واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: كليشه حاجيبازاري با مايه اقتصاد مقاومتي
جواد افشار پيش از اين با سريال 110 قسمتي كيميا بهعنوان طولانيترين سريال تاريخ تلويزيون، آنتن جعبه جادويي را حدود شش ماه به خود اختصاص داده بود. سريال برادر در حال و هوايي نزديك به مفهوم اقتصاد مقاومتي ساخته شد ...
نویسنده : جابر خرمنيا
جواد افشار پيش از اين با سريال 110 قسمتي كيميا بهعنوان طولانيترين سريال تاريخ تلويزيون، آنتن جعبه جادويي را حدود شش ماه به خود اختصاص داده بود. سريال برادر در حال و هوايي نزديك به مفهوم اقتصاد مقاومتي ساخته شد و توليد آن از زمستان 1394 كليد خورد. گرچه بايد براي ديدن سريال و نقد آن منتظر ماند تا حداقل دوسوم قسمتهاي آن پخش گردد، اما از همين حالا ميتوان به نكاتي اشاره كرد كه براي ادامه تماشاي سريال ميتواند مفيد باشد.
باز هم حاجيبازاريها
به تاريخچه تلويزيون كه مراجعه كنيم ميتوانيم انبوهي از سريالهايي را نام ببريم كه مركز حوادث آن بازار بوده و قهرمان داستان هم بهعنوان چهرهاي خوشنام در بازار شناخته ميشد. حاجآقاهايي كه عمدتاً حجرهدار بودند و مركز امور خير در بازار. «علي نصيريان» در «ميوه ممنوعه»، «فرامرز قريبيان» در «روز حسرت»، «داريوش ارجمند» در «يه تيكه زمين» و امثال آن نقش حاجيبازاريهايي را بازي كردند كه ذاتاً انسانهاي خير و بزرگي بودند؛ البته گاهي اين شكل حاجيبازاريها در تلويزيون تغيير هم ميكرد و براي مثال در سريال «داداشي»، «حسين ياري» و برادرانش تلاش ميكنند كمي در اين رويه مدام حاجيبازاريها تغيير ايجاد كنند. در هر حال حاجيبازاريهايي كه هر يك به تجارتي مشغول هستند (از فرشفروشي گرفته تا تجارت برنج) هميشه يك پاي خوب داستانند، آنها حداقل به يك نفر هم بابت همين مدام خوب بودن و نگذشتن از اصول ارزشهاي انساني و ديني زخمي زدهاند كه باعث عداوت و كينه شده و علاوه بر اين دشمن اصلي، تعداد زيادي هم دشمن فرعي دارند. البته بايد اذعان كنيم كه اين نوع نگاه به حاجيبازاري خوب مخصوص تلويزيون است و در سينما بارها و بارها حاجي بازيها به نقد كشيده شدهاند.
بياييد شمايل و شخصيت حاجيبازاريهاي تلويزيون را مرور كنيم، «حاجيونس فتوحي» در سريال ميوه ممنوعه، تاجر متشرعي بود كه حلال و حرام برايش از همه چيز مهمتر بود اما زندگي شخصياش دچار چالش شد و دختري توانست ايمانش را بالا و پايين كند، در روز حسرت هم فرامرز قريبيان نقش مكمل بود، يعني «نرگس» قهرمان سريال درگير يك ماجراي برزخي شده بود و همسر او به عنوان يك حاجيبازاري با اخلاق و ايمان همراهياش ميكرد، مركز امور خير بود و همه بازار روي او حساب ميكردند. شخصيت «حاجحيدر نانوا» با بازي داريوش ارجمند در يه تيكه زمين هم شبيه همين شخصيتهاست و با چالشي متفاوت.
در واقع تلويزيون هر داستاني را كه بخواهد در بازار روايت كند، هميشه يكي از همين حاجيبازاريها را در آستين دارد كه با وجود پايبنديهاي مذهبي و باورهاي عميق، دچار لرزش ميشود و زندگياش به چالش كشيده ميشود. بيشتر هيجاني هم كه فيلمنامهنويسها دنبال آن هستند جايي است كه زندگي دنيا و ارزشهاي مادي در برابر ارزشهاي معنوي و اعتقادي حاجيبازاريهاي مثبت قرار ميگيرد و آنها مجبورند دست به انتخاب بين دنيا و آخرت بزنند و در آخر سريال پيروز هم باشند.
