واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سنت هایی به رنگ همدلی در ماه رمضان زنجانی ها زنجان - ایرنا - زنجانی ها از گذشته تا حال اهل همدلی بوده و هستند و ماه مبارک رمضان که می آید، بساط سنت هایی پهن می شود که رنگ و بوی همدلی هرچه بیشتر را دارند.
ماه مبارک رمضان در زنجان هم، مثل سایر نقاط جهان طلوع کرد تا مردم بار دیگر علاوه بر طاعات و عبادات، آداب و رسومی را که هنوز بوی تازگی دارند، در سفره های افطاری و سحری خود بگذارند. ماه رمضان برای هر منطقه ای با رنگ و بوی خاصی که دارد، فضای مخصوصی می بخشد که در این میان زنجان از این جرگه دور نمی ماند و برای بهره گیری بیشتر از سفره و میهمانی الهی، وضوی اخلاص می گیرند. با وجود آنکه بسیاری از آداب و رسوم زنجان همانند سایر نقاط کشور به سبب پیشرفت، ورود تکنولوژی و استفاده از ابزارهای نوین، به تدریج رنگ کهنگی و فراموشی می گیرد، اما همچنان هستند آیین ها و کارهایی که مردم دست از اجرای آن نمی کشند. مراسم های ماه رمضان در زنجان همچون نوروز، از هفته ها قبل آغاز و از خرید اقلام مورد نیاز تا حتی چادر و جانماز و سفره جدید، سپس پاکسازی و غبار روبی مساجد و تکیه ها و در نهایت آماده سازی بساط افطاری ادامه می یابد. در گذشته به سبب نبود امکانات لازم، ائمه جمعه، مراجع و علمای شهر به منطقه ای خارج از شهر برای رصد ماه مبارک رمضان می رفتند و در کنار آن با تلگراف از شهرهای مجاور نیز پرس و جو می شد تا بتوانند به موقع از فیض ماه رمضان و اعمال آن بهره مند گردند و واجبات آن را بجا آورند. رمضان در زنجان رنگ و بویی از همدلی داشت و هنوز هم می توان در بسیاری نقاط استان این موضوع را مشاهده کرد. از بیدار کردن همسایه ها برای وعده سحری با کوبیدن دیوارها، چاوشی خوانی به وقت سحر، به صدا در آمدن شیپور در برخی روستاها، صدای توپ در برخی نقاط تا صدای بوق کارخانه کبریتی که یکی از کارگرها هر روز صبح این مسئولیت را به دوش می کشید، همگی برای آن بود که کسی تا اذان صبح در خواب و از فضیلت وقت سحر محروم نماند. حضور در مساجد، اطلاع از آخرین احکام دینی و شرعی، پرداخت زکات فطره، مطلع شدن از احوال محرومان شهر، روستا و محل و دستگیری از نیازمندان اطراف مسجد نیز از جمله آداب و رسومی بود که زنجانیان با همان نیت همدلی در ماه رمضان بجا می آوردند. زنجانی ها برای اطلاع از وقت افطار نیز راه حلی کارآمد یافته بودند و هر عصرگاه بر بالای پشت بام می رفتند و دو نخ سفید و سیاه را در مقابل چشم می گرفتند، تا زمانی که پس از غروب آفتاب، دیگر رنگ این دو نخ قابل تشخیص نباشد و بتوان صدای اذان مغرب را به گوش دیگر روزه داران رساند. زنجانیان همانگونه که برای هر مناسبتی اسم خاصی انتخاب کرده و می کنند، ماه مبارک رمضان و روزهای پر برکت آن را نیز از آن محروم نکرده اند و از افطاری کردن که نام "افطار آشماق" بر روی آن انتخاب کرده اند تا دهه های مختلف هر یک اسم خاصی داشته و دارند. زنجانیان به وعده سحری " اوباشدانیخ، اوباشدانیق" می گویند و دهه نخست ماه مبارک رمضان را "یوقوشا داشینان چیخماق" به معنای بالا رفتن از سربالایی با باری از سنگ، دهه دوم را " یوقوشا کرپیجینن چیخماق" بالا رفتن از سربالایی با باری از خشت و در نهایت دهه سوم را " انیشه قاشماق سو ایچماق کیمیندی" به معنای سرپایینی آمدن مثل آب خوردن، نامیده اند. زنجانی ها از هر فرصتی در ماه مبارک رمضان برای بهره گیری از این فضیلت الهی استفاده می کنند و در این میان کودکان و نوجوانانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند را نیز بی نصیب نمی گذارند. خانواده ها سعی می کنند تا با تشویق کودکان نابالغ خود بر روزه کله گنجشکی یا "تبق اوروجو" آنان را از فضایل ماه مبارک رمضان مستفیض کرده و در نهایت با خرید ثواب روزه آنان در هنگام افطار با اذان ظهر، علاوه بر تشویق این کودکان به ادامه عبادت، خود را در ثواب روزه داری آنان شریک کنند. جمعه آخر رمضان که می شد، زنان زنجانی پارچه و نخ و سوزن به دست، در نماز جمعه دست به کار کیسه دوزی می شدند و بهانه آن را آماده کردن بساط جمع آوری برکت رمضان آن سال می دانستند. باز ماندن بساط همدلی در زنجان بهانه می خواهد و چه خوب مردم این دیار اهل بهانه آوردن هستند، این را به روشنی می توان از مراسم های میهمانی افطار آنان دید. برای افطاری دادن در زنجان ابتدا بزرگ فامیل پیش قدم می شود و هر چه سفره او ساده باشد، به همان میزان سفره دیگر اعضای خانواده نیز با سادگی هرچه تمامتر پهن می شود. در این میان افطاری دادن برای تازه عروس ها و تازه دامادها، رنگ و بوی دیگری دارد، عطری از آشنایی به خود می گیرد و با محبت هدیه دادن و هدیه گرفتن مستحکم می شود. این بساط شادی در 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان جمع می شود و رخت سیاه برای برپایی عزای امام علی (ع) و احیای شب های قدر به تن روزه داران زنجانی می رود. عید فطر که اعلام می شود، جریان دیگری در خانواده روزه داران زنجانی برپا می شود، شیرینی خریدن، مهمانی گرفتن و عید دیدنی رفتن، دلجویی از روزه دارانی که در ماه مبارک عزیزی را از دست دادند و در نهایت بساط عیدی بردن برای تازه عروس ها مهیا می شود. تمام روزهای ماه مبارک رمضان در زنجان با هر بهانه ای رنگ و بویی از همدلی به خود می گیرد. 3001/1352/6085
05/04/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]