محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827649424
خیرات آش «چهارشنبه خاتون» تا آیین «عروس گولی»
واضح آرشیو وب فارسی:ماسال نیوز: فرهنگ غنی با تنوعی بی نظیر در آداب و رسوم مرتبط با نوروز در گیلان، یکی از جاذبه های گردشگری فرهنگی استان است.به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ماسال، طبق گاه شماری و تقویم زمانی دیلم قدیم، آغاز سال نو در گیلان و مازندران، در نیمه مرداد برگزار می شد. طبق این گاه شماری «آیین نوروز بل» جشن آغاز سال نو در گیلان بود. این جشن نوروزی در نیمه مرداد برگزار می شد و بین ۱۳ تا ۱۷ مرداد در نوسان بود و نوروز بل آغاز کوچ گله داران ساکن کوه بود. با این حال زمانی که ساکنان قدیم، از کوه به سمت جلگه آمده و کشاورز جلگه نشین شدند؛ همچون کشورهایی تحت نفوذ تمدن بین النهرین، آغاز سال نوی آن ها با تولد طبیعت گره خورد و تقویم گیلان و مازندران هم بر اساس فرهنگ کشاورزی تنظیم شد. به مرور زمان، جلگه نشین هم آیین های سمبلیکی برای استقبال از نوروز فراهم آورد که پیوند ناگسستنی با طبیعت دارد. پیوندی که در آن انسان به عنوان جزئی از طبیعت، سعی دارد با تکریم عناصر طبیعی، برکت بیشتری از آسمان و زمین برای سال جدیدکشاورزی بخواهد. در استان گیلان، یک ماه پیش از آغاز سال نو، آیین های مبتنی بر سمبل های کشاورزی آغاز می شد. تنوع قومی از یک سو و گستردگی سرزمینی، موجب بوجود آمدن آیین های متنوع پیشواز نوروز در گیلان شده است. هرچند بسیاری از این آیین ها امروز متروک شده، ولی با تلاش دوستداران فرهنگ محلی، برخی از آن ها تجدید حیات یافته اند. «تَکَم خوانی» در غرب گیلان به دلیل همجواری با استان ترک نشین اردبیل، در برخی شهرهای غرب استان گیلان هم آیین «تَکَم خوانی» اجرا می شود. نویسنده کتاب فرهنگ عامه گیلان در مورد مراسم آیینه تَکم می نویسد: در این مراسم «تکم چی های آذری همراه عروسکی به نام تکم به شکل بز که دارای دسته ای است به شهرهای تالش، رضوانشهر، بندر انزلی و رشت می آمدند و با حرکت دادن عروسک ترانه شادی و بهاری می خواندند.» حسن دادرس ادامه می دهد: «عروسک آینه تکم از جنس چوب و به شکل بز بوده که پاهای آن متحرک است. در دو طرف این عروسک آینه های کوچکی می چسباندند و با تکه های پارچه و منجوق و پرک رنگین، تزیین داده می شود. به دلیل وجود این آینه ها به آن آینه تکم می گویند. عروسک تکم بوسیله چوبی به طول نیم متر از سوراخ تخته ای دایره شکل می گذرد که با حرکت دست تکم چی کنترل می شود.» «نوروزی خوانان» فانوس به دست سردبیر هفته نامه «شریف»، در مورد یکی از رسوم رایج در تالش به خبرنگار مهر می گوید: یکی از رسوم استقبال نوروز در تالش، نوروز خوانی است؛ بدین صورت که دو نفر یا بیشتر در شب های آخرین ماه سال با داشتن چراغی (فانوس چرا) به تک تک خانه های محله رفته و نوروز نامه هایی که در برگیرنده شادی، مدح امامان، یا سوگ فردی خاص و… است؛ می خواندند. نوروز خوان ها معمولا با خواندن آوای «بهار آمد/ خوش آمد…» آمدن بهار و عید نوروز را به همه نوید می دهند. پس از اتمام اشعار بهاریه، بزرگ تر خانه، هدایایی نظیر پول، حلوا، جوراب و… را به نوروزی خوانان اهدا می کند. از معروف ترین این اشعار «دوازه امام» است و اغلب نوروزخوانان در ابتدا اشعار دوازده امام را می خوانند و هنگامی که به قسمت ترجیع بند می رسند، آن را دو نفری تکرار می کنند و بعد نوروز و نوسال را سر می دهند. این شعر چنین آغاز می شود: همی خوانم امام اولین را / شه کشور امیرالمؤمنین را/ وصی و جانشین یعنی علی را/ به یاسین و الف لام و به فیروز / دهید مژده که آمد عید نوروز / امام دومین هم دسته گل/ شفاعت می کند او بر سر پل / حسن بابش سوار است او به دلدل / به یاسین و الف لام و به فیروز/ دهید مژده که آمد عید نوروز… این شعر در مدح دوازده امام است و تا پایان ذکر نام تمامی امامان ادامه دارد. «گولی گولی