واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: شكستن بايكوت بزرگترين تراژدي ايران
اين روزها فيلمي در حال اكران است كه براي اولين بار بايكوت و سكوت بزرگترين تراژدي قرن معاصر را شكسته است و نسلكشي ميليونها ايراني را روايت ميكند. ...
نویسنده : محمدرضا فهيمي
اين روزها فيلمي بر خلاف جريان فيلمهاي زرد سينماي ابزورد و روشنفكري ايران، در حال اكران است. فيلمي كه براي اولين بار بايكوت و سكوت بزرگترين تراژدي قرن معاصر را شكسته است و نسلكشي ميليونها ايراني را روايت ميكند.
واقعهاي كه در پي جنگ جهاني اول اتفاق افتاد و ايران به رغم اعلام بيطرفي، بيشترين آسيب را حتي از كشورهاي شركتكننده در جنگ ديد. در حالي كه نخستوزير ايران موضع بيطرفي را به طرفين درگير در جنگ اعلام كرده بود، نيروهاي انگليس و روس به بهانه جلوگيري از پيوستن و همكاري ايران با آلمان از نقاط مختلف وارد كشور شدند تا بدين صورت از جغرافيا و منابع كمنظير ايران كه براي ادامه جنگ ضروري بود، استفاده كنند.
اما با وقوع انقلاب اكتبر 1917 روسيه و خروج نيروهاي روس از ايران، انگليس برنامهريزي خود را براي تصرف و استعمار تمام ايران آغاز كرد و از سال 1917 كل ايران به اشغال نيروهاي انگليسي درآمد.
دولت بريتانيا با پايهگذاري قحطي در ايران، برنامه كنترل كامل و بدون مقاومت مردم ايران را در دستور كار خود قرار ميدهد كه به موجب اين كار حدود نيمي از جمعيت كشور قرباني قحطي و بيماريهاي مسري ناشي از ورود سربازان انگليسي به كشور ميشوند. هنوز با گذشت قريب به يك قرن از اين واقعه، اسناد قتل عام قريب به 10 ميليون ايراني، در رديف اسناد طبقهبندي شده و سرّي انگلستان قرار دارد و اين كشور از انتشار آنها ممانعت ميكند.
طبيعي است روايت چنين واقعه مهمي آن هم در زماني كه روشنفكران وطني براي جنايتكاران خارجي سوت و كف ميزنند و افتخار سينماي ايران يك فيلم سياه نما و پر از نماد وطنفروشي ميشود و كارگردان اسكار گرفته ما براي نشان دادن صلح دوستي، بيغيرتي را به تصوير ميكشد، مرداني از جنس ابوالقاسم طالبي لازم است تا با زبان صريح خود متن و اسناد تاريخي را به قصه تبديل كنند و از آن يك اثر ماندگار بسازند و غيرت و تعصب ايراني را در مقابل استعمار به تصوير بكشند.
روايت طالبي در «يتيم خانه ايران» به لحاظ فني و محتوايي در اوج شروع ميشود؛ همان صحنههاي اوليه قهرمان اصلي يعني محمدجواد (عليرام نورايي) غيرت و تعصب ايراني را در پاره كردن زنجيرهاي استعمار به رخ ميكشد و اين تصويرسازي با تأكيد بر جزئياتي مثل تلاشهاي او زير باران شديد در حال جابهجا كردن ميخي كه زنجير به آن بسته شده است، دور از چشم محافظان و در نهايت بيرون كشيدن آن با دندان و به تصوير كشيدن اين تلاشها از زير گاري با جابهجا شدن ميخ و قطرات باران و خوني كه از كنار آن ميچكد، صحنههاي جزئي اما بسيار زيبا و جذاب را براي مخاطب ميسازد.
اما روايت كلاسيك و ساده «يتيم خانه ايران» ديگر مثل سكانس اول اوج ندارد و بعضاً دچار شعارزدگيهايي هم ميشود. علت آن هم حجم بالاي اطلاعاتي است كه طالبي بايد تنها در يك فيلم سينمايي آنها را بگنجاند و به همين خاطر قسمتهايي از داستان، صراحتاً از زبان شخصيتها و راوي داستان (كه نحوه روايت آن بسيار نامطلوب است) شنيده ميشود. به همين خاطر روايت به صورت خطي و بدون فراز و فرود و گرهگشايي براي بيننده پيگيري ميشود. در حالي كه ميشد با پرداختن به حواشي واقعه و بيشتر پرداختن به زمينههاي اين جنايت به صورت جزئي و ارائه تنها بخشي از حجم اطلاعات جمعآوري شده چنان مخاطب را همراه كرد كه با چشماني اشكبار سالن سينما را ترك كند.
از طرفي هم درست است كه شخصيتهاي داستان كامل معرفي ميشوند اما به نظر ميرسد كه ميتوانست جايگذاري بهتري براي آنها صورت بگيرد تا مخاطب بيشتر با قهرمان همذاتپنداري كند و از ضدقهرمان انزجار بجويد.
جداي از نقصهاي روايت اين واقعه، بخش ديگري كه ميتوانست در همراه كردن مخاطب نقش مهمي داشته باشد اما به آن در سطح يك اثر فاخر تاريخي ايراني توجه نشده است، موسيقي فيلم است كه به هيچ عنوان شاخص و تهييجكننده مخاطب نيست، در حالي كه اثر ساخته شده يك فيلم شاخص تاريخي و ملي است اما با وجود اين نقصها نميتوان ميزانسنهاي خوب و تنوع لوكيشنهاي استفاده شده را ناديده گرفت، چراكه به جذابيت و پويايي داستان كمك و صحنههاي تكاندهنده از قحطي، مخاطب را متأثر ميكند.
توجه به اين نكته لازم است كه روايت كردن چنين حوادثي كار آسان و راحتي نيست و براي ساخت اينگونه اثري كه ابتدا قرار بود يك سريال باشد، بيش از دهها عنوان كتاب تاريخي بررسي شده و از اساتيد تاريخ معاصر مشورت گرفته شده است. از اين رو مخاطب ميتواند نتيجه ماهها تحقيقات را تنها در 120 دقيقه ببيند و با آن همراه شود. به همين خاطر ديدن فيلم «يتيم خانه ايران» را نبايد از دست داد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۳۹۵ - ۲۲:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]