تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835137737
آیین چهارشنبه سوری،جشن کهن ایران باستان
واضح آرشیو وب فارسی:دایان: نوروز اولین روز سال خورشید ی ایرانی برابر با اول فرورد ین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن ترین جشن های به جا ماند ه از د وران ایران باستان است.خاستگاه نوروز د ر ایران باستان است و هنوز هم مرد م مناطق مختلف فلات ایران، نوروز را جشن می گیرند . نوروز د ر ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می شود و د ر برخی د یگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، کرد ستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، هند ، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مرد مان آن جشن عید را برپا می کنند .جشن نوروز با تحویل سال یا لحظه برابری اعتد ال بهاری آغاز می شود ؛ لحظه ای که خورشید د ر سیر ظاهری خود د ر ابتد ای برج حمل، از استوای زمین گذشته و به شمال آسمان میل می کند . ایرانیان باستان از نوروز به عنوان «ناوا سرِد ا» به معنی سال نو یاد می کرد ند . مرد مان ایرانی آسیای میانه د ر د وره های سغد یان و خوارزمشاهیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی، به معنای سال نو می نامید ند .منشا و زمان پید ایش نوروز، به د رستی معلوم نیست. برخی روایت های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می د هد . طبق این روایت ها، رواج نوروز د ر ایران به سال ۵۳۸ (قبل از میلاد ) یعنی زمان حمله کوروش بزرگ به بابل باز می گرد د . همچنین د ر برخی روایت ها، از زرتشت به عنوان بنیانگذار نوروز نام برد ه شد ه، سنگ نگاره ای د ر تخت جمشید که نماد ی از نوروز زرتشتیان را نشان می د هد . د ر اعتد ال بهاری د ر روز نخست نوروز، نیرو و توان شیر و گاو د ر حال نبرد برابر است. شیر نماد خورشید و گاو نماد زمین است. برای روشن شد ن لایه های این آیین کهن با د کتر زاگرس زند تاریخ د ان و ایران شناس به گفت و گو نشسته ایم که د ر زیر می خوانید : د ر مورد پیشینه نوروز و اسطوره های آن سخن بسیار است اما این پیشینه از سوی شما چه طور تعریف می شود ؟ نوروز جشنی است که وقتی شما می خواهید بررسی کنید به پیشینه و ریشه های اسطوره شناختی آن می رسید و می بینید که قضیه خیلی پیچید ه تر از آنچه که گمان می رود است، تا آنجایی که من کند و کاو کرد ه ام خیلی بیشتر از آن چیزی که نوشته و گفته می شود د رباره نوروزازسوی ایران شناسان و فرهنگ پژوهان، نوروز کار برای انجام د اد ن د ارد و نکات اسطوره شناختی و فرهنگ جالبی د ارد ، به این معنا که از یک سو اسناد تاریخی که بخواهد مشخصا د ر مورد نوروز سخن بگوید . پیش از د وران اشکانی و ساسانی به لحاظ شمار اند ک و کمی مبهم و گنگ می شود ، از سوی د یگر من معتقد م که ما با جشن نوروز مواجه نیستیم بلکه با جشن های نوروزی طرف هستیم یعنی از میانه اسفند ماه تا پایان فرورد ین ماه شاید نزد یک به د و ماه ما د ر ایران باستان جشن ها و آیین ها و مراسم و باورها و کارهای د سته جمعی، خانواد گی و باور ملی مربوط به نوروز د اشتیم، برای نمونه چهارشنبه سوری، خود نوروز، 13 به د ر و... همه این ها شاید جد ای از هم انگاشته بشود اما اگر کسی بخواهد روی هر کد ام از این موضوعات کار کند اگر به د یگری توجه ند اشته باشد گمراه می شود و کار می ماند . یعنی این جشن ها از یک مقطعی شروع می شد و به مقطعی ختم می شد ؟ مثلا از سد ه شروع می شود و به سیزد ه به د ر ختم می شود ؟ این را ما به لحاظ اسطوره شناختی می توانیم به هم ارتباط د هیم، به لحاظ اسطوره شناختی به نقاط مشترک بر می خورند ، د ر شرق فلات ایران آنجایی که خاستگاه آریاییان نخستین و هند و ایرانی بود می توانیم با توجه به باورهای کهن آنها با توجه به د نیا پرستی که د اشتند و باور مقد س فرورهرهای د رگذشتگان خود شان، هر کد ام از این خاند ان ها د ر پایان سال یک آیین های ویژه ای به پاسد اشت این فرورهرها برگزار می کرد ند . این فرورهرها نام شان ماند ه روی ماه فرورد ین، واژه فرورد ین که یک واژه اوستایی است به معنی فروشی هاست یعنی جمع فروشی جمع فروهر، این فرورهرها د ر واقع د رگذشتگان هر کد ام از این تیره و تبارهای آریایی بود ند که باور بر این بود ه که سر سال این ها به خانه های خود شان بر می گرد ند به سراپرد ه ها، روستاها و به آن آتشی که هر کد ام از این خاند ان ها د اشتند سر می زد ند به نوعی هم این بازماند گان نیاز د اشتند به حضور آن ها و هم آن ها نیاز د اشتند به بازماند گان با توجه به نذر و نیازهایی که می شد ه، پس این ماه فرورد ین د ر واقع ماه د رگذشتگان و نیاکان و فروهرهای مقد س است. از خرد و کلان تا خود اهورامزد ا پس این کارهایی هم که انجام می شد ه بیشتر جنبه اسطوره ای و آیینی و د ینی د اشته و د ر د ین زرتشت این فرورها مقد س می شوند و این نام ها به آنها باز می گرد د یک روزهای ویژه ای را برای آن د ر نظر می گیرند ، ما بازماند ه این آیین را د ر همین پنجشنبه آخر سال می بینیم. همین پنجشنبه آخر سال که ما ایرانی ها برای حضور د ر مزار د رگذشتگان می گیریم؟ بله همین است و می بینید که شلوغ ترین روزها این روز است، د لیلش چیست؟ چرا باید آخر سال ما توجه کنیم به د رگذشتگان مان و برویم آنجا آب وجارو کنیم و نذر و نیاز کنیم و مراسمی را بگیریم. به گمان من این بازگشت و پید ا کرد ن آتش به چهارشنبه سوری بازمی گشته، یعنی د و بار برای د رگذشتگان مراسم برگزار می شد ؟ د قیقا همین هست چهارشنبه سوری هم د ر واقع روشن کرد ن آتش ها و برگزار کرد ن نیایش ها و جشن های د سته جمعی بود ه که روزها و شب های پیش از نوروز از یک شب پیش از نوروز تا پنج شب پیش از آن برگزار می شد ه و هم اکنون هم د ر غرب ایران و کوه های کرد ستان ایران وعراق آن ها چهارشنبه سوری را نمی گیرند همین شب پیش از نوروز را آتش افروزی می کنند . روی تپه ها، یعنی همان چه که د ر گذشته ایران باستان بود ه حال بعد ا که گذشته نام چهارشنبه روی آن گذاشته شد ه و یک مقد ار فاصله افتاد ه و شد ه چهارشنبه سوری، د ر واقع جشن سوری بود ه شما د ر فرهنگ معین ببینید می گوید جشن سوری نمی گوید چهارشنبه سوری این روشن کرد ن آتش چه د ر همان روزهای پیش و چه د ر روزهای سال نو راهنمایی بود ه برای آمد ن فرورهرها به سرزمین های آریایی که از سوی آسمان به سوی زمین می آیند . از سوی د یگر خود آتش نماد اهورامزد ا و کهن تر از آن نماد میترا و همین طور خود ایزد آذر همه این ها برای آریایی ها و ایرانی ها بسیار سپند و مهم بود ه و د ر زمان خاصی این آتش را روشن می کرد ند و نیایش می کرد ند و از آن انرژی و گرما و خیلی چیزهای د یگر می گرفتند . بسیاری می گویند چهارشنبه سوری جشن زرتشتی نیست و به میتراییسم ایرانی باز می گرد د این نظر د رست است؟ ما اصلا آنچنان که بعضی ها می گویند نمی توانیم تفکیک بگذاریم بین باورهای مهری و باورهای زرتشتی، این مقد اری با سهل انگاری و ساد ه انگاری همراه است که من زیاد با آن موافق نیستم، یعنی باورهای آریایی ایرانیان د وره به د وره با هم آمیخته و ترکیب بند ی می شود و نام تازه ای می گیرد و د وره های بعد د وباره تفسیر می شود ، شما با یک تیره ویژه یک د ست و یگانه د ر ایران زمین روبرو نیستید ، ایران زمین یک سرزمسن بسیار بزرگی بود ه با باورها و آیین ها و سنت ها و د ین های گوناگون و رنگ به رنگ که همه این ها ریشه مشترک د اشتند که نیرومند و ستبر است. اما تفاوت هایی هم با هم د اشتند که ریشه د ر سنت های گوناگون د ارد حتی ریشه د ر آیین ها و سنت های پیش آریایی د ر فلات ایران و همسایه های فلات ایران، از این رو شما با جشن نوروز به این ساد گی نمی توانید روبه رو شوید مگر با د ید مرد م شناسی، بله مرد م شناسان می توانند بررسی کنند که الان ایرانی ها چطور نوروز را برگزار می کنند ، بلوچ ها و تاجیک ها و تالشی ها و کرد های سوریه چطور سفره هفت سین می چینند و چه چیزهایی می گذارند سر سفره و ... این ها بررسی های مرد م شناسی است که خیلی هم ارزشمند است. اما از نظر آیینی این بحث پرد امنه ای است مثلا نوعید ، هر کسی که د ر سال گذشته د رگذشته ای د ارد می گویند این ها د یگر نوروز ند ارند یعنی باز همان نخستین سالی است که برای د رگذشته مهم است اما الان مرد م این باورها را ند ارند و فراموش شد ه، این ها نشان می د هد آیین ها به جا ماند ه و بعد د گرگون می شوند د ر باورهای جد ید . اما این مراسم فکر کنم همچنان هم وجود د ارد ، الان د ر نوعید خانواد ه های ایرانی آجیل پذیرایی نمی گذارند خرما می گذارند اقوام به د ید ارشان می روند ، این مراسم نوعید الان با قبل تفاوت های زیاد ی د اشته؟ ببینید منظور من این است که می خواهم نشانه هایی به شما بد هم که الان هم د ارد برگزار می شود و ارتباط به نیاکان و د رگذشتگان د ارد من نوعید و پنجشنبه آخر سال را نشانه آورد م و این که کسی که د ر گذشته اید ارد د ر سفره هفت سین عکس او را می گذارد . این ریشه د ر همان باورهای کهنی د ارد که د ر آگاهی فراموش شد ه و اما د ر ناخود آگاه ما موجود است یعنی سینه به سینه منتقل شد ه است از سوی د یگر این 10 روز پایان سال هم به فرورهرها اختصاص د اشته، یک نکته د یگر هم پایان سال و آغاز سال است که روزهای گاهنبار آفرینش آد م هستند . د ر آیین های اد یان باستان و زرتشتی 6 مرحله آفرینش ترسیم شد ه مرحله نخست آسمان است سپس آب و بعد زمین و سپس گیاهان و جانوران و انسان، هر کد ام از این مراحل که آفرید ه می شد یک روزهای ویژه ای د ر سال مربوط به آن بود ه و ایرانی ها نیایش می کرد ند و سفره های ویژه ای می اند اختند و سپاسی د اشتند به د رگاه خد ا که این آفرینش انجام شد ه، آد می واپسین آفرینش اهورامزد است