دانشگاه - اگر مدركي دارند مافيا را معرفي كنند

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: دانشگاه - اگر مدركي دارند مافيا را معرفي كنند

دانشگاه - اگر مدركي دارند مافيا را معرفي كنند

مسعود باستاني- محمدرضا نوربخش: اين روزها بازار افشاگري در فضاي سياسي كشور داغ است و افشاگري‌هاي رئيس‌جمهور و وعده‌هايش براي مقابله با مافياي ثروت و قدرت هركدام مي‌توانند يك موضوع جذاب و جدي براي جلب افكار عمومي و پرسشگري رسانه‌ها باشند. دانشگاه آزاد و تهديد به اقدام انقلابي عليه آن يكي از نخستين برنامه‌هاي رئيس‌جمهور در اين زمينه بود، از سوي ديگر فعال شدن حاميان دولت نهم در مجلس هفتم و افشاگري‌هاي يك روزنامه‌نگار اصولگرا ماجرا را جدي‌تر كرد تا جايي كه بسياري از دانشگاه‌هاي سراسر كشور اقدام به برگزاري جلسات مناظره منتقدان و حاميان دانشگاه آزاد اسلامي كردند و يك سلسله بحث لفظي و جدال رسانه‌اي را شاهد بوديم. به هر حال به نظر مي‌رسد پس از ترميم اعضاي هيات امناي دانشگاه و پايان كار مجلس هفتم اكنون از حجم بحث‌ها و نظرات درباره عملكرد و فعاليت‌هاي اين دانشگاه كاسته شده ولي واقعيت اين است كه افكار عمومي همچنان پرسش‌هاي زيادي دارد كه بايستي از سوي رسانه‌هاي مستقل به آنها پاسخ داده شود. گفت‌وگو با دكتر عبدالرضا سبحاني، مديركل انتصابات دانشگاه آزاد اسلامي و مردي كه به عنوان معتمد جاسبي شهرت دارد از چند منظر قابل اهميت بود. اول اينكه صراحتا سوال كرديم و او هم با جسارت پاسخ گفت و ثانيا اينكه سبحاني منكر اشتباه و خطاهاي مدير خود نشد. او گفت كه جاسبي عاري از خطا و اشتباه نيست و هيچ‌كس هم نگفته است كه ما اشتباه نمي‌كنيم اما از منتقدان خواست كه منصفانه قضاوت كنند و دانشگاه آزاد را به چشم يك سرمايه ملي بنگرند؛ سرمايه‌اي كه نبايد آن را در منازعات سياسي و جنگ قدرت از بين ببريم.

يكي از ترجيع‌بندهاي ثابت منتقدان دانشگاه آزاد وجود مافياي اقتصادي و مديريتي در آن است به گونه‌اي كه شخص آقاي رئيس‌جمهوري هم از اقدام انقلابي عليه اين مافيا سخن مي‌گويند. شما به عنوان يكي از مديران ارشد دانشگاه و كسي كه به خوبي ساختار دانشگاه آزاد اسلامي را مي‌شناسيد چه پاسخي در برابر اين اتهام داريد؟ آيا به راستي به جز سازمان اداري دانشگاه يك سازمان زيرزميني هم بر تصميمات و اقدامات دانشگاه اثر مي‌گذارد؟
من علاقه‌مندم اول چند موضوع را روشن كنم. اولا اينكه گفتمان سياسي درباره دانشگاه آزاد اسلامي با گفتمان اجتماعي و علمي درباره آن متفاوت است و بايستي اين دو محور را از هم تفكيك كنيم. معمولا اين‌گونه حرف‌ها بدون هيچ سند و مدرك يا شاهدي مطرح مي‌شود و اغلب جنبه سياسي دارد و به نظر مي‌رسد اين سخنان از درون يك جنگ قدرت بيرون مي‌آيد. در جنگ قدرت اين قبيل حرف‌ها رايج است و يكي از مسائلي كه در مبارزات سياسي مطرح مي‌شود. بنابراين به گمانم با گفتمان علمي، دانشگاهي و اجتماعي الگوي بهتري براي گفت‌وگو خواهيم داشت. درباره سوال شما هم بايد بگويم كه ساختار ظاهري دانشگاه آزاد اسلامي مشخص است و از