واضح آرشیو وب فارسی:فارس: موزههای مردمشناسی آیینه پوششهای محلی است
این روزها باید برای آشنایی با شیوه پوشش هر منطقه به موزهها مراجعه کرد چرا که دیگر این نوع پوشش به فراموشی سپرده شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، پوشش و لباسهای محلی هر منطقه نشان از فرهنگ، آداب و رسوم و مذهب آن منطقه دارد. استان زنجان نیز یکی از مناطق کشور محسوب میشود که به دلیل داشتن تنوع فرهنگ و آداب و رسوم، لباسهای محلی با سبک و مدل گوناگون دارد. لباسهایی که متاسفانه این روزها منسوخ شده و طرفدار آنچنانی ندارد و نمونههایی از این لباس و پوششها را باید در موزههای مردمشناسی دید. این نوع پوشش در عین زیبایی و سادگی بسیار خاص بوده و از جلوه ویژهای برخوردار است که امروز نمونههای آن را شاید در میان پیرزنان روستایی یا در تن عدهای از سالخوردگان و عشایر کوچ رو مشاهده کنیم. همزمان با رشد صنعت و گسترش شهرنشینی به ویژه در شهرهای بزرگی چون شهر زنجان پوششهای یاد شده تغییر یافته و در حال حاضر در شهرها و روستاهای بزرگتر استان، پوشش غالب زنان و مردان را همان پوشش معمولی رایج در کل کشور تشکیل میدهد. پوششها و لباسهای محلی استان زنجان شامل انواع مختلف و چند قسم میشود که هر یک از تکهها زیبایی و جذابیت ویژهای دارد.
*سه نوع سرپوش محلی زنجان برای پوشش سر از سه نوع پوشش استفاده میکردهاند، در آغاز با پارچهای به نام «پوشن»، روی سر و قوس پیشانی را محکم میبندند، سپس به منظور محافظت از پوشن، «چنهآلتی» یا (زیرچانه) را به سر میبندند. چنه آلتی از سکههای قلابدار به هم پیوسته و منجوقهای رنگارنگ تشکیل شده است و از زیر چانه تا فرق سر پیچیده میشود. «یاشماق» پوشش دیگری است که برای پوشش دهان، چانه و گردن استفاده میشود.
*چرقد زنان زنجانی چرقد یا چارقد، روسری به ابعاد 1.5 در 1.5 متر بوده که از پارچه «گوزگوز» یا «حریال» (ابریشم) تهیه میشود، این سرپوش در روستاهای آببر و آستاکل با عنوان «یایلیق» و در برخی از روستاها با عنوان «آق چرقد» نامیده میشود.
*چادر شب این سرپوش در روستای آببر «چادیر»، در روستاهای گنبد و ئیدی بلاغ «چرشو»، در روستای اورتابلاغ «چرشاب»، در روستای کاروانسرا «چرشاد»، در روستای دلگی «چارشاب» و در سایر نقاط «چادر» نامیده میشود.
*روبند روبند در ناحیه جلوی چشم باز و در قسمت پیشانی بند، پارچههایی داشت و زنان میتوانستند آن را در پشت سر گره بزنند، این پوشش در روستای کاروانسرا «اوربند» و در روستای آببر
«آغ روبان» نامیده میشود.
*بالاتنه پوشش بالاتنه ابتدا «جلیزقا» (جلیقه) است که آستین ندارد، نوع آستیندار این پوشش « سل » نام دارد و مورد استفاده متمولین بوده است.
*تن پوش کوینک، پیراهنی آستیندار با دگمههایی در سر دست و یقهای گرد است، این پیراهن متشکل از دو قسمت بالا تنه و پایین تنه است، نیم تنه این پیراهن گشاد و طرفین آن از قسمت پایین دارای چاک است. بلندی پیراهن جوانان تا روی زانو و بلندی آن در لباس زنان مسن یک وجب بالای مچ پا است.
*تنبان دامن چیندار گشادی است و دور تا دور لبه پایینی آن را برای تزیین یراق رنگی میدوزند. تومان یا تنبان در ناحیه کمر با بند پشمی به نام « تومان باغی » محکم میشود، اندازه تومان جوانان کوتاهتر از تومان پیر زنان است، تومان را اغلب از پارچههای حریال، ناصریه تهیه میکنند. *پاچین پیراهنی متشکل از دو قسمت بالا تنه و پایین تنه است، بالا تنه ساده و پایین تنه گشاد و چیندار است و تا روی مچ پا میرسد.
*پسته جلیقهای از پارچه مخملی است این جلیقه در طرفین دو چاک به اندازه تقریبی چهار تا پنج سانتیمتر دارد، همچنین در قسمت جلوی آن دو جیب کوچک دیده میشود. *یل کتی آستیندار مانند کتهای امروزی از جنس پارچههای ابریشمی در رنگهای یک دست سنگین است و جیبی در زیر بغل برای نگهداری سکه و پول دارد.
*شلوار شلوار معمولاً از پارچه تیره رنگ و ضخیم انتخاب میشود. شلوار دیگری تحت عنوان « نیم ساق » وجود دارد، از این شلوار در میهمانیها و مسافرتها استفاده میشود. *ایاخ قابی نوعی از کفش است که از جنس چرم بوده و بیشتر در شهرستان ابهر رایج بوده است.
*کالیش: نوعی کفش پلاستیکی (رزینی) با پاشنه بسیار کوتاه است و هنوز هم مورد استفاده زنان روستایی قرار دارد.
*چاروق یکی دیگر از پاپوشهای زنان شهری است که دارای زرق و برق و پاشنه بوده و توسط استادان این فن در خود شهر زنجان به شکل دمپایی تهیه میشود. کف چاروق از چرم دباغی شده است و رویه آن با نخهای گلابتون دوخته میشود. چاروق دوزی یکی از هنرهای دستی است که، دستهای ظریف هنرمندان زنجانی در تولید آن مهارت ویژهای دارند. در اصطلاح محلی به لهجه ترکی چاروق را «چارخ» تلفظ میکنند، چاروق در گذشته نوعی کفش و پاپوشی بوده که از چرم ساخته میشده و در روستاها بیشتر چوپانان از آن استفاده میکردهاند و اغلب بدون پاشنه بود است. *تلاش برای ثبت ملی البسههای محلی ماهنشان رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ماهنشان در زمینه البسههای محلی شهرستان اظهار کرد: متاسفانه این نوع پوششها به فراموشی سپرده شده است. عابدین صفایی با بیان اینکه تهاجمات فرهنگی و یا به نوعی تغییر سبک پوششها و البسهها سبب شده است که البسههای محلی رواج کمتری داشته باشند، تصریح کرد: این نوع پوشش کاملا در حال منسوخ شدن است. وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر متاسفانه فقط برخی از افراد سالخورده در روستاهای شهرستان ماهنشان از این پوشش محلی استفاده میکنند، افزود: این در حالی است که نوع پوشش محلی شهرستان ماهنشان ارزش و اهمیت بالایی دارد. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان اداره کل میراث فرهنگی به منظور رونق و معرفی البسههای محلی شهرستان ماهنشان اقدامات زیادی را انجام می دهد، خاطر نشان کرد: ثبت البسه محلی شهرستان در فهرست آثار ملی از جمله این اقدامات به شمار میرود. وی ادامه داد: پرونده مورد نظر برای ثبت البسههای محلی شهرستان ماهنشان در فهرست آثار ملی تشکیل شده است. انتهای پیام/73006/ک20/
95/04/14 :: 12:41
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 101]