و از همه هم کامل تر است زمانی که آفرید ه می شود آفرینش کامل می شود و این د ر پایان سال است و روز ویژه اش پایان سال است. این هم د وباره همراه می شد ه با این جشن های نوروزی، می توان ریشه های فراوان اسطوره شناختی را د ر ایران باستان د ر پایان سال و آخر سال پید ا کرد که انجام می شد ه این نشان می د هد که این روزها روزهای مهمی بود ه و د ر اساطیر و شاهنامه هم که می بینید خیلی از کارهایی که پاد شاهان می خواستند انجام د هند یا د ر اوایل نوروز بود ه یا این که تاج گذاری ها و پیروزی ها را منسوب می کنند به روزهای نوروز. این تحول طبیعت و نو شد ن روز برای ایرانی ها مهم بود ه و باعث می شد ه این مراسم ها و جشن ها را به آن منتسب کنند یا این اتفاقات افتاد ه بود ه و مصاد ف شد ه بود با نوروز؟ ببینید این که گفتم نوروز یک جشن ویژه و پیچید ه ای است برای این که لایه های گوناگونی روی هم سوار شد ه و هر کد ام از آن ها نوروز را تقویت کرد ه برای ماند گاری و گسترش آن، این ها که گفتم یک بخشی از این ریشه های اسطوره ای است اما ریشه های طبیعی و زیستی و زیست بومی محکمی هم د ارد ، شما خیلی از جشن های گوناگون ایران زمین را د اشتید که د ر جاهای د یگری از سال برگزار می شد ه که خیلی پیوند ی با طبیعت ند اشته و این نکته برای آن ها باعث شد ه کمی از تقویت آنها کاسته شود . اما برای نوروز ریشه های طبیعی و زیستی و این که بهار می آید و شکوفه د رختان نو می شود و د ام ها زاد و ولد می کنند و زیاد می شوند که برای آریایی ها مهم بود ه و چراگاه ها سرسبز می شد ه و این گرد ش زمین و ستاره ها گاه شمار تازه ای را ایجاب می کرد ه، برای کشاورزان گرم شد ن هوا و کشت و کار اهمیت د اشته و این د هقانان و کشاورزان خیلی به این جشن ها اهمیت می د اد ند بعد آرام آرام این جشنی که برای کشاورزها و د امد ارها بود ه تبد یل می شود به جشن ویژه شاهان که بارعام می د هند و تا د وره پهلوی هم این بار عام و سلام نوروز اد امه د اشته . البته الان هم هست، شما د رست گفتید نوروز به خاطر این که زمان بسیار ویژه ای است به لحاظ زمین شناختی و ستاره شناختی و طبیعت زمین که اعتد ال ربیع د ر آن است و اتفاقات ویژه ای که د ر آسمان و زمین می افتد که خارج از آد اب و فرهنگ است مورد نظر است، ایرانیان چون تیزهوش بود ند زود علوم را فراگرفتند چون نیاز د اشتند این ها را زود د ریابند ، نوروز زمان مقد س است ولی به گمان من هنوز هم که هنوز است همان ریشه های اسطوره ای مهم است. به هر حال طبیعتی د گرگون می شود و بهار می آید و خب این چه ویژگی خاصی می تواند د اشته باشد که د ر طول قرن ها و سد ه ها ماند گار شد ه باشد برای مرد م؟ این به تنهایی نمی تواند به یک جشن بزرگ و مهمی که هزاره ها بگذرد و اد یان عوض و گاهی با آن مخالفت و مرد م آن را نگاه د ارند تبد یل شود ، د ر حال حاضر خود ما با عید شما مبارک و سال نو شما مبارک از این مهم عقب نشینی می کنیم و فرو کاسته می شود به این تعبیر و انگار که یک ترم عوض شد ه این یعنی به قرارد اد های اجتماعی خیلی جد ید فرو کاسته می شود و نگرانی من است، این جشن نوروز است. جشن بسیار کهن و ما باید نوروز را به هم شاد باش و خجسته باد بگوییم و این نوروز است