واضح آرشیو وب فارسی:دکتر سلام:
آیا افراد دیابتی مجاز به روزه داری هستند؟شرایط روزه داری برای آن ها به چه صورت است برای روزه گرفتن از چه نکاتی باید پیروی کنند ماه مبارک رمضان دوران پاکسازی جسم و روح شناخته می شود و به کمک روزه داری می توان بیماری هایی همچون کبد چرب را تحت کنترل درآورد و از بروز اختلالات متابولیکی مثل فشار خون و چربی خون بالا پیشگیری کرد. از طرف دیگر، بعد روانی و معنوی این ماه باعث کاهش استرس و کنترل بهتر بیماری ها می شود. با این حال، روزه داری طولانی مدت برای بعضی از بیماران خطرناک است و به بدنشان آسیب می رساند. با توجه به فتوای مراجع تقلید در چنین مواردی روزه گرفتن واجب نیست و توصیه نمی شود. یکی از شایع ترین این بیماری ها دیابت است. البته منع روزه داری برای تمام دیابتی ها وجود ندارد و بعضی از آنها می توانند تحت شرایطی خاص از فضایل این ماه بهره مند شوند. دکتر سعید کلباسی، فوق تخصص غدد، فلوشیپ دیابت و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این مطلب این شرایط را بازگو می کند.
کدام گروه از افراد دیابتی مجاز به روزه داری هستند؟ دیابت به انواع مختلفی تقسیم می شود. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 از سنین کودکی به این بیماری دچار می شوند و باید چند نوبت در روز انسولین تزریق کنند، بنابراین قطعا روزه داری برای آنها ممنوع است زیرا تزریق نکردن انسولین در این افراد باعث بالارفتن قند خون و کمای هیپرگلیسمی (کمای ناشی از بالارفتن گلوکز) می شود. از طرف دیگر، تزریق انسولین همزمان با روزه داری باعث افت قند خون و افزایش خطر کمای هیپوگلیسمی (کمای ناشی از افت قند خون) می شود. آن گروه از مبتلایان به دیابت نوع 2 که چند نوبتدر اروز انسولین تزریق می کنند هم اجازه روزه داری طولانی مدت را ندارند، اما افرادی که از انسولین های طولانی اثر و آهسته رهش استفاده می کنند، تحت نظر پزشک قادر به روزه داری هستند. درواقع، این انسولین ها طی 24 ساعت سطحی ثابت و خفیف از انسولین را برای بدن فراهم می کنند. به این ترتیب، فرد دیگر دچار افت قند ناگهانی نمی شود. بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 که فقط با رعایت رژیم غذایی و مصرف قرص هایی مثل متفورمین، گلوتازون، آکاربوز و… (داروهایی که باعث ترشح انسولین نمی شوند) بیماری شان را تحت کنترل دارند، با تمهیدات خاصی می توانند روزه بگیرند. این افراد باید تحت تظر پزشک، داروهای خود را بین افطار تا سحر تقسیم کنند و با فازایش مصرف آب و اندازه گیری به موقع قند خون روزه بگیرند. جالب است بدانید روزه داری برای این افراد یک نعمت است زیرا با کمک آن می توانند استرس خود را کاهش دهند در عین حال وزن کم کنند. به این ترتیب قند خون نیز بهتر کنترل می شود، اما اگر فرد از قرص هایی استفاده می کند که باعث ترشح انسولین می شوند (از جمله گلی بن کلامید و گلی کلازید) بهتر است مصرف آنها را به وعده افطار (بعد از باز کردن روزه و قبل از مصرف وعده اصلی) موکول کند. البته همه این شرایط را پزشک باید تایید کند و قند خون تحت کنترل باشد. به عبارتی، فرد باید قند ناشتای کنترل شده و قند 3 ماهه (Hb A1C) زیر 7 داشته باشد و در عین حال دچار عوارض چشمی، کلیوی، قلبی و… نشده باشد. در صورت بروز چه علائمی فرد دیابتی باید بلافاصله روزه خود را باز کند؟ افراد دیابتی باید همیشه و در هر کجا دستگاه سنجش قند خون را همراه خود داشته باشند تا به محض اینکه دچار علائم افت قند از جمله عرق سرد، بی حالی، ضعف، لرزش دست، تپش قلب و رنگ پریدگی شدند، قند خونشان را اندازه بگیرند. در این وضعیت، اگر میزان قند خون زیر 70 باشد، باید بلافاصله روزه را باز کنند زیرا افت قند خطرناک است و در نهایت می تواند باعث تشنج، آسیب مغزی و کما شود. همچنین اگر قند خون بالای 250 باشد، فرد باید روزه را بشکند و خیلی سریع آب بدن خود را تامین کند. دیابتی ها در زمان سحر و افطار باید چه نکته هایی را رعایت کنند؟ برخلاف تصور موجود، تمامی افراد به خصوص بیماران دیابتی نباید در وعده سحر از مقدار زیادی مواد قندی استفاده کنند زیرا قند خون بالا از طریق ادرار دفع می شود و با خود آب را هم دفع می کند. به همین دلیل توصیه می شود در وعده سحر بیشتر از مواد پروتئینی، یک مقدار چربی و به خصوص سبزیجاتی مثل کاهو استفاده شود. سبزیجات حاوی فیبر هستند و آب را به خود جذب می کنند و در عین حال میزان جذب مواد قندی را کاهش می دهند. به این ترتیب بدن در طول ناشتایی به تدریج آزاد و فرد کمتر دچار تشنگی می شود. وعده افطار را هم نباید با آب خیلی خنک آغاز کرد. برای این منظور بهتر است از آب جوش یا چای استفاده شود. بعد از بازکردن روزه می توان از مواد غذایی سنتی مثل نان (نان مخصوص افراد دیابتی یا نان سنگک، رژیمی یا سبوس دار) همراه مقداری پنیر و سبزی استفاده کرد. در مورد انواع شیرینی هم توصیه می شود نوع رژیمی و بدون قند یا کم شیرین آن ها را انتخاب کنید. دکتر محمدرضا وفا، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران: روزه داری برای افرادی که در کنترل قند خون شان مشکل دارند، می تواند بسیار خطرناک باشد، بنابراین افراد دیابتی تنها با تایید فوق تخصص غدد یا متخصص داخلی مجاز به روزه داری هستند که در این صورت نیز باید تحت نظر متخصص تغذیه روزه بگیرند تا دچار حمله هیپوگلیسمی و کمای دیابتی نشوند: 1- تعداد وعده ها را افزایش و حجم هر وعده را کاهش دهید افراد دیابتی مجاز به روزه داری باید به جای مصرف 2 وعده افطار و سحر، کل سهم خوراکی روزانه شان را در چند وعده و میان وعده تقسیم و در فواصل معین مصرف کنند. همچنین از هر گروه مواد غذایی فقط مجاز به مصرف انواع خاصی از آنها هستند؛ برای مثال از گروه کربوهیدارت ها باید مصرف قندهای ساده یا ترکیبات خوراکی حاوی گلوکز و فروکتوز را به حداقل برسانند. برخلاف افراد عادی که در ماه رمضان مصرف شیرینی و چربی را افزایش می دهند، بیماران دیابتی این اجازه را ندارند. پروتئین ها و گوشت های مصرفی آنها نیز باید با حداقل مقدار چربی باشد. همچنین چربی مورد نیاز روزانه باید معمولا از روغن های مایع گیاهی باشد و میزان مصرف چربی های اشباع باید به حداقل و ترجیحا صفر برسد. مصرف مواد غذایی فرآوری شده یا خوراکی هایی که چند نوبت گرم و سرد شده اند هم برای بیماران دیابتی توصیه نمی شود. 2- به جای چای و قهوه، آب بنوشید مهم ترین نوشیدنی برای افراد دیابتی آب است که باید در فواصل بین وعده ها و میان وعده ها مصرف شود. این افراد باید خیلی بیشتر از دیگران به کم آبی و اختلالات آب و الکترولیت اهمیت دهند. به همین دلیل مصرف چای، قهوه و نسکافه باید برای آنها به شدت کنترل شده باشد. توصیه دیگر اینکه، دیابتی ها باید با هر وعده یا مان وعده غذایی از سبزی ها، صیفی ها و میوه های تازه و کامل (نه آبمیوه) استفاده کنند. 3- به جای زولبیا و بامیه، کشمش و خرما بخورید زولبیا و بامیه نه تنها حاوی حجم بالایی از قندهای ساده هستند بلکه با مقدار زیادی روغن سرخ می شوند، بنابراین چه برای افراد سالم و چه افراد دیابتی انتخاب مناسبی نیستند. با این حال، مصرف میزان بسیار کم و هرازگاهی آنها بعد از وعده افطار یا شام معمولا مشکل ساز نیست، اما بعضی از افراد دیابتی با توجه به شرایط کنترل قند خونشان اصلا مجاز به مصرف این خوراکی ها نیستند. این بیماران در عوض می توانند برای تامین قند خون خود از میزان بسیار کم قندهای طبیعی مثل خرما، انجیر، کشمش، توت یا دیگر میوه های خیلی شیرین استفاده کنند. دیابتی ها همچنین می توانند روزه شان را با مقداری آب یا شیر گرم کم چرب همراه 1 یا حداکثر 2 خرمای کوچک باز کنند زیرا هنگام افطار قند خون افت پیدا می کند و باید سریع جبران شود. البته مقادیر مجاز مصرف شیرین و قند برای هر دیابتی متفاوت است، بنابراین در این مورد باید حتما از متخصص تغذیه کمک گرفت. هفته نامه سلامت – ستاره محمد:
1 تیر 1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دکتر سلام]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 51]