هيات امنا تا شوراي مركزي يا روساي واحدها و شوراي معاونين همه شناخته‌شده و معين هستند. اين مجموعه‌ها سالي چند بار جلسه مي‌گذارند و حرف‌هايشان هم در رسانه‌ها منعكس شده و مردم از مصوبات آنها مطلع مي‌شوند. از سوي ديگر نسبت دادن مافيا به دانشگاه آزاد كمي غيرمعمول است زيرا ممكن است در يك موسسه اقتصادي مافيا شكل بگيرد اما در يك موسسه علمي كه نزديك به يك ميليون و 500 هزار نفر دانشجو دارد و با بدنه دانشجويي جوان و شرايط سني آنها كه پرسشگر و منتقد هستند به راحتي مافيا شكل نخواهد گرفت. در يك مجموعه با اين تعداد دانشجو و 24 هزار نفر عضو هيات علمي چه چيزي را مي‌توان پنهان كرد؟ اصولا چه مسائلي را مي‌توان از برابر ديدگان اين تعداد ناظر در دانشگاه پنهان نگه داشت؟ من پس از مطالعه مطالب گفته‌شده نشاني اين حرف‌ها را پيدا نكردم، زيرا در دل اين سازمان، چيز پنهاني نداريم و مهم‌تر اينكه ماهيت آن هم به شكلي است كه مافيا نمي‌تواند در آن رشد كند. حتي بايد گفت كساني كه به يك موسسه فرهنگي و آموزشي كه گروه زيادي از اساتيد دانشگاه و دانشجويان و جوانان فرهيخته اين كشور را جذب كرده و كار علمي مي‌كنند، اتهام مي‌زنند، در واقع به ارزش‌هاي جامعه هتاكي مي‌كنند و اگر هم مستندي دارند بايد براي اظهار آن تسريع كنند.
وقتي به تاريخچه ابراز مخالفت‌هاي سياسي با دانشگاه نگاه مي‌كنيم، چند دوره مشهود قابل بررسي است. دوره اول در مجلس سوم بود كه در ابتداي آغاز به‌كار اين دانشگاه نمايندگان مخالف مدعي بودند كه دانشگاه آزاد مدرك‌فروشي مي‌كند و انتقادات خود را به آقاي هاشمي‌رفسنجاني ابراز مي‌كردند. دوره دوم هم مربوط به مقطع رياست‌جمهوري آقاي خاتمي بود كه معمولا اصلاح‌طلبان با مديريت متمركز و مستبدانه دانشگاه مشكل داشتند اما در دوره اخير بحث مافياي قدرت و ثروت مطرح شده است. آيا اين شكل نقادي در جهت اصلاح و بهبود سطح دانشگاه است؟ شما اين نقدها را چطور مي‌بينيد؟
اگر روند شكل‌گيري و توسعه دانشگاه آزاد اسلامي را مرور كنيم پاسخ روشن مي‌شود. تاسيس دانشگاه با قانون اساسي جمهوري اسلامي تقابلي ندارد زيرا آنچه در قانون اساسي آمده است مسئله آموزش رايگان براي دوره آموزش عمومي است و در دوره آموزش عالي، آموزش رايگان نداريم پس تاسيس دانشگاه آزاد اسلامي منع قانوني ندارد. از سوي ديگر هم رشد 20 برابر، ظرفيت آموزش عالي در كشور محصول وجود دانشگاه آزاد اسلامي است چرا كه ما در ابتدا يك كشور جهان‌سومي با ظرفيت پايين در آموزش عالي بوديم و نمي‌توانستيم خواسته‌هاي انبوه متقاضيان جوان را برآورده كنيم طبعا اين الگو مي‌بايست توسعه پيدا مي‌كرد. اين رشد 20 برابري چگونه حاصل شد؟ واقعيت اين است كه دانشگاه آزاد اسلامي اين الگو را كشف كرد. يعني به يك استعداد نهفته به نام رغبت به تحصيلات عاليه فرزندان و سرمايه‌گذاري براي آن پاسخ داده شد. مردم حاضر شدند تا از پول روزانه و سفره نان خود بزنند و خرج تحصيل فرزندانشان كنند و حركت لاك‌پشتي دولت پاسخگوي اين نياز نبود. درباره مديريت متمركز هم بايد بگويم كه ما در كشوري زندگي مي‌كنيم كه همه چيز آن متمركز است. شما يك وزارتخانه را به من نشان دهيد كه مديريت آن متمركز نباشد. اتفاقا اگر هم شاهدي براي مديريت غيرمتمركز در كشور وجود داشته باشد همين دانشگاه آزاد اسلامي است. زيرا بودجه آن كاملا غيرمتمركز است. يعني روساي واحدها پول را از دانشجويان مي‌گيرند و در همان شهر و با قواعد و قوانين وضع‌شده، خرج مي‌‌كنند. تنها به جز يك سرانه محدود و ناچيز كه بابت هر دانشجو به سازمان مركزي پرداخت مي‌شود بقيه پول كاملا در همان شهر مصرف مي‌شود. از سوي ديگر وقتي بهترين ساختمان‌هاي يك شهر كوچك به دانشگاه آزاد اسلامي تعلق دارد نشان مي‌دهد كه پول به سرمايه ملي و محلي تبديل شده است. درباره مافياي ثروت و قدرت هم بايد بگويم كه بلي! در دانشگاه آزاد ثروت زيادي انباشته شده است اما بايد ديد كه اين ثروت كجاست؟ در حساب جاري چه شخصي تلنبار شده است؟ اين ثروت به زمين، ساختمان و 13 ميليون متر فضاي آموزشي تبديل شده است كه در دورترين و محروم‌ترين نقاط كشور مستقر هستند. من از كسي كه درباره مافياي ثروت در دانشگاه آزاد اسلامي صحبت مي‌كند سوال مي‌كنم كه مالكيت دانشگاه آزاد اسلامي در شهر فردوس زابل و يا ميناب براي چه كسي است؟ واقعيت اين است كه مردمان محروم همان مناطق مالك اصلي هستند و اين سخنان عوام‌فريبي است زيرا اين ثروت انبوه در كشور قانونا هيچ مالك خصوصي ندارد و مافياي قدرت؟! شما يك سند به من نشان بدهيد كه ثابت كند كوچك‌ترين بخش از اين مجموعه يك مالك خصوصي دارد يا اينكه فرد يا سازماني از آن سود مي‌برند.
آقاي دكتر، بحث ديگر درباره مفسده مديريت در اين دانشگاه است. مثلا بحث انتصاب برادرخانم آقاي جاسبي به عنوان معاونت عمراني پروژه‌ها و اتهام اليگارشي فاميلي و رفاقتي در مديريت دانشگاه وجود دارد. شما به عنوان مديركل انتصابات چه توضيحي داريد؟
بنده در دانشگاه آزاد اسلامي كار مي‌كنم و قبل از اينجا هم در جاهاي ديگر مشغول به كار بوده‌ام. بالاخره بايد از اين اليگارشي يك سند يا شواهدي وجود داشته باشد. اولا اينكه معاونت عمراني برعهده برادرخانم دكتر جاسبي نيست بلكه در دوراني اين مسووليت بر عهده برادرخانم اخوي دكتر جاسبي بود. ايشان يك مهندس هستند كه در واحد علوم و تحقيقات در كنار صدها مهندس ديگر مشغول به كار بودند و بازده كارشان هم ارزشمند است زيرا واحد علوم و تحقيقات را ساخته‌اند. ببينيد، اگر بخواهيم روي اين مسائل دست بگذاريم بايد همه شهر را دستگير كنيم مثلا در همين دولت كنوني چه تعداد از مديريت‌ها فاميلي است. دولت‌هاي قبلي در اين زمينه چطور بودند؟ مسئله اين است كه عمل خلاف قانون صورت گرفته است يا خير؟ واقعيت اين است كه فراواني اين‌گونه مسائل در دانشگاه بسيار نازل است. فرزندان دكتر جاسبي در اين دانشگاه نيستند. تنها يكي از پسران ايشان عضو هيات علمي است و تدريس مي‌كند و هيچ‌يك از نزديكان ايشان در دانشگاه پستي ندارند. هر كس لياقت، استحقاق و علم و تقوي دارد بايد به او پست داد و نسبت فاميلي ملاك نيست. چنين چيزهايي در دانشگاه آزاد اسلامي واقعيت ندارد.