که ویژه است و این نوروز است که یکی از رکن های پیوستگی ایرانیان د ر سپهر فرهنگی شان است د ر میان 25کشور وجود نوروز و آیین های نوروزی نشان می د هد که ما چه همبستگی تاریخی با هم د اشتیم و از این به بعد هم می توانیم د اشته باشیم و مشکلات سیاسی و اقتصاد ی مان را با هم می توانیم حل کنیم و هویت مشترک ملی و فراملی که نوروز و زبان فارسی و شاهنامه برای ما ایجاد می کند تکیه و پافشاری کنیم از این رو به نظر من نوروز جشن بسیار مهمی است و خیلی لایه های پنهانی گوناگونی د ارد که ما می توانیم بشماریم مثل اسطوره شناسی، د ینی، زیستی، طبیعی و از سوی د یگر اقتصاد ی، اجتماعی، سیاسی، هنری و بعد هویت فرهنگی و هویت ملی همه این ها لایه هایی هستند که این را تقویت می کنند . همه آن ها هم د رست انتخاب شد ه اند و هر کد ام هم بجا بود ه و هر کد ام از این ها به تنهایی می توانسته برای هر ملتی د ر هر کجای جهان یک جشن خوب ایجاد کند و حالا ما همه این ها را با هم یکی کرد ه ایم شاید یک مقد ار از روی ناد انی و یک مقد ار از روی نشناختن تاریخ و اسطوره شناسی و یک مقد ار از روی غرض و مرض ریشه های باستانی خیلی از امورات ما بخواهد حذف شود یا ناد ید ه گرفته شود . و نفس ماند گاری و پویایی این آیین ستبر چیست؟ از اواخر اسفند و جشن های آن تا سیزد ه به د ر و حتی پس از آن همه جشن های ویژه نوروز بود ه و همه هم ریشه د ر این د ارد که ما یک سال را نماد ی از 12 هزار سال تمام هستی می د انیم د ر اساطیر کهن ایران تمام هستی از آغاز تا فرجام 12 هزار سال است 12 هزاره است که د ر هر 1000 سال یک منجی می آید تا این که به فرجام هستی برسد این 12 هزار سال نماد ینه می شود . د ر 12 ماه سال یعنی یک سال از آغاز تا پایان نماد ی هست از آغاز آفرینش تا فرجام و این که آد میان خویشکاری خود را انجام د اد ه باشند و د ر جبهه اهورامزد ا باشند و با د یو و سیاهی جنگید ه باشند پس این آغاز و فرجام هم مهم است و حالا این 12 ماه نماد ینه می شود د ر 12 روز نخستین سال یکم تا 12 فرورد ین روز 13 از این رو تعطیلی و فراغ و جشن و شاد ی و به طبیعت رفتن است که این خویشکاری انجام شد ه و ما باز برمی گرد یم به آغوش طبیعت و روز نخستین تا د وباره بخواهد نظم د یگری د ر هستی برقرار شود و این ها همه نماد ها و نشانه هایی هستند . از باورهای بسیار کهن آریایی ها و همین طور بومیان فلات ایران برای همین کسی نمی تواند بگوید نوروز جشنی است صرفا آریایی یا جشنی صرفا زرتشتی یا جشنی مختص گروه خاص همه ناد رست است، تلفیقی از همه است و این هنر ایرانی بود ه و اصلا فرهنگ ایرانی هنرمند بود ه و ستیزی با چیزی ند اشته چون ما نژاد پرستی ند اشتیم د ر ایران و تعصب روی چیز خاصی ند اشتیم و با خرد برخورد کرد یم با هر چیز و خرد ایرانی این را پذیرفته و نگاه د اشته و تقویت کرد ه و ما هم اگر آد م های خرد مند ی باشیم د ر این روزگار احترام می گذاریم و پاسد اری می کنیم و ریشه ها را می شناسیم و این را تحریف یا مصاد ره به مطلوب نمی کنیم.
سه شنبه ، ۲۵اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دایان]
[مشاهده در: www.dayan.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
-
گوناگون
پربازدیدترینها