چهارشنبه» مومن منفرد همچنین به آیین «کولی کولی چارشنبه» که در چهارشنبه سوری انجام می شود اشاره می کند و می گوید: مردم با گذاشتن کوهه های کلش و آتش زدن و پریدن از روی آن در آخرین روز از چهارشنبه سال، رسم دیرین ایران زمین را بر پا می دارند. هنگام پریدن از روی آتش، مادران بچه های خردسال خود را بغل کرده اشعار این روز را می خوانند. گل گل چهارشنبه به حق پنج شنبه/ زردی بشه، سرخی بایه نکبت بشه، دولت بایه به این معنا که ای شعله آتش چهارشنبه، به حق پنج شنبه، زردی و ضعف و بیماری رخت بر بندد و نوبت سرخی و نشاط و خرمی فرا رسد. دوره نکبت و ناکامی به سر آید و دولت و اقبال روی کند. نویسنده کتاب «تالشی مَسله ان»، از سنت «حلوا سازی» هم در تالش یاد می کند و توضیح می دهد: نوعی حلوای محلی در ماسال و شاندرمن ساخته می شود و معمولا مادربزرگ ها که در این کار مهارت دارند، به کمک دیگر اعضای خانواده حلوای مخصوص درست می کنند. برشته کردن آرد و مات کردن شکر، مهارت خاصی می خواهد که از عهده زنان با تجربه برمی آید. آرد برشته شده را در شکر مات کرده مخلوط کرده وخوب چنگ می زنند و سپس گلوله هایی به اندازه یک تخم مرغ بر می دارند و بوسیله یک شیشه ته صاف، گلوله ها را پهن کرده و داخل حلوا را با مخلوطی از مغز گردو، زیره، زرد چوبه و دارچین پر می کنند وآن را به شکل مستطیل یا مربع تا می کنند. منفرد از دیگر حلواهای محلی در تالش نام می برد و تصریح می کند: حلوای ضیابری، تونییه حلوا، دنگییه حلوا و… از دیگر شیرینی هایی است که برای سفره نوروز آماده می کنند. در گذشته، این آماده سازی ها به صورت دسته جمعی بود و زنان تالشی هنگام ساخت حلوا خاطرات گذشته، نقل ها، ضرب المثل ها و چیستان های تالشی را باز خوانی می کردند و همین فرهنگ یاوری، باعث انتقال فرهنگ محلی به نسل های جدیر تر می شد. «عروس گولی» و «رابچره» یک مردم شناس گیلانی هم در مورد آیین عروس گولی به خبرنگار مهر می گوید: این آئین تقریبا در همه جای گیلان رواج داشته است. هوشنگ عباسی در مورد این آیین توضیح می دهد: «عروس گولی» آیین نمایشی مخصوص جلگه نشین هاست و معمولا با موزیک و کمدی همراه بود. اعضای نمایش یک غول و یک پیرمرد و دو نوجوان که خود را به شکل «کاس خانم» و «ناز خانم» در می آوردند و ترانه های عروس گولی را در حین اجرا می خواندند. این نمایش با موسقی سرنا و نقاره و بعد از غروب خورشید آغاز می شد و گروه نمایشی، در محلات مختلف به راه می افتادند و یک عده تماشاچی هم معمولا همراهیشان می کردند. غول کلاه حصیری به سر داشت و صورتش را سیاه می کرد و با رقیب خود که پیرمرد بود، می جنگید. سردبیر ماهنامه ره آور گیل، «رابچره» را نیز از دیگر نمایش های آیینی پیش از نوروز در رودبار نام می برد و می افزاید: رابچره مخصوص دامداران بود، معمولا جوانی در پوست بز یا پوست آهو می رفت و گروه نمایشی با گرداندن آن در محلات، شعرهای مخصوص می خواندند. وی همچنین از آیین فراموش شده «بره اندازی» در مناطق رودبار یاد کرده و اظهار می کند: پیشانی بره ای را با پارچه های رنگین می آراستند و چند نوجوان در مناطق مختلف به راه افتاده و وارد خانه هایی می شدند که در آن زمان دیوار و یا حصاری نداشت. نوجوانان بره را آهسته داخل خانه می انداختند و صاحب خانه که می دانست این بره پیک نوروزی است، هدیه ای به گردن بره بسته و به بیرون خانه هدایت می کرد. خیرات آش «چهارشنبه خاتون» نویسنده کتاب «آیین های سنتی در گیلان»، همچنین از پخت نوعی آش در شب چهارشنبه سوری نام می برد، که سبزیجات آن گیاهان خودرو بوده است. هوشنگ عباسی، یادآور می شود: در گذشته مردم در شب چهارشنبه سوری، آشی درست می کردند که به آن «چهارشنبه خاتون» می گفتند. این آش با استفاده از سبزی های محلی تهیه می شد. مردم جلگه نشین، هفت نوع گیاه محلی و کوه نشین ها ۴۰ نوع گیاه را از کوهستان های اطراف جمع کرده و با آن آش درست می کردند و به نیت