يكي از انتقادات مهم دولت نهم اين است كه استانداردها در اين دانشگاه رعايت نمي‌‌شود و شهريه‌ها با خدمات آموزشي كه به دانشجويان ارائه مي‌شود تناسبي ندارد. شايد اين آسيب چيزي است كه دولت‌هاي قبلي چندان به آن نپرداخته‌اند و صرفا بحث سياسي مطرح نيست. در واقع دانشگاه آزاد براي پاسخ به عدم‌رعايت استانداردهاي آموزشي چه پاسخي دارد؟
من نمي‌گويم كه تمام استانداردها به صورت دقيق اجرا مي‌شود اما بايد ديد كه اولا آيا اين استانداردها در دانشگاه‌هاي دولتي رعايت مي‌شوند؟ اين مجموعه يك دانشگاه نوبنياد است كه در سال 61 تاسيس شده و نمي‌توان آن را با دانشگاه تهران كه 75 سال پيش تاسيس شده است مقايسه كرد؟ آيا در آغاز هم دانشگاه تهران همين استانداردهاي فعلي را داشت؟ اين بحث‌ها و اين قياس‌ها مع‌الفارغ است، هنر دانشگاه آزاد اسلامي اين بوده است كه توانسته در يك دوره تكليفي به رشد كمي و كيفي برسد. شايد دانشگاه در آغاز استانداردهاي امروز را نداشته است اما الان ادعا مي‌كنيم كه ارتقاي كيفيت و آهنگ رشد در دانشگاه آزاد اسلامي به مراتب بيشتر از دانشگاه‌هاي دولتي است. اجازه بدهيد نگاهي هم به عملكرد دانشگاه پيام نور در چند وقت اخير بيندازيم. رياست محترم دانشگاه پيام نور اعلام كرده است كه تعداد دانشجويان اين دانشگاه را از 300 هزار نفر به يك ميليون نفر رسانده است يعني ظرف دو سال 700 هزار نفر ظرفيت خود را افزايش داده‌اند و رشد 200 درصدي داشته‌اند، اغلب هم به صورت غيرحضوري در رشته‌هاي فني و مهندسي و علوم پايه دانشجو جذب كرده‌اند. آيا دانشگاه پيام‌نور كه دوره‌هاي كارشناسي ارشد غيرحضوري را از 75 رشته به 124 رشته رسانده و دوره دكتري را از سه رشته به 28 رشته ارتقا داده است همه استانداردها را رعايت مي‌كند؟ آيا مي‌توان قبول كرد كه دوره دكتراي الكترونيك به صورت غيرحضوري استاندارد است؟ اين مسائل صداقت سخنرانان و كساني كه به دانشگاه آزاد ايراد مي‌گيرند را زير سوال مي‌برد. اصلا چه كسي ادعا كرده است كه تمام كارها و فعاليت‌هاي دانشگاه آزاد اسلامي درست است؟! چه كسي ادعا كرده است كه آقاي دكتر جاسبي از مقام عصمت برخوردار است و هيچ خطايي مرتكب نمي‌شود؟! اما اين‌گونه ايرادها سياسي است و كلوني‌هايي كه اين حرف‌ها را مطرح مي‌كنند باعث عقب‌ماندگي كشور خواهند شد، زيرا كه پيام اين سخنان اين است كه يك ميليون و 500 هزار نفر دانشجوي اين دانشگاه يا بايد به خارج از كشور مي‌رفتند يا اينكه تحصيل را رها مي‌كردند. اتفاقا ما از نقد منصفانه و انتقادات علمي و اجتماعي در جهت اصلاح و ارتقاي مجموعه دانشگاه استقبال مي‌كنيم.
