محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827026812
کار نویسنده سوال است نه تایید - پرتال فرهنگی هنری استان بوشهر
واضح آرشیو وب فارسی:سیرنگ: محمدرضا بایرامی می گوید کار نویسنده تایید نیست، سوال است اما در کشور ما معمولا آنهایی که باید مورد سوال قرار بگیرند خودشان، همه یا بخشی از مشکلند و برای همین از آن خوششان نمی آید.به گزارش سیرنگ «لم یزرع» عنوان تازه ترین رمانی است که محمد رضا بایرامی در سال جدید از سوی کتاب نیستان منتشر کرد. او این داستان را با دستمایه ای از تاثیر جنگ تحمیلی در زندگی شیعیان عراق و باتمی عجیب روایت کرده است؛ تمی که پیش از این تنها در ادبیات کلاسیک ایران می شد از آن سراغی گرفت. با این همه محمدرضا بایرامی خیلی دوست ندارد زودتر از منتقدان درباره زوایای نگارشی و محتوایی رمانش اظهارنظر کند. بایرامی در چند سال اخیر و با خلق این رمان و نیز کتاب «خط تماس» نشان داده که حرف هایی جدی در روایت از دفاع مقدس دارد که برای بیان آنها باید مترصد فرصت باشد. لم یزرع بهانه ای بود برای گفتگویی با وی که ماحصل آن در ادامه از نگاه شما می گذرد: * در جلسه رونمایی از رمان «لم یزرع» عنوان کردید که سوژه این رمان سال های پیش روی شما بود اما دست و دلتان به نوشتنش نمی رفت و به نوعی از آن امتناع داشتید. چه چیزی شما را از نوشتن کار باز می داشت؟ اول از همه باید گفت که در نوشتن چیزی به نام خلق الساعه برای من وجود ندارد. سال های سال لازم است که با موضوعی زندگی کنم تا بتوانم بنویسمش و این سال ها در مورد لم یزرع کم بود، چیزی حدود چهار پنج سال، در حالی که مثلاً برای نوشتن «مردگان باغ سبز» و «آتش به اختیار» حداقل بیست سالی با موضوع آن ها درگیر بوده ام و زندگی کرده ام، هرچند که نوشتن برخی شان زمان کمی و بلکه بسیار بسیار کمی برد. علاوه بر این، هم فرم روایت و هم محتوای رمان باعث می شد که نتوانم راحت بنویسمش. محتوای این رمان مضمون سختی به نام پسرکشی دارد. درآوردن این مضمون و طبیعی روایت کردنش برایم معضل بود. گویی در باورم نمی گنجید و تا باور کامل نشود، بعید است که کار قوام لازم را بیابد. به جهت فرمی هم با وجود اینکه علاقه ای ندارم توضیح بدهم اما به هر حال قرار بود این داستان در یک لبه مرزی بایستاد و به گمانم الان در این لبه ایستاده و فرم ، محتوا را تفسیر پذیر و چند لایه کرده. این دو موضوع باعث می شد که نتوانم راحت نوشتن را شروع کنم و طرح را هم چندین بار عوض کردم. * خاطرم هست که گفته اید برای نوشتن این رمان چندین نوبت تاریخ معاصر عراق را خوانده اید و سرنوشت این کشور را مانند یک تراژدی دیده اید و در باره فاجعه دُجیل که دستمایه خلق این رمان شده است نیز در نگاه شما چنین رویکرد تراژیکی وجود دارد. مساله «پسرکشی» از کجای این مطالعه تاریخی و تراژیک به ذهن شما و قلم شما رسیده است؟ این سؤال خوبی است. می شود از کنارش رد شد و گفت تاریخ خوانده ام و در کنار خواندن تاریخ داستانی نوشته ام. اما واقعیت این است که پسرکشی، بر می گردد به اتفاقی که این روزها در عراق درحال روی دادن است. عراق آنطور که من دیدم وضعیت شگفت انگیزی دارد و حالا حالاها نمی تواند از مشکلات خلاص بشود. انگار عراق در این سال ها زیر پای خودش را خالی کرده است و این همان پسرکُشی است. پسرکُشی یعنی بی آیندگی که ناشی از نوعی غفلت است. به تعبیر سعدی یکی بر سر شاخ و بن می برید... این فاجعه و غفلت، اتفاقی نیست که همه مردم خواسته باشند و تک تک آنها انجامش نداده اند اما به هر جهت گویی محکوم به دادن تاوانی هستند و در نتیجه یک تراژدی شکل می گیرد فراتر از جمع های کوچک خانوادگی و به طور طبیعی. من با چنین نگاهی در رمانم به معنای اتفاقات تاریخی و بطن آنها نظر داشته ام و در آن صورت جایگاه پسر کشی کاملاً مشخص است که کجاست. * پس شخصیت های پدر و پسر و دخترک هم در رمانتان را باید نماد بدانیم؟ احتمالاً! گاهی متنها تاوِیل پذیرند. نه فقط در مسیر گذشته و تاریخی شان که حتی در مواجهه با مسایل به روز و مثلا موضوع شیعه و سنی و اختلاف مذاهب در جغرافیای کشوری عراق نام. * و همین به روز بودن و معاصرت در رمان تان است که باعث شده مساله جنگ عراق و ایران در رمانتان جدی نباشد و به تعبیر دوستان منتقد شما از پشت جبهه تا لب خط مقدم جنگ تحمیلی در رمان بروید اما سخنی از جنگ به میان نباشد؟ در این کار تاثیر جنگ را بیشتر از خودش می بینیم. داستان، این تاثیرها را که انسان را اسیر و گاهی ذلیل می کند به تصویر می کشد. تاثیرهایی که گاه حتی عطوفت را هم می کشد و خانواده را نه تنها تحت تاثیر که تحت تغیر قرار می دهد. این اتفاقات تبعات جنگی است که اگر حتی در خانه خود اشخاص هم نباشد، دودش در چشمشان می رود و چاره ای برایشان نمی گذارد تا تبعات را بپذیرند، فرقی هم نمی کند که سرباز داوطلبی باشند در ستاد لشکر یا کشاورزی که در نخلستان های «دجیل» که سرش به نخلستان خودش گرم است و کاری به کار کسی ندارد. * من می پذیرم که نویسنده باید زاویه دید روایتش را خودش انتخاب کند و متوجه می شوم که شما به دنبال بیان این دست تاثیرات جنگ بوده اید. اما سوالم این است که چرا برای این کار به سراغ آن سوی مرز رفتید و این روایت را در داخل کشور به سرانجام نرساندید؟ این تراژدی در این سوی مرز معنی نداشت. آن سوی مرز جنگی بود که موضع شروع کنندگانش موضع حمله و تهاجم و تجاوز بود، اما در این سو، موضع دفاع از کشور و خاک بود و شکل و شمایل دینی و آرمانی داشت، به شدت آرمانی. هرچندکه باناکامی ها و شکست هایی هم همراه بود، اما اینکه مسئولین درست و با لیاقت جنگ را اداره کردند یا اینکه انتقادهایی بهشان وارد است ـ چه در طول جنگ و چه بعد از آن و به خصوص در پیگیری غرامت جنگی ما ـ در هر صورت، در نتیجه تاثیری حاصل نمی کند. اهل محافظه کاری نیستم و دیگر به سنی هم رسیده ام که از انگ و این جور چیزها هم نمی ترسم، قبلاً هم حداقل از مدعیان و شبه روشنفکران حقه باز، کمتر می ترسیده ام. هیچ کس را سراغ ندارم که با صراحت ـ و البته به زعم خودم صداقت ـ خودم جرات کرده باشد در مورد جنگ و نقد آن داستان کوتاه و رمان بنویسد. * صریح می پرسم؛ از این بیم داشتید که روایت چنین اتفاقی از این سوی مرز شما را با انگ سیاه نمایی مواجه کند؟ نه و به هیچ وجه. سوال شما خیلی هم صریح نیست اما مریض هست. این مرض البته مرض شخصی شما نیست، مرض جوامع خفقان زده است که همیشه تصور دارند همه ما چیزی می گوییم یا می نویسیم اما چیز دیگری را مدنظر داریم و یا چون این طوری نتوانسته ایم بگوییم، آن طوری گفته ایم. تخم لق این نوع نگرش هم شاید کارهایی مثل «ماهی سیاه کوچولو» ایجاد کرده باشند که اساساً برای کودکان نبود و فضای ادبیات کودک را به عاریت گرفته بو تا مانیفست بزرگ سالانه ای را بیان کند. ولی من همین هایی را می خواستم بگویم که در داستانم می خوانید. گیریم که همه جا ـ به همین دلیل ـ بایکوت شده باشند، اما مهم نیست. تفکری که می گویید ولی همواره بوده و احتمالاً هم خواهد بود. یک وقتی داستان بلندی نوشته بودم برای نوجوانان. توی یکی از داوری ها، ناگهان این کتاب را پایین کشیدند. خیلی تعجب کردم چون دست برقضا، اصلاً حریف ها قابل مقایسه نبودند. برایم جای سوال بود که چرا چنین کاری کرده اند؟ آیا قصد تحقیرم را داشتند؟ بعید بود که چنین قصدی در میان باشد. ولی چه اتفاقی افتاده بود؟ مدت ها گذشت تا اینکه دوستی را دیدم که معلوم شد در آن دوره و آنجا، داور بوده. مرا که دید، با خنده گفت حالا دیگه کارت به جایی رسیده که درباره چپی ها و کمونیست ها قصه می نویسی!؟ گفتم شوخی می کنی؟ گفت نه، جدی می گویم. آن موقع «مردگان باغ سبز» را هم ننوشته بودم. برای همین با تعجب پرسیدم کدام کارم!؟ گفت همین «فصل پنجم: سکوت». تعجبم بیشتر شد. فصل پنجم سکوت؟ کجایش؟ معلوم شد در داستان یک شخصیت فرعی وجود دارد که مبارز است و در محله پرتی پناه گرفته و فرد دیگری با داستانی دقیق و البته ساختگی، دنبال او می آید و از راوی سراغش را می گیرد که فلانی جان مرا نجات داده و من مدیون او هستم و حالا نمی توانم پیدایش کنم، اما این نفر دوم در واقع یک ساواکی است و...بعد هم تعریف می کند که آن دو در کوه آشنا شده اند و بعد با هم کتاب ردوبدل می کرده اند و...تمام حجت دوستان برای چپی بودن آن مبارز، کوه رفتن او بود! گفته بودند مسلمان ها که کوه نمی رفتند! لم یزرع البته که با تکیه بر اساطیر و ادبیات کهن شرقی، داستانی است چند لایه، اما چیزهایی هم که در لایه های زیرین آن مطرح می شود، مقولات دیگری هستند و ربطی به ذهیتی که می گویید ندارند و فقط با تکیه بر تاریخی که برای وقوعشان در عراق وجود داشته معنا پیدا می کنند. دجیل هم جایی است که پس از حادثه ترور صدام در عراق تا ۱۰ سال اجازه کشت و زرع در آن وجود ندشت. بنابراین همه جا بی حاصل شد و لم یزرع. این تراژدی رمان من است و البته استعاره ای است از آنچه بر سر سرزمین عراق آمده است. سیاه نمایی از آن دست عباراتی است که ساخته خود ماست. قضاوت و پیش داوری در داستان معنا نمی دهد. مخاطب است که تعیین می کند هر داستانی چه چیزی می نمایاند، واقع نمایی یا سیاه نمایی، سهم اوست. * کمی هم به سراغ داستان نویسی جنگ در روزها و ماه های اخیر برویم. چالشی میان دو گفتمان در کشور درباره جنگ تحمیلی وجود دارد. چالش میان گفتمان رسمی و گفتمان رایج ادبی اجتماعی. به باور شما این تقابل در نهایت به نفع کدام گروه خواهد بود و مخاطب در نهایت به کدامیک گرایش پیدا می کند؟ من البته هرگز از منظر مخاطب به موضوعی نگاه نمی کنم. من نویسنده ام و کارم را می کنم. البته در رمانی مثل لم یزرع به شدت قصه گو بوده ام و فکر می کنم این برای مخاطب عام لذت بخش تر است و البته می دانید که من رمان هایی هم دارم که مخاطب عام ندارد. اما سؤال شما... به نظر من به جنگ و پدیده های اجتماعی مانند آن نباید از زاویه سیاست نگاه شود ... غیر از این اگر باشد، نویسنده وارد بازی هایی می شود که لااقل برای من لذت بخش نیست. اما وقتی درهای اظهار نظر بسته شود، این تقابلی که می گویید یا شکل نمی گیرد یا به شکل افراطی شکل می گیرد که هر دو غلط است به نظر من. شما «خدایان تشنه اند» آناتول فرانس را خوانده اید؟ این کتاب در باره قدرت انتقاد از خود و اعاده حیثیت در قبال اشتباه هاست. زمینه کار هم انقلاب کبیر فرانسه است. در کشور ما مسوولین زیر بار هیچ اشتباهی در گذشته و حال نمی روند. هیچ وقت. و این مردم را بی اعتماد، عصبی، نامید، غریبه در مملکت خود و ...می کند و به سمتی می برد که تقابل شکل بگیرد به جای تفاهم. چون زمینه داد و ستد فکری به وجود نمی آید و فقط زمینه انکار به وجود می آید. از هر دو طرف. که گاه حالت انفجاری پیدا می کند در زمان هایی که فرصت برون ریزی پیدا می کند. بیش از سه دهه از انقلاب می گذرد. در این سه دهه چه اتفاقاتی افتاده است؟ اگر کسی اجازه نیابد تصویری بی طرفانه، از این سه دهه ارایه بدهد، مشکلات همچنان و همواره بر جای خود باقی خواهند ماند. کار نویسنده به نظرم تحلیل نیست. او باید از آنچه می بیند و در قالب تصاویر در ذهنش می شیند، روایتی داشته باشد. این روایت هم از جنس «پس نتیجه می گیریم» نیست و نباید باشد. نویسنده نباید یک سویه و مطلق به روایت بنشیند. در همین رمان نیز فکر نمی کنم کسی پدر را مطلق بد ببیند و پسر را مطلق خوب. در ادبیات جنگ امروز نوعی روایت رسمی هست که عده ای اصرار دارند که باید دائم تکرار شود و البته برخی اینکار را می کنند. به نظر من اما به اندازه هر نویسنده راه برای پرداختن به یک موضوع، متفاوت هست. و البته آثار رئالیستی، قواعد خود را دارند و لازم است با برآیند حادثه، هم خوانی داشته باشند. کار نویسنده تایید نیست، سوال است. در کشور ما اما، از سوال خوش شان نمی آید چون آنهایی که باید پاسخ بدهند بخشی از مشکل یا تمام آن هستند. نویسنده کارش ماله کشی نیست. او اهل سؤال است. وقتی سؤالی را به دلایلی موقتی مطرح نکرده باشد و حس کرده باشد که وقت آن سؤال پرسیدن در مقطعی نبوده و حالا هست، باید سؤالش را بپرسد.
شنبه ، ۳۰مرداد۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیرنگ]
[مشاهده در: www.tnews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 144]
-
گوناگون
پربازدیدترینها