ماجرا چيست؟
حاج كاظم، پهلوان كاركشته قديم و تاجر پرمشغله امروز، با بازي «حسن پورشيرازي»، گذشته از باورهاي مذهبي و شرعي همه حاجيبازاريهاي تلويزيون، اعتقاد عجيبي به حمايت از توليد ملي و مصرف برنج ايراني دارد، هواي شاليكارها را دارد و به شدت هم اهل مبارزه با قاچاق است، حتي قبلاً هم كه بازرس اتحاديه بوده، «بهرام كلايي» (با بازي «كاظم بلوچي») را گير انداخته و به جرم وجود برنج قاچاق در انبارش مجوز تجارت برنج او را لغو كرده است. كلايي هم مثل ديگر چهرهها در سريال اينچنيني دشمن درجه يك حاجكاظم است و ميخواهد زخم قديمي را تلافي كند. بازار پر از كالاي قاچاق است، خيليها آمدهاند و يك روزه بار خود را بستهاند و رفتهاند، عده زيادي هم ريگ به كفش دارند و به انحاي مختلف برنج قاچاق را در بازار توزيع ميكنند. اين وسط «ناصر» پسر حاجكاظم (با بازي «پوريا پورسرخ») هم به دليل طمعي كه دارد، مجذوب درآمد بالاي خريد و فروش برنج قاچاق شده و از دستگاه تجارت پدرش نهايت استفاده را ميكند.
حواشي سريال هم مشخص است، يك پسر ديگر كه به نظر معتقدتر به نظر ميرسد با حاجي قهر است و زندگياش را خودش اداره ميكند، دختر حاجي هم يك خبرنگار سمج و دغدغهمند در روزنامه «جام جم» است و ميخواهد پرده از مافياي قاچاق برنج در بازار بردارد. «گلاره عباسي» يا «نازي» سريال هم دختر بهرام كلايي است كه از خارج برگشته و قرار است با بردنِ دل ناصر، حسابي در اختلاف عقيده ناصر و حاجي موجسواري كند. البته برخي چيزها از همين الآن قابل پيشبيني است، مگر آنكه قرار باشد سريال فيلم هنديوار در لحظات آخر آهنگ ديگري پيش بگيرد.
به نظر حاجكاظم درگير يك توطئه بزرگ خواهد شد كه حتي در اين بين بايد از آبرو و اعتبار كهن خودش هم بگذرد، از خانواده حاجي هم احتمالاً فاصلهاي ميان او و همسرش ايجاد ميشود، ناصر قطعاً با پدر به مشكل ميخورد و به دامان كلايي پناه ميبرد، دختر حاجي هم همچنان تلاش ميكند بيگناهي پدر و مظلوميت او را اثبات كند، حسين ياري در نقش «مسعود» هم به پدر نزديك ميشود تا به او در حل مشكل كمك كند. احتمالاً عشق ناصر و نازي هم سرانجام نداشته باشد، چراكه به نظر ميرسد يكطرفه است و جزئي از نقشه كلايي. اما خب طبيعي است كه اين عشق و احتمالاً يكي دو عشق ديگر كه براي دختر حاجي و مسعود پسر ديگر حاجي هم پيش خواهد آمد جريان درام داستان را پيش خواهد برد. در نهايت به نظر ميرسد اين سريال با اين داستان، غير از درونمايه آن كه «حمايت از توليد ملي و مبارزه با قاچاق كالا» است، هيچ تنوع ديگري نداشته باشد. البته بايد اذعان كنيم كه حضور بازيگران رنگارنگ در سريال را هم نميتوان ناديده گرفت كه احتمالاً به جذب مخاطب خيلي خيلي كمك خواهد كرد.
يك درونمايه خوب
اكنون وقت خوبي است كه به سريالي با اين مضمون پرداخته شود؛ هرچه باشد درونمايه سريال ارتباط مستقيمي با مفهوم اقتصاد مقاومتي دارد. حالا حتي اگر نقشها و داستان كهنه و نخنما شده هم باشد، باز هم يك تنوع مهم دارد. حداقل درونمايه سريال روي مفاهيم روز ميچرخد. اسم قاچاق كه ميآيد تن حاجكاظم كهير ميزند و ياد يك حادثه تلخ در گذشته ميافتد و سردردي قديمي او را گيج ميكند. انتظار هم ميرود داستان بهجاي پرداختن به حاشيه يا سخنراني مستقيم، به مردم نشان بدهد كه كالاهاي قاچاق و حتي خارجي در بازار و خريد آنها توسط مردم، چه بلايي بر سر توليدكننده، كارگر و كشاورز ايراني ميآورد. البته اگر كمي خوشسليقگي در نگارش فيلمنامه هم بهكار ميرفت، حاجكاظم خيلي عالي و فوقالعاده ميتوانست از تيپ حاجيبازاريهاي هميشگي تلويزيون فاصله بگيرد و حاجيبازاري جديدي باشد. هرچند تفاوتهاي جالب و لذتبخشي هم دارد.
حاجكاظم، پهلوان قديمي است و هرچه نباشد ضرب شستش حرف ندارد، وقتي براي برخورد با نزولخور مجبور ميشود ابتدا به پليس زنگ بزند و بعد خودش در خلوت حساب آن مردك رباخور را برسد، حسابي مخاطب را سر ذوق ميآورد، مخاطب با همين رگههاي كوچك ابتداي سريال اميدوار است تا انتهاي رمضان يك سريال متفاوت از حاجي بازاريها تماشا كند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۸:۴۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 54]