانون پرورش فکری به خانم میرهادی و اقای طاهباز دادم و پس از مدتی به من اطلاع دادند که خانم میرهادی معتقد است کار شما کار خوبی برای بچه هاست و پس از ان آثار من برچسب ادبیات کودک خورد.» ادبیات کودک خلاقه، دانش و بینش و تجربه می خواهد. باید زبان و ادبیات فارسی را شناخت و نگارش قوی داشت. نوشته های مرادی کرمانی را همه می خوانند .
منظورتان این است که کتاب کودک خوب کتابی است که برای همه سنین جالب باشد؟
بله حتما همینطور است. اگزوپری هم نگفته است که شازده کوچولو را برای کودکان نوشته. البته مرزی وجود دارد و نمی توان گفت رمان های پیچیده و یا چند جلدی بالای هزار صفحه برای کودک دبستانی مناسب است. میزان حجم، پیچیدگی ها و زبان و از همه مهم تر موضوع و شخصیت قهرمان اصلی باعث تفاوت در نوع مخاطب می شود.در کل ادبیات کودک خلاقه ادبیاتی است که همه سنین به آن علاقمندند
به ادبیات فاخر اشاره کردید. در حال حاضر تعداد کتاب های کودک هایی که مربوط به افسانه های غیر ایرانی و کارتون های دیزنی است، بسیار بالاست و بیشتر ناشران کودک به سمت انتشار این گونه آثار روی می آورند. نظر شما چیست؟
البته ممکن است برخی از همان کتاب ها هم حرفی برای گفتن داشته باشند ولی یک سری کارهای عوام پسند و بازار پسند وجود دارد که سلیقه مخاطب را خراب می کند و یا حتی به آن شکل می دهد. اینها تنها در چارچوب گردش تجاری نشر جا می گیرد و کتابسازی های نازلی صورت می گیرد که معروف به کتاب های دکه ای هستند و تنها به رنگ و لعاب کتاب توجه می کنند. اما هستند آثاری که جذاب و گیرا هستند و می توانند پر فروش هم باشند.
چگونه باید با این کتابسازی های تجاری مقابله کرد و برای رونق خواندن کتاب مفید چه باید کرد؟
کتابسازی ها که وجود دارند و به صورت قانونی با مجوز به کار خود ادامه می دهند. مساله چند و چون حمایت از کتاب خوب است. روز به روز تعداد کتاب فروشی های ما و تیراژ کتاب کمتر می شود. الان تیراژ کتاب به 500 یا حتی 250 هم رسیده است. اینها ناشی از برنامه ریزی های غلط، سیاست های اقتصادی و فرهنگی غلط، بی برنامگی، هرج و مرج در سیاست گذاری و تغییر مدیریت های پیاپی است. برای تقویت نشر و ترویج کتاب های خوب چند گلوگاه داریم. صدا و سیما و آموزش و پرورش از آن جمله هستند و می توانند بسیار تاثیرگذار باشند.
آموزش و پروزرش چه اقداماتی می تواند در این زمینه انجام دهند؟
آموزش و پرورش در طول دوران تحصیلی یک دانش آموز به جز کتاب های درسی معلم محور، نمره محور و حفظیات بر چه مسائلی تکیه می کند؟ آیا ما آموزش خلاقه در مدارس داریم؟ آیا کتاب خانه های غیر درسی روزآمد و کتابدارهای عاشق که آگاهانه برای بچه ها انتخاب شده باشند داریم؟ آیا اثری مثل «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» در کتابخانه مدارس وجود دارد؟ وزیر آموزش و پرورش که پس از فوت خانم میرهادی بیانیه ای در وصف وی دادند آیا این فرهنگنامه را به دست بچه ها می رسانند؟ کتاب های کانون که زیر مجموعه آموزش و پرورش است چقدر در دسترس دانش آموزان است؟ آموزش عالی به جز آموزش کتاب درسی برای دانشجویان چه می کنند؟ بچه ها را از کودکی خلاق بار نمی آوریم چون کتاب خوب به آنها معرفی نمی کنیم. همه اینها بخاطر بیبرنامگی فرهنگی است و اینکه آموزش رسمی ما در همه سطوح و رسانه های فراگیر ما هم برنامه مدون ندارند.
سخن پایانی؟
به بچه ها توجه کنیم. به نیاز های بچه ها توجه کنیم. بودجه های کشور باید صرف همین بچه ها و صرف فرهنگ کشور بشوند. فرهنگ زایاست و سرمایه گذاری فرهنگی موجب باروری همه عرصه های دیگر حتی تولید و تکنولوژی میشود. کتاب خوب بهترین خوراک روحی روانی کودکان است. من پیشنهاد نهاد ملی کودک دادم که با حضور همه نهادهای حکومتی درگیر، انجمن نویسندگان کودک، شورای کتاب کودک ،انجمن ناشران فرهنگی کتاب کودک، آموزش و پرورش، مجلس و صدا و سیما شکل بگیرد و با تشکیل همین نهاد ملی کودک، به نیازهای کودکان توجه کنند. اگر این کار انجام شود، فرهنگ ما اصلاح به تدریج میشود. آموزش صحیح به کودکان مشکلات فرهنگی در بزرگسالی را اصلاح می کند. همه معضلات فرهنگی، با کتاب خواندن و فرهنگ سازی درست می شود.
گفتگو از فریده قهرمانی
۱۸ آذر ۱۳۹۵ - ۱۵:۳۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]