خیرات بین دیگران توزیع می کردند و عقیده داشتند این خیرات موجب برکت به زندگی آن ها می شود. صید ماهی از رودخانه ها صید ماهی های کوچک برای سفره نوروز، هم از شادی های کودکانه در پیش از نوروز بوده که البته این روز ها جای خود را به ماهی قرمز داده است. وجود رودخانه های پر آب در گیلان، این امکان را برای کودکان و نوجوانان فراهم می کرد تا از رودخانه و جویبار، یکی دو قطعه «کولی» و ماهی کوچک صید کرده و در تنگی شیشه ای می گذاشتند و باورشان بر این بود که در هنگام تحویل سال، ماهی از آب تنگ بیرون می جهد و لحظه تحویل سال نو را خبر می دهد. پخت نان های محلی پخت انواع نان محلی در استان نیز مهم ترین مشغولیت زنان گیلانی است. «بِپُختَه لاسئِه نون»، «نان خُلفه» و «نان کِشتا»، «نان لاکو» نان هایی است که همچنان در گیلان پخته می شود. یکی از زنان سالخورده لنگرود در مورد نان پزی زنان کدبانو به خبرنگار مهر می گوید: چیدن انواع نان های محلی در سفره نوروز کاملا متداول بود. وقتی خانه تکانی عید تمام می شد، معمولا زن های فامیل دور هم جمع شده و هر روز برای یکی نان می پختند. احترام حسین پور می افزاید: به عمل آوردن خمیر بپخته لاسه نون بسیار مشکل است و از عهده یک نفر برنمی آید. ترکیب ایننان تماما آرد برنج است که ابتدا با آب خمیر کرده و سپس به صورت گلوله هایی کوچک و میان تهی در می آورند. گلوله های خمیر را در آب در حال جوش انداخته و بعد از چند دقیقه بیرون می آوردند و داغ داغ توسط چند نفر ورز داده می شود. بعد از آن خمیر را در اندازه های کوچک درآورده و پهن می کنند و روی سفال مخصوص که به آن «تُوئه» می گویند، می پزند. نان برنجی دیگری هم در شرق گیلان پخته می شود که رنگ آن زرد متمایل به سرخ است و برخلاف دیگر نان های محلی کاملا خشک بوده و مانند بیسکویت خرد می شود. این نان مخصوص تالش محله، روستایی نزدیک دیزبن است و برخلاف بپخته لاسئه نون ماندگاری بیشتری هم دارد به همین دلیل نزدیک سال نو طرفداران بیشتری دارد. «دَس حلوا» و «مُورغانه رنگ کودن» یکی از نویسندگان شهر کومله نیز از پخت نوعی حلوا با آرد برنج در شرق گیلان می نویسد. حسین شهاب، در مورد پخت «دَس حلوا» پیش از نوروز می نویسد: مقداری آرد برنج را در سینی مسی ریخته و با کمی روغن، تفت می دادند. شکر و ادویه را هم اضافه کرده و سپس خمیر سفت شده را با یک سنگ پهن بزرگ صاف می کردند. روی حلوا را با مغز گردو و دیگر مخلفات پوشانده و به شکل لوزی می بریدند. دس حلوا از شیرینی هایی بود که حتما در سفره های نورزو شرق گیلانی ها پیدا می شد. «شال اندازی» در صومعه سرا در روستاهای صومعه سرا، مراسم «شال اندازی» و یا «آیینه طاق دونی» نیز رایج بود. که هرچند این روز ها همچون قدیم رواج ندارد اما، سعی شده تا با احیای این سنت، مانع از فراموشی آن شوند. این آیین که شبیه قاشق زنی استان های مرکزی است، مخصوص نوجوانان و جوانان محلات بود که بصورت نا شناس از اهالی هدیه دریافت می کردند. بدین صورت که، آیینه ای را با پارچه های رنگی و یا گیاه کیش (شمشاد) که همیشه سبز بود تزیین می کردند و آیینه را داخل خانه می انداختند و صاحبخانه هم هدیه ای به آیینه می بست و بیرون خانه می گذاشت. در بیشتر آیین های نامبرده، پیوستگی انسان با یک یا چند عنصر طبیعت به چشم می خورد. در تمام ایران، آیین های نوروزی، با فرهنگ کشاورزی و معیشتی مردم گره خورده است. آیین هایی که نیاز انسان به طبیعت را به تصویر می کشد. در همه این آیین ها، چه پیشواز نوروز و چه بعد از سال نو و تا سیزده فروردین، مهم ترین پیام حفظ طبیعت است. پیامی که امروز کمتر بدان توجه شده و تنها برخورداری صرف از طبیعت مشاهده می شود. منبع: خبرگزاری مهر
چهارشنبه ، ۲۶اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ماسال نیوز]
[مشاهده در: www.masalnews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]
-
گوناگون
پربازدیدترینها