منتقدان صراحتا مي‌گويند كه با مجموعه دانشگاه و كليت‌ آن مشكلي ندارند و دانشگاه آزاد را به رسميت مي‌شناسند بلكه هدف آنها مديريت آقاي جاسبي بر اين مجموعه است. مسوولان دانشگاه در ادوار گذشته هيچ‌گونه اجازه‌اي جهت فعاليت سياسي تشكل‌هاي دانشجويي مهيا نكردند يا اينكه با جانبداري از يك جناح سياسي در انتخابات از نامزدهاي اين جناح حمايت كرده و امكانات و منابع دانشگاه را استفاده مي‌كردند. مديريت آقاي جاسبي در حوزه اجرايي و توسعه دانشگاه خوب بوده است اما نمي‌توانيم منكر شويم كه همين مديريت ايشان سطح بالايي از نارضايتي‌هاي سياسي و فرهنگي را به دنبال داشته است. آيا اين مسئله را قبول داريد؟
در بحثي كه شما مطرح كرديد يك پارادوكس وجود دارد. همه مردم ايران مي‌دانند كه نام آقاي جاسبي با دانشگاه آزاد اسلامي گره خورده است. اگر موجوديت دانشگاه خوب است و ضرورت آن در كشور وجود دارد، اين موجوديت به وسيله همين مديريت محقق شده است. اگر مي‌گوييم كه عملكرد دانشگاه خوب بوده و خودش را قبول داريم اما مدير آن را قبول نداريم متناقض مي‌‌شود.از سوي ديگر وقتي درباره نارضايتي مردم از دانشگاه حرف مي‌زنيم چه شاخصي وجود دارد. طبيعي است كه وقتي دانشگاه آزاد اسلامي را با دانشگاه دولتي مقايسه مي‌كنيد شايد برخي از اين مسائل شنيده شود. وقتي دانشگاهي براي تحصيل از مردم پول مي‌گيرد در برابر دانشگاه ديگري كه پول نمي‌‌گيرد و هر دو هم در يك شهر هستند قرار مي‌گيرد نبايد انتظار داشت كه مردم خيلي راضي باشند. بايد نارضايتي‌ها را ريشه‌يابي كرد. اين‌گونه حمله به دانشگاه يك نوع عوام‌فريبي است. همچنين درباره نقد دوم كه مربوط به آقاي جاسبي است بايد بگويم كه ايشان يك شخصيت سياسي است و از اول انقلاب تاكنون هم مسووليت‌هاي مختلفي داشته است. خُب شما يك شخصيت سياسي به من نشان بدهيد كه كار سياسي نكند. شما از فردي كه دو دوره كانديداي رياست‌جمهوري بوده است انتظار داريد هيچ رفتار سياسي نداشته باشد؟ طبعا اين فعاليت سياسي، طرفداران يا مخالفاني دارد.اما رفتار ايشان آن‌گونه كه اكنون ترسيم مي‌كنند غيرمنصفانه نبوده است. اتفاقا در تصميمات دانشگاه آزاد اسلامي، شاهد دموكراتيك‌ترين روش براي تصميم‌گيري و جمع‌بندي نظرات هستيم.
شما نمي‌توانيد از واژه دموكراتيك‌ترين استفاده كنيد. آيا بهتر نيست بگوييد غيرمتمركز‌ترين وجه! چون خودتان هم قبول داريد كه نارضايتي وجود دارد. مثلا برخي بر سر اجباري كردن چادر در دانشگاه اعتراض داشتند و ديديم آقاي جاسبي در دوراني كه نامزد انتخابات رياست‌جمهوري شده بود طي حكمي چادر را غيراجباري كردند. حتي در بحث جداسازي دانشجويان هم بخشنامه‌ها و دستورات جديدي صادر شد. آيا اين اقدامات يك‌سري فعاليت‌هاي انتخاباتي نبود؟
اولا كه چادر را با حكم بر نداشتند بلكه طي حكمي تنفيذ اختيار شد. دقت كنيد؛ تصميم‌گيري براي پوشش زنان در دانشگاه بر عهده شوراي فرهنگي استان‌ها و شهرستان‌هاست. آقاي جاسبي هم در اين حكم اعلام كردند كه تصميم با شوراي فرهنگي استان‌هاست و پس از اين حكم، ديگر تصميم‌گيري درباره پوشش به خود استان‌ها واگذار شد.
من هنوز پاسخ روشني براي بحث جانبداري سياسي مديريت دانشگاه دريافت نكردم. شما امروز از برخورد سياسي با دانشگاه آزاد گلايه‌مند هستيد. در حالي كه در ادوار گذشته دانشگاه يعني مجموعه مديريتي آن موضع‌گيري سياسي داشت. مثلا در سال 76 دانشگاه آزاد به صورت علني از آقاي ناطق‌نوري حمايت كرد و در انتخابات رياست‌جمهوري نهم هم به صورت شخصي به آقاي هاشمي‌رفسنجاني گرايش داشت. شما در مسائل سياسي مشاركت و ايفاي نقش مي‌كنيد؛ پس چطور انتظار داريد كه با دانشگاه برخورد سياسي نشود؟
اتفاقا براي ما غيرمنتظره نيست. گفتمان سياسي در دانشگاه وجود دارد و عادي است اما من مي‌گويم كه در نقد دانشگاه آزاد اسلامي مصالح ملي را هم منظور كنيم. آقاي دكتر جاسبي موضع سياسي دارد، در انتخابات مشاركت مي‌كند، رقيب هم دارد و هميشه در رقابت سياسي يك برنده و يك بازنده وجود دارد اما دليلي ندارد كه وقتي جنگ قدرت و رقابت سياسي تمام شد به سرمايه‌هاي ملي حمله كنيم.
آيا شما درهنگام رقابت سياسي مواظب بوديد كه سرمايه ملي را در معرض تيررس رقيب قرار ندهيد؟ چرا ظرف شيشه‌اي دانشگاه را جلوي اجسام سفت قرار داديد؟
بازي سياسي مثل شطرنج است. هميشه تمام اختيارات دست شما نيست و نمي‌توانيد با حركت مهره‌هاي خودتان پيروز شويد. من انكار نمي‌كنم كه دانشگاه آزاد هم اشتباهاتي كرده است. البته فراموش نكنيد كه گاهي اوقات هم رقيب شما پس از جست‌وجو ظرف شيشه‌اي را پيدا كرده و به آن سنگ مي‌زند.
اما آقاي رئيس‌جمهوري مي‌گويند كه اموال منقول و غيرمنقول در اختيار دانشگاه است و تاكنون چندين هزار متر زمين از دولت گرفته است؟
يعني شما مي‌گوييد اين دانشگاه بايد از كره ماه زمين مي‌‌آورد؟ خب، اين زمين‌ها براي كاربري آموزشي در نظر گرفته شده بودند و خود قانون هم اين تصميم را گرفته بود.ما املايي نوشته‌ايم و طبيعي است كه چند غلط هم داريم. اين املا غلط دارد اما خواندني است. املاي دانشگاه آزاد اسلامي در اين كشور تا 500 سال آينده هم خواندني خواهد بود.
يك واقعيت اين است كه دانشگاه در سال‌‌هاي رشد و توسعه هيچ‌گونه گزارش مالي شفاف به افكار عمومي ارائه نكرد و از سوي ديگر هم رقم بالاي شهريه دانشگاه در نقاط محروم و ناعادلانه بودن آنها يكي از محورهايي است كه از سوي منتقدان دولتي در دولت نهم مطرح مي‌‌شود.
وضعيت مالي دانشگاه هيچ وقت يك وضعيت متمركز نبوده است. شهريه‌ها به يك حساب واحد مي‌رود و در آنجا هم رسيدگي شده و تراز مالي گرفته مي‌شود كه قابل بازبيني است. الان وقتي شما به تك‌تك واحدها مراجعه كنيد تراز مالي معين و روشن دارند. در حال حاضر كدام وزارتخانه تراز مالي خود را به افكار عمومي ارائه مي‌دهد؟ گاهي اوقات مسائلي را مي‌گويند كه گويي خيلي رايج است. اينكه مي‌گويند دانشگاه اطلاعات نمي‌دهد. چه وقت اين‌‌گونه بوده است؟ حقوق، دستمزدها و آثار باقي مانده از دانشگاه مشخص است. اگر نقص دارد آن نقص را روشن كنند.
ولي آقاي زاكاني در مجلس هفتم و هيات تحقيق و تفحص نتوانستند به اين اطلاعات دسترسي پيدا كنند؟
خير! دانشگاه آزاد اسلامي تابع مجلس است. اولا كه درخواستي صورت نگرفته است و ثانيا اينكه اگر دانشگاه همكاري نكرده آقاي زاكاني بايد به مجلس گزارش دهد و مجلس از دانشگاه توضيح بخواهد اين مسائل هم مكانيسم‌هاي مشخصي دارند.
يکشنبه